کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲

این مقاله دربارهٔ ویروسی که کووید ۱۹ را ایجاد می‌کند است. برای روش‌های پیشگیری و درمان، پیشگیری و درمان کروناویروس را ببینید. برای گاه‌شمار دنیاگیری کروناویروس، گاه‌شمار دنیاگیری کووید-۱۹ را ببینید. برای همه‌گیری، دنیاگیری کووید ۱۹ و دنیاگیری کووید ۱۹ در ایران را ببینید.

کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲
تصویر میکروسکوپ الکترونی عبوری از ویروس‌های سارس-کووی-۲
تصویر یک ویروس سارس-کووی-۲
طبقه‌بندی ویروس‌ها
راسته:	Nidovirales
تیره:	کروناویریده
سرده:	بتاکروناویروس
زیرسرده:	کروناویروس مرتبط با نشانگان حاد تنفسی
Virus:	کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲
ووهان چین، خاستگاه ویروس SARS-CoV-2
مترادف
2019-nCoV

یک خار هوموتریمر از ویروس کووید-۱۹ که یکی از زیر واحدهای پروتئینی آن متمایز شده‌است. دومین متصل‌شونده به آنزیم ۲ مبدل آنژیوتانسین، با رنگ سرخابی مشخص شده‌است.

کروناویروس سندرم حاد تنفسی ۲ (SARS-CoV-2) (به انگلیسی: Severe Acute Respiratory Syndrome Coronavirus 2)، یک آران‌ای ویروس تک رشته‌ای سو مثبت^[۱][۲][۳] و نام یک زیرگونه از خانواده کروناویروس و عامل کووید ۱۹ (19-COVID) است. در ابتدا به این ویروس نام‌های کلی و مختلفی چون کروناویروس جدید 2019 (2019-nCoV) یا کروناویروس انسانی (HCoV-19) داده شده بود.^[۴][۵][۶] محلول آب و صابون در دمای ۲۲ درجه سانتی گراد، بعد از ۱۵ دقیقه ویروس را نابود می‌کند. البته شستن دست با آب و صابون بعد از ۲۰ ثانیه باعث شست و شوی ویروس می‌شود و ویروس را با خود می‌برد اما باعث تخریب و از بین رفتن ویروس نمی‌شود.^[۷]

با عبور تعداد قربانیان ویروس کرونا از مرز ۱۰۰۰ تن، سازمان جهانی بهداشت برای بیماری ناشی آن، نام رسمی انتخاب کرد - کووید ۱۹ (۱۹-COVID) که به «کرونا»، «ویروس»، «بیماری» و سال ۲۰۱۹ اشاره دارد.^[۸] این ویروس عامل اصلی در همه‌گیری کروناویروس است.^[۹]

مقایسهٔ توالی ژنتیکی این ویروس و سایر نمونه‌های ویروس، شباهت‌هایی با ویروس سارس^[۱۰] و کرونا ویروس‌های خفاش^[۱۰] را نشان داده‌است و به همین دلیل احتمال دارد که منشأ اولیهٔ این ویروس در خفاش‌ها باشد.^[۱۱][۱۲]

قُطر این ویروس حدود ۱۲۵ نانومتر است (هر نانومتر یک میلیاردم متر است).^[۱۳]

پیدایش و همه‌گیرشناسی

برای همه‌گیری در جریان، دنیاگیری ۲۰–۲۰۱۹ کروناویروس را ببینید.

پیدایش

نخستین عفونت شناخته شدهٔ انسانی در اوایل دسامبر ۲۰۱۹ ثبت شد.^[۱۴][۱۵] این ویروس برای نخستین بار در میانهٔ دسامبر سال ۲۰۱۹ در شهر ووهان، چین شیوع یافت، که احتمالاً ناشی از یک حیوان آلوده بوده‌است. کرونای جدید سپس در همهٔ استان‌های چین شیوع پیدا کرد.

گمانه‌ها دربارهٔ شیوع کرونا از مؤسسه دولتی ویروس‌شناسی ووهان

لوک مونتانیه، کاشف ویروس اچ‌آی‌وی (عامل بیماری ایدز) و برنده جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی سال ۲۰۰۸، مدعی شد که کروناویروس جدید در آزمایشگاه شهر ووهان چین پدید آمده‌است. این دانشمند فرانسوی با طرح این ادعا که ویروس SARS-CoV-۲ در یک آزمایشگاه و در نتیجه تلاش برای ساخت واکسن بر ضد ویروس اچ‌آی‌وی پدید آمده، جنجال تازه‌ای به راه انداخت. او سال‌ها پژوهشگر انستیتو پاستور در پاریس بوده‌است و در حال حاضر به‌طور تمام وقت در دانشگاه شانگ‌های جیاتونگ در چین فعالیت می‌کند. وی اخیراً در مصاحبه‌ای با شبکه فرانسوی CNews و همچنین شرکت در پادکستی که توسط «پورکووی دکتور» تهیه شده، ادعا کرد که به وجود عناصری از ویروس اچ‌آی‌وی در ژنوم کرونا و حتی وجود عناصری از مالاریا بسیار مشکوک است. نشریه «آسیا تایمز»، به نقل از مونتانیه، نوشت: «آزمایشگاه شهر ووهان از اوایل دهه ۲۰۰۰ تحقیقات گسترده‌ای را در زمینه کروناویروس‌ها آغاز کرده‌است. آن‌ها در این زمینه تخصص بسیار بالایی دارند». دونالد ترامپ رئیس‌جمهور ایالات متحده با اشاره به گزارش خبرگزاری فاکس نیوز، اذعان کرد که احتمالاً این کروناویروس جدید به‌طور اتفاقی توسط کارآموزی که در مؤسسه ویروس‌شناسی ووهان در چین کار می‌کند، منتشر شده‌است. روزنامه فاکس نیوز در گزارشی با تأکید به وجود این ویروس به‌صورت طبیعی در خفاش‌ها، خاطرنشان کرده که این ویروس در آزمایشگاه ووهان مورد مطالعه قرار گرفته‌است. این شبکه خبری با اعلام اینکه انتقال اولیه ویروس از خفاش به انسان بوده، افزود: «بیمار صفر» در آزمایشگاه شهر ووهان کار می‌کرده‌است. این کارمند آزمایشگاه قبل از انتشار این بیماری در بین افراد عادی در شهر ووهان، به‌طور تصادفی به کروناویروس جدید آلوده شد. نشریه واشینگتن پست در این باره آورده‌است: «دو سال پیش مقامات سفارت آمریکا در چین، نگرانی‌هایی را در مورد عدم ایمنی کافی در مؤسسه دولتی ویروس‌شناسی ووهان، به ویژه در خصوص مطالعه بر روی ویروس‌های کشنده و بیماری‌های عفونی، ابراز داشتند و بررسی‌هایی را نیز در این زمینه انجام دادند. گرچه این انستیتو که در نزدیکی بازار مرطوب ووهان واقع شده، اولین آزمایشگاه دارای سطح بیو-ایمنی IV است، اما وزارت امور خارجه آمریکا در سال ۲۰۱۸ در مورد کمبود جدی تکنسین‌ها و محققان دارای مهارت مناسب برای بهره‌برداری ایمن از این آزمایشگاه پر حجم هشدار داده بود».^[۱۶][۱۷]

پنهان‌کاری دولت چین

گزارش‌های منتشر شده حاکی از آن است که مقامات چینی مدت‌ها پیش از اعلام شیوع ویروس کرونا در آن کشور، از آن آگاهی داشتند اما از انتشار این خبر جلوگیری می‌کردند. گفته شده که در اواخر دسامبر یا اوایل ژانویه، پزشکی به نام لی ون‌لیانگ که در بیمارستان مرکزی ووهان خدمت می‌کرد با معاینهٔ موارد ابتلا به نوعی بیماری شبیه سارس و انجام آزمایش‌های مربوط، شیوع نوع جدیدی ویروس را به اطلاع همکارانش رسانده و خواهان قرنطینهٔ این بیماران شده‌است. پس از آن پلیس چین، دکتر لی و ۷ پزشک دیگر را احضار و آن‌ها را به «انتشار شایعه» متهم کرده‌است. پلیس چین به وی هشدار داده که از انتشار چنین اخباری خودداری کند، در غیر اینصورت به جرم تشویش اذهان عمومی بازداشت خواهد شد. این پزشک افشاگر در نهایت خود به این بیماری مبتلا و در یکی از بیمارستان‌های ووهان چین بستری شد و جان باخت.^[۱۸]

بنابر این گزارش‌ها مقامات دولت چین، تا هفته‌ها پزشکان را مجبور به سکوت کرده و از اطلاع‌رسانی عمومی خودداری می‌کنند و بسیاری از مردم شهر «ووهان» چین، خیلی دیر متوجه گسترش سریع این بیماری در محل سکونت خود می‌شوند. در نهایت پس از حدود ۷ هفته، دولت چین به‌طور رسمی کشف این ویروس را اعلام و شهر ووهان را قرنطینه می‌کند.^[۱۹][۲۰]

همه‌گیری و اعلام وضعیت اضطراری در بهداشت جهانی

این ویروس به سرعت در بیش از بیست کشور دیگر در آسیا، اروپا، آمریکای شمالی و اقیانوسیه گسترش پیدا کرد.^[۲۱] شیوع ویروس از انسان به انسان در چین،^[۲۲][۲۳] آلمان،^[۲۴] تایلند،^[۲۵] ویتنام، تایوان، ژاپن و ایالات متحده تأیید شده‌است.^[۲۶]

در ۳۰ ژانویه ۲۰۲۰، سازمان بهداشت جهانی (WHO) با توجه به وضعیت شیوع ویروس کرونای جدید، وضعیت اضطراری در بهداشت جهانی اعلام کرد.^{[۲۷][۲۸][۲۹]} تا ۴ فوریه ۲۰۲۰، ۲۰٬۶۰۴ مورد آلودگی به کرونا به ثبت رسید که از این تعداد، ۲۰٬۴۱۶ مورد در سرزمین اصلی چین بود.^[۲۱] تا به امروز تقریباً یک پنجم موارد تشخیص داده شده منجر به بیماری جدی می‌شوند.^[۳۰] تقریباً تمام موارد ابتلا به کرونا در خارج از چین، در افرادی رخ داده‌است که یا از ووهان سفر کرده‌اند، یا با کسی که از منطقه سفر کرده‌است در تماس مستقیم بوده‌اند.^[۳۱]

به‌طور کلی میزان مرگ و میر و عوارض ناشی از عفونت ویروس 2019-nCoV ناشناخته است، هم به دلیل این‌که ممکن است در شیوع فعلی، میزان مرگ و میر در حال تغییر باشد و همچنین به دلیل این‌که تعداد موارد جزئی و بدون علامت که منجر به تشخیص نمی‌شوند، نامشخص است.^[۳۲][۳۳] با این حال، نتایج اولیهٔ مشاهدات، مرگ ۲٬۳٪ از مبتلایان به این ویروس را نشان می‌دهند.^[۳۴][۳۵] و WHO اعلام کرده‌است که میزان مرگ و میر در میان مبتلایان، حدود ۳٪ است.^[۳۶] تعداد مرگ و میرهای ناشی از این ویروس در استان هوبی، در ۴ فوریه ۲۰۲۰، ۴۲۷ نفر بود.^[۲۱][۳۷]

تصویری از ویروس‌های کووید-۱۹ با استفاده از میکروسکوپ الکترونی عبوری که از بدن یک بیمار در جریان دنیاگیری کووید-۱۹ جدا شده‌است.

عفونت‌زایی و انتقال

انتقال ویروس از انسان به انسان تأیید شده‌است.^[۲۳] ویروس‌های کرونا در درجه اول از طریق تماس نزدیک، به ویژه از طریق قطرات تنفسی ناشی از سرفه و عطسه تا حدود ۲ تا ۴٫۵ متر پخش می‌شوند.۶ فوت (۱٫۸ متر)^[۳۸][۳۹] RNA ویروس همچنین در نمونه‌های مدفوع از بیماران آلوده یافت شده‌است.^[۴۰] مطالعات نشان داده‌اند که این ویروس می‌تواند حتی در دوره نهفتگی عفونی شود،^[۴۱][۴۲] اما برپایه اعلام سازمان جهانی بهداشت در این زمان به احتمال زیاد، انتقال از افراد بدون علامت است و عامل اصلی انتقال نیست.

شماره تولید مثل اصلی (${\displaystyle R_{0}}$ ، تلفظ R-جز یا R-صفر)^[۴۳] از این ویروس برآورد شده‌است بین ۱٫۴ و ۳٫۹ است.^{[۴۴][۴۵][۴۶][۴۷][۴۸]} این بدان معنی است که، در صورت عدم کنترل، ویروس به‌طور معمول در هر عفونت ایجاد شده، ۱٫۴ تا ۳٫۹ مورد جدید ایجاد می‌کند. مشخص شده‌است که ویروس قادر به انتقال در طول زنجیره‌ای حداقل چهار نفر است.^[۴۹]

ویروس‌شناسی

ساختار ویروسی

قُطر این ویروس حدود ۵۰ تا ۲۰۰ نانومتر است.^[۱۳] این ویروس همانند سایر کروناویروس‌ها دارای ۴ پروتئین ساختمانی شامل سنبله (S)، پوشش ویروسی (E)، غشا (M) و کپسید (N) است.^[۵۰]

محتوای ژنتیکی

کروناویروس‌ها در گروه آران‌ای ویروس‌های تک‌رشته‌ای خطی سنس مثبت هستند. طول ژنوم این ویروس، حدود ۳۰,۰۰۰ باز نوکلئوتیدی است.^[۵۱] فراوانی بازهای نوکلئوتیدی در آران‌ای این ویروس، عبارت‌ است از اوراسیل (32.2%)، آدنین (29.9%)، گوانین (19.6%) و سیتوزین (18.3%)^[۵۲]

تصاویر گرفته شده با میکروسکوپ الکترونی روبشی از ویروس‌های کووید ۱۹ در حال بیرون‌زدن از سلول‌های کشت‌شدهٔ انسان در محیط آزمایشگاه. این تصاویر به روش دیجیتالی رنگ‌آمیزی شده‌است.

مدت حیات در محیط

ویروس کرونا می‌تواند در محیط اطراف و حتی بیمارستان‌ها از طریق تماس با دستگیره در، تخت، دکمه‌ها، میزها، لبه تخت و دست زدن به سطوح پلاستیکی و فلزی دیگری که در تماس مستقیم با فرد بیمار هستند با توجه به اینکه اغلب از جنس فلز و پلاستیک هستند، منتقل شود. همچنین یافته‌ها نشان می‌دهد رطوبت بالای هوا طول عمر ویروس کرونا را افزایش می‌دهد. این مطالعات بیان می‌کنند که کروناویروس‌ها می‌توانند روی سطح مختلف به‌طور میانگین بین چهار تا پنج روز باقی بمانند. برخی از آن‌ها نیز می‌توانند تا ۹ روز خارج از بدن و در دمای اتاق دوام بیاورند.^[۵۳]

جستارهای وابسته

• سلامت بهداشت و روان در طول دنیاگیری کووید ۱۹
• بیماری کروناویروس ۲۰۱۹
• کروناویروس
• ارتباط گروه خونی و ویروس کرونا کووید ۱۹
• دنیاگیری کووید ۱۹ در ایران
• دنیاگیری کووید ۱۹
• گاه‌شمار دنیاگیری کووید-۱۹

منابع

1. Gobalenya AE, Baker SC, Baric RS, et al. (March 2020). "The species Severe acute respiratory syndrome-related coronavirus: classifying 2019-nCoV and naming it SARS-CoV-2". Nature Microbiology: 1–9. doi:10.1038/s41564-020-0695-z. PMID 32123347.
2. "Coronavirus disease named Covid-19". BBC News Online. 11 February 2020. Archived from the original on 15 February 2020. Retrieved 15 February 2020.
3. "آمار رسمی مبتلایان به ویروس کرونا در ایران". آمار رسمی مبتلایان به ویروس کرونا در ایران. 2020-03-14. Archived from the original on 30 November 2020. Retrieved 2020-03-14.
4. World Health Organization (2020). Surveillance case definitions for human infection with novel coronavirus (nCoV): interim guidance v1, January 2020 (Report). World Health Organization. hdl:10665/330376. WHO/2019-nCoV/Surveillance/v2020.1.
5. "Healthcare Professionals: Frequently Asked Questions and Answers". U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 11 February 2020. Archived from the original on 14 February 2020. Retrieved 15 February 2020.
6. "About Novel Coronavirus (2019-nCoV)". U.S. Centers for Disease Control and Prevention (CDC). 11 February 2020. Archived from the original on 11 February 2020. Retrieved 25 February 2020.
7. 919 (۲۰۲۰-۰۴-۱۵). «ویروس کرونا در دمای ۷۰ درجه پنج دقیقه زنده می‌ماند». ایرنا. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۵-۰۵.
8. «بیماری ناشی از ویروس کرونا نام رسمی گرفت این ویروس ساخته دست یانکی هاست که برای حذف صعیفترها اقدام کرده‌اند؛ کووید -۱۹». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۱۲. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۱۲.
9. «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۱ فوریه ۲۰۲۰. دریافت‌شده در ۳ فوریه ۲۰۲۰.
10. Zhou, Peng; Yang, Xing-Lou; Wang, Xian-Guang; Hu, Ben; Zhang, Lei; Zhang, Wei; Si, Hao-Rui; Zhu, Yan; Li, Bei; Huang, Chao-Lin; Chen, Hui-Dong; Chen, Jing; Luo, Yun; Guo, Hua; Jiang, Ren-Di; Liu, Mei-Qin; Chen, Ying; Shen, Xu-Rui; Wang, Xi; Zheng, Xiao-Shuang; Zhao, Kai; Chen, Quan-Jiao; Deng, Fei; Liu, Lin-Lin; Yan, Bing; Zhan, Fa-Xian; Wang, Yan-Yi; Xiao, Geng-Fu; Shi, Zheng-Li (21 مارس 2020). "A pneumonia outbreak associated with a new coronavirus of probable bat origin". Nature. 579 (7798): 270–273. doi:10.1038/s41586-020-2012-7. Retrieved 21 May 2022 – via www.nature.com.
11. https://www.biorxiv.org/content/10.1101/2020.01.24.915157v1
12. Callaway, Ewen; Cyranoski, David (23 ژانویهٔ 2020). "Why snakes probably aren't spreading the new China virus". Nature. doi:10.1038/d41586-020-00180-8. Retrieved 21 May 2022 – via www.nature.com.
13. کرونا؛ مسافرت با هواپیما چقدر خطر ابتلا دارد؟، بی‌بی‌سی فارسی
14. "WHO | Novel Coronavirus – China". WHO. Retrieved 2020-02-01.
15. Cohen, Jon (January 2020). "Wuhan seafood market may not be source of novel virus spreading globally". Science. doi:10.1126/science.abb0611. ISSN 0036-8075.
16. «کاشف HIV؛ ویروس کرونا در آزمایشگاه ووهان ساخته شده‌است». پایگاه اطلاع‌رسانی تابناک کد خبر: ۹۷۳۷۲۶ تاریخ انتشار: ۰۲ اردیبهشت ۱۳۹۹–۱۳:۴۲.
17. «برنده جایزه نوبل: ویروس کرونا محصول آزمایشگاه است». خبرگزاری اسپوتنیک فارسی 21:35 17.04.2020.^{[پیوند مرده]}
18. «چین؛ مرگ پزشک افشاگر کرونا / خشم عمومی از پنهان‌کاری مقامات». www.asriran.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۰۸.
19. «ویروس کرونا؛ پنهان‌کاری چین و حمایت ایران». ایندیپندنت فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۰۴.
20. «ویروس کرونا؛ افزایش تلفات، متهم شدن مقام‌های چینی به پرده پوشی، حمایت ایران». BBC News فارسی. ۲۰۲۰-۰۲-۰۴. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۰۴.
21. "Operations Dashboard for ArcGIS". gisanddata.maps.arcgis.com. 2020-02-02. Retrieved 2020-02-02.
22. Chan, Jasper Fuk-Woo; Yuan, Shuofeng; Kok, Kin-Hang; To, Kelvin Kai-Wang; Chu, Hin; Yang, Jin; Xing, Fanfan; Liu, Jieling; Yip, Cyril Chik-Yan (24 January 2020). "A familial cluster of pneumonia associated with the 2019 novel coronavirus indicating person-to-person transmission: a study of a family cluster". The Lancet. 0. doi:10.1016/S0140-6736(20)30154-9. PMID 31986261 – via www.thelancet.com.
23. "China confirms human-to-human transmission of new coronavirus". Canadian Broadcasting Corporation. 20 January 2020. Archived from the original on 20 January 2020. Retrieved 21 January 2020.
24. Rothe, Camilla (2020). "Transmission of 2019-nCoV Infection from an Asymptomatic Contact in Germany". NEJM: Correspondence to the Editor Page. doi:10.1056/NEJMc2001468. PMID 32003551.
25. "Human transmission of coronavirus confirmed in Thailand". Bangkokpost.com. Retrieved 2020-02-01.
26. "The Coronavirus Is Now Infecting More People Outside China". Wired. 30 January 2020. Retrieved 30 January 2020.
27. "Coronavirus declared global health emergency". BBC News Online. 30 January 2020. Archived from the original on 30 January 2020. Retrieved 30 January 2020.
28. Wee, Sui-Lee; McNeil Jr., Donald G.; Hernández, Javier C. (30 January 2020). "W.H.O. Declares Global Emergency as Wuhan Coronavirus Spreads". Retrieved 30 January 2020.
29. "Statement on the second meeting of the International Health Regulations (2005) Emergency Committee regarding the outbreak of novel coronavirus (2019-nCoV)". World Health Organization (WHO). 30 January 2020. Retrieved 30 January 2020.
30. "Novel Coronavirus (2019-nCoV) situation reports no.8". www.who.int (به انگلیسی). Retrieved 2020-02-01.
31. "Germany confirms seventh coronavirus case". Reuters. February 2020. Retrieved 2020-02-02.
32. "Limited data on coronavirus may be skewing assumptions about severity". STAT (به انگلیسی). 2020-01-30. Retrieved 2020-02-01.
33. Sparrow, Annie. "How China's Coronavirus Is Spreading—and How to Stop It". Foreign Policy (به انگلیسی). Retrieved 2020-02-02.
34. "Wuhan Coronavirus Death Rate - Worldometer". www.worldometers.info (به انگلیسی). Retrieved 2020-02-02.
35. Wang, Chen; Horby, Peter W; Hayden, Frederick G; Gao, George F (2020-01-24). "A novel coronavirus outbreak of global health concern". The Lancet (به انگلیسی): S0140673620301859. doi:10.1016/S0140-6736(20)30185-9. PMID 31986257.
36. "WHOが"致死率３％程度" 専門家「今後 注意が必要」". NHK. 24 January 2020. Archived from the original on 26 January 2020. Retrieved 3 February 2020.
37. "全国新型肺炎疫情实时动态 - 丁香园·丁香医生". 3g.dxy.cn. Archived from the original on 30 January 2020. Retrieved 2020-01-31.
38. "How does coronavirus spread?". NBC News. Archived from the original on 28 January 2020. Retrieved 29 January 2020.
39. "Transmission of Novel Coronavirus (2019-nCoV) | CDC". www.cdc.gov. 27 January 2020. Archived from the original on 28 January 2020. Retrieved 29 January 2020.
40. Holshue, Michelle L.; DeBolt, Chas; Lindquist, Scott; Lofy, Kathy H.; Wiesman, John; Bruce, Hollianne; Spitters, Christopher; Ericson, Keith; Wilkerson, Sara (2020-01-31). "First Case of 2019 Novel Coronavirus in the United States". New England Journal of Medicine (به انگلیسی): NEJMoa2001191. doi:10.1056/NEJMoa2001191. ISSN 0028-4793. PMID 32004427.
41. Rothe, Camilla; Schunk, Mirjam; Sothmann, Peter; Bretzel, Gisela; Froeschl, Guenter; Wallrauch, Claudia; Zimmer, Thorbjörn; Thiel, Verena; Janke, Christian (2020). "Transmission of 2019-nCoV Infection from an Asymptomatic Contact in Germany". The New England Journal of Medicine. doi:10.1056/NEJMc2001468. PMID 32003551.
42. "'There's no doubt': Top US infectious disease doctor says Wuhan coronavirus can spread even when people have no symptoms". CNN. Retrieved 2 February 2020.
43. Milligan, Gregg N.; Barrett, Alan D. T. (2015). Vaccinology: an essential guide. Chichester, West Sussex: Wiley Blackwell. p. 310. ISBN 978-1-118-63652-7. OCLC 881386962.
44. "The Deceptively Simple Number Sparking Coronavirus Fears". The Atlantic. 28 January 2020. Archived from the original on 29 January 2020. Retrieved 29 January 2020.
45. Li, Qun; Guan, Xuhua; Wu, Peng; Wang, Xiaoye (29 January 2020). "Early Transmission Dynamics in Wuhan, China, of Novel Coronavirus–Infected Pneumonia". New England Journal of Medicine. doi:10.1056/NEJMoa2001316. PMID 31995857.
46. Riou, Julien; Althaus, Christian L. (2020). "Pattern of early human-to-human transmission of Wuhan 2019 novel coronavirus (2019-nCoV), December 2019 to January 2020". Eurosurveillance. 25 (4). doi:10.2807/1560-7917.ES.2020.25.4.2000058.
47. Liu, Tao; Hu, Jianxiong; Kang, Min; Lin, Lifeng (25 January 2020). "Transmission dynamics of 2019 novel coronavirus (2019-nCoV)". bioRxiv: 2020.01.25.919787. doi:10.1101/2020.01.25.919787.
48. Read, Jonathan M.; Bridgen, Jessica RE; Cummings, Derek AT; Ho, Antonia; Jewell, Chris P. (28 January 2020). "Novel coronavirus 2019-nCoV: early estimation of epidemiological parameters and epidemic predictions". MedRxiv: 2020.01.23.20018549. doi:10.1101/2020.01.23.20018549.
49. Saey, Tina Hesman (24 January 2020). "How the new coronavirus stacks up against SARS and MERS". Science News. Archived from the original on 25 January 2020. Retrieved 3 February 2020.
50. Wu, Canrong; Liu, Yang; Yang, Yueying; Zhang, Peng; Zhong, Wu; Wang, Yali; Wang, Qiqi; Xu, Yang; Li, Mingxue (2020-05). "Analysis of therapeutic targets for SARS-CoV-2 and discovery of potential drugs by computational methods". Acta Pharmaceutica Sinica. B. 10 (5): 766–788. doi:10.1016/j.apsb.2020.02.008. ISSN 2211-3835. PMC 7102550. PMID 32292689. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)
51. Kandeel, Mahmoud; Ibrahim, Abdelazim; Fayez, Mahmoud; Al-Nazawi, Mohammed (2020-06). "From SARS and MERS CoVs to SARS-CoV-2: Moving toward more biased codon usage in viral structural and nonstructural genes". Journal of Medical Virology. 92 (6): 660–666. doi:10.1002/jmv.25754. ISSN 1096-9071. PMC 7228358. PMID 32159237. {{cite journal}}: Check date values in: |date= (help)
52. Hou, Wei (2020-09-14). "Characterization of codon usage pattern in SARS-CoV-2". Virology Journal. 17 (1): 138. doi:10.1186/s12985-020-01395-x. ISSN 1743-422X. PMC 7487440. PMID 32928234.
53. «یافته‌های جدید دربارهٔ «ویروس کرونا»». www.yjc.ir. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۲-۲۶.

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «Novel coronavirus (2019-nCoV)». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۲۳ ژانویه ۲۰۲۰.

پیوند به بیرون