نازی‌ها در حال سوزاندان کتاب‌های نویسندگان یهودی و دیگر نویسندگان مخالف در مراسم ۱۰ مه ۱۹۳۳، مشهور به مراسم کتاب‌سوزان نازی‌ها.
کتابسوزی به بیان ساده، اقدام به نابودی یک یا چندین نسخه از کتاب یا دیگر مکتوبات با آتش است. امروزه دیگر، شکل‌های رسانه، مانند سندهای صوتی، نوارهای ویدئویی و سی‌دی‌ها نیز به این روش سوزانده شده، خمیر شده یا رنده[۱] می‌شوند. این عمل که معمولاً به‌طور علنی انجام می‌شود، معمولاً با انگیزه‌های سیاسی، دینی و اخلاقی انجام می‌شود. همچنین این عمل، ممکن است که به‌طور پنهانی، صورت گیرد؛ مانند هزاران کتاب نابود شده در (شوروی سابق و بلوک شرق).
برخی موارد خاص از کتابسوزی، آسیب‌های جبران‌ناپذیری را به میراث فرهنگی کشورها وارد کردند؛ چراکه بسیاری از کتاب‌های سوخته شده به هیچ روی، قابل جایگزینی نبودند. از این دست می‌توان به اقداماتی مانند سوزاندن کتابخانه اسکندریه، سوزاندن کتاب‌ها و دفن دانشمندان در چین، نابود کردن کدکس‌های مایاها به وسیله اسپانیایی‌ها و در دوران معاصر کتاب‌سوزی‌های انجام گرفته به وسیله نازی‌ها اشاره کرد.[۲]
دانشنامه کتابخانه و دانش اطلاعات ارزش نسخه‌های فارسی در تاریخ کتابخانه‌های جهان را غیرقابل توصیف دانسته‌است. آثار دانشورانه و اسناد علمی بی‌شمار فارسی در شرایطی ظهور پیدا کرده‌اند که حق تحصیل فقط برای طبقات خاصی از اجتماع فراهم بوده‌است.[۳]
این درست است که شعر و علوم مذهبی، موضوعات غالب بودند ولی در بسیاری از موضوعات همچون فلسفه، اخلاق، سیاست، پزشکی، منطق، نجوم، هندسه، روان‌شناسی و جانورشناسی کتاب‌های درخشانی نگاشته شد. تعداد نوشته‌های فارسی که توسط دشمنان نابود شده یا سوزانده شده‌اند بی‌شمار است ولی امروزه بسیاری از آنها به صورت کامل یا جزئی در کتابخانهها یا موزه‌های معروف جهان وجود دارند.[...] اگرچه بسیاری از کتابخانه‌هایی که در گذشته وجود داشتند امروز قابل ردیابی نیستند اما تعداد این کتابخانهها نجومی است. رکن‌الدین همایونفرخ که سه جلد تاریخ کتابخانه‌های ایران را نوشته تعداد ۴۵۹ تای آنها را با توضیح مختصری دربارهٔ هر کدام برمی‌شمارد. واضحاً حتی فهرست کردن این کتابخانهها در این مقاله کوتاه دشوار است و یافتن مهم‌ترین آنها حتی برای فهرست کردنشان کار آسانی نیست؛ زیرا تک تک این کتابخانه مهم بودند. در دوران ساسانی (۲۲۵–۶۵۱ میلادی) حداقل دو کتابخانه عظیم وجود داشت. ابن ندیم می‌نویسد: «اردشیر ساسانی تمام کتاب‌های باستانی ایرانیان که باقی‌مانده اما پراکنده شده بودند را از هند و چین جمع‌آوری و در خزانه نگهداری کرد. پسر او شاپور اول راه پدر را ادامه داد و و تمام کتابهایی که از زبانهای دیگر به پارسی، ترجمه شده بود را جمع‌آوری کرد. او همچنین اوستا را در قالب یک کتاب، گردآوری کرد؛ بنابراین پس از آنکه اسکندر اوستا را سوزاند، آن را احیا کرد. کتابخانه دیگری که در این زمان، ساخته شد کتابخانه خسرو اول در جندی شاپور برای دانشگاه آن بود. علاقه خاص او به جمع‌آوری کتاب‌ها از دورترین نقاط جهان، مشهور است. جندی‌شاپور، بهترین مرکز تحقیقاتی در دوران ساسانی بود. بسیای از دانشمندان از ملیت‌های گوناگون، به ویژه نسطوری‌ها در آنجا گرد آمده بودند و بسیاری از کتاب‌ها به دستور خسرو اول به فارسی، ترجمه شده بود. علاوه بر این دو کتابخانه، کتابخانه‌های بزرگ و معتبر دیگری هم وجود داشت. همه آتشکده‌ها و پرستشگاه‌ها مانند همه بیمارستان‌ها و مراکز تحقیقاتی و آموزشی، گنجینه کتاب‌های خودشان را داشتند.
حمله اسکندر به ایران
دانشنامه کتابخانه و دانش اطلاعات می‌نویسد:[۴]
«به گفته ابن‌ندیم، نویسنده الفهرست، که در حدود سال ۹۸۷ میلادی نوشته شده؛ در قصر آپادانا در تخت جمشید نوشته‌هایی به صورت لوحه‌های چوبی، سنگ و خاک رس در موضوعات متعدد وجود داشت. تعداد بسیاری از این الواح به وسیله اسکندر مقدونی (۳۳۳ پیش از میلاد) نابود شد یا به کتابخانه اسکندریه فرستاده شد. کشف سی هزار لوحه از گل رس در سال ۱۹۳۴ و در زیر زمین ویرانه‌های کاخ آپادانا این گفته را تأیید می‌کند. باستانشناسان این بخش را خزانه تخت جمشید یا کتابخانه استخر نامیده‌اند. اسکندر همین‌طور ۲۰۰۰۰ چرم گاوی را که اوستا بر روی آنها نوشته شده بود سوزاند. به ما گفته شده که این کتاب‌ها در بایگانی تخت جمشید نگهداری می‌شدند و زمانی که اسکندر آن قصر را به آتش کشید این کتاب‌ها هم از میان رفتند.»
اعراب مسلمان و کتابسوزی در ایران
تورج دریایی استاد کرسی ایران باستان در دانشگاه کالیفرنیا، ارواین می‌نویسد: اعراب مسلمان در خوارزم کتاب‌های مغان را سوزاندند که کار عجیب و نامعمولی بود و واقعه‌ای معمول در تاریخ فتوحات اعراب مسلمان در ایران زمین به‌شمار نمی‌آید. فقدان کتاب‌های باستانی به زبان پهلوی به دلیل تغییر زبان علمی رایج در ایران پس از حمله اعراب و بلااستفاده ماندن کتاب‌های نوشته شده به زبان پهلوی است.[۵]
نویسندگان ایرانی از جمله (شجاع‌الدین شفا،[۶]محمد معین[۷] و عبدالحسین زرین کوب) (در دو قرن سکوت، منتشره در سال ۱۳۳۶)[۸] در مورد کتابسوزی در جندی شاپور پس از فتح ایران توسط اعراب سخن رانده‌اند. از جمله منابع اولیه تاریخی مورد اشاره همه این نویسندگان، کتاب مقدمه ابن خلدون است.[۹]
اما نهایتاً زرین‌کوب در کتاب روزگاران (منتشره در سال ۱۳۷۳) با باز تأیید این امر که روایت کتابسوزی در تیسفون چندان قدمت ندارد، با اشاره به روحیات هیجانی فاتحان، احتمال رخ دادن این مسئله را منتفی نمی‌داند.[۱۰]دانشنامه کتابخانه و دانش اطلاعات دربارهٔ کتابسوزی کتابخانهها در ایران طی حملهٔ عرب‌ها می‌نویسد که عرب‌ها به دلیل تعصب و اعتقاد به اینکه قرآن برترین کتاب است هر کتاب غیر قرآنی را نابود کردند.[۱۱]
فرانز رزنتال استاد پیشین زبانهای سامی و زبان عربی[۱۲] در دانشگاه ییل، اسلام‌شناس[۱۳] و مترجم کتاب مقدمه، در پانوشت این گفته ابن خلدون می‌نویسد «این روایت دیگری از یک افسانه معروف است که بر طبق آن عمر دستور ویرانی کتابخانه اسکندریه را داد».[۱۴]برنارد لوئیس در مقاله‌ای ضمن بی‌اعتبار خواندن کتابسوزی اعراب در اسکندریه با اشاره به تشابه این روایت ابن خلدون با روایتی که در آن نقل شده عمر فرمان به تخریب کتابخانه اسکندریه داده‌است، می‌گوید: «تاریخ‌نگار قرن چهاردهم، ابن خلدون، داستان تقریباً یکسانی را راجع به ویران کردن یک کتابخانه در ایران به دستور خلیفه عمر مطرح کرده که نشان از ویژگی عامیانه آن دارد».[۱۵]
مهمت سیلمز، محقق مسلمان، در تحقیقی که در سال ۲۰۰۵ در ژورنال آمریکایی علوم اجتماعی اسلامی چاپ شد با اشاره به سالم ماندن دانشگاه گندی شاپور در حمله اعراب به ایران می‌نویسد اعراب به اهمیت مؤسسهٔ آموزشی جندی‌شاپور پی بردند و شکوه آن را و کتابخانه و دیگر سازمان‌های شهر را باقی نگاه داشتند.[۱۶]
«قتیبة بن مسلم هر کس را که خط خوارزمی می‌دانست از دم شمشیر گذرانید و آنانکه از اخبار خوارزمیان آگاه بودند و این اخبار و اطلاعات را میان خود تدریس می‌کردند ایشان را نیز به دستهٔ پیشین ملحق ساخت بدین سبب اخبار خوارزم طوری پوشیده ماند که پس از اسلام نمی‌شود آنها را دانست»[۱۷]
هجوم ترکان
کتابخانه سلطنتی سامانیان در هجوم ترکان از شرق در سده ۱۱ میلادی سوزانده شد. گفته می‌شود ابن سینا تلاش کرد به میان شعله‌های آتش برود و کتاب‌ها را نجات دهد.[۵۵][۵۶]
حمله محمود غزنوی
در جریان حمله سلطان محمود غزنوی به ری بخشی از کتابخانهٔ بزرگ ری به آتش کشیده شد و بخشی دیگر به بخارا یا به نقلی دیگر به غزنین انتقال یافت. سوزاندن کتاب‌های شیعیان و برخی دیگر از گروه‌های اسلامی مد نظر بوده‌است.[۱۸][۱۹][۲۰]
حمله مغولان به ایران
دانشنامه کتابخانه و دانش اطلاعاتابن ماجه درکتاب سنن ابن ماجه می‌نویسد: :[۴]
«یک بار دیگر تمدن عظیم ایرانیان به وسیلهٔ مهاجمین نابود شد؛ این بار به وسیله قبایل مغولان و تاتارها (۱۲۲۰ میلادی)؛ آنها مساجد را تبدیل به طویله اسبان‌شان کردند، کتابخانهها را سوزاندند و از نسخه‌های گران‌بها به عنوان سوخت استفاده کردند.»[۵۷]
دوره پهلوی دوم
در ایران معاصر احمد کسروی «جشن کتاب‌سوزان» داشت.[۲۱] وی و پیروانش در انجمن باهماد آزادگان در روز اول دی‌ماه، کتابهایی را که زیانبار می‌دانستند طی مراسمی می‌سوزاندند.[۲۲] احمد کسروی در یکی از مراسم‌ها چنین می‌گوید:
«من آشکارا می‌گویم بسیاری از کتابهایی که نزد دیگران ارجمند است ما به آتش میندازیم! اینک کتاب‌ها روی میز چیده شده درمیان آنها گلستان و بوستانسعدی، دیوانحافظ، و مفاتیح‌الجنان و مانند اینها است و همه آنها درخور آتش است»
در اواخر سال ۱۳۸۴ با تغییر «مرکز امور مشارکت زنان» به «مرکز امور زنان و خانواده» در دولت نهم، شایع شد که مدیریت جدید تصمیم داشته کتاب‌های «کتابخانه تخصصی زنان» را که در دوران محمد خاتمی ایجاد شده بود از بین ببرد، اما در لحظات آخر کار متوقف شده و به تعطیل کردن کتابخانه و ایجاد محدودیت دسترسی به کتاب‌ها اکتفا شد، هرچند که گفته می‌شود تعدادی از کتاب‌ها از مرکز خارج شده و بازگردانده نشده‌است.[۲۵]
علاوه بر خمیر کردن و از بین بردن هزاران کتاب پس از پیروزی انقلاب و در دهه‌های بعد از آن، در سال ۱۳۹۸ روحانی‌ای به نام عباس تبریزیان که از مدافعان طب اسلامی و از مخالفان پزشکی حرفه‌ای است، اوایل بهمن ماه امسال اعلام کرد که قصد دارد یکی از کتاب‌های درسی مشهور رشته پزشکی با عنوان اصول طب داخلی هاریسون را طی مراسمی آتش بزند. تبریزیان وعده کتابسوزی خود را عملی کرد و ویدئوی مراسم کتابسوزی، در فضای مجازی به سرعت و وسعت پخش شد. تبریزیان، به هنگام کشیدن فندک به نسخه اصل انگلیسی کتاب هاریسون در پزشکی داخلی، توضیح داد که این کتابسوزی، مراسم نمادین پایان «طبّ شیمیایی در کل جهان» است. ظاهراً او تحت تأثیر سخنرانی رهبر ایران علی خامنه‌ای بوده که در سخنانی گفته‌است: «دغدغه امروز من طب اسلامی ایرانی است. جامعه اسلامی باید همه چیزش اسلامی باشد؛ اقتصاد، رفتار، پوشش و حتی طبّش هم باید اسلامی باشد.».[۲۶]
سه تن از پزشکان معترض به اقدام نادرست این مجتهد، توسط یکی از دادگاه‌های جمهوری اسلامی، هر یک به ۶۰ ضربه شلاق، محکوم شدند.[۲۷][۲۸]
اندلس
در سال ۵۰۲ هجری قمری به روزگار حکومت علی بن یوسف بن تاشفین در اندلس، به دلیل مخالفت‌های فقیهان شهر، تمام نسخه‌های کتاب احیاء علوم الدین تألیف محمد غزالی را در مسجد قرطبه انباشته و آتش زدند.[۲۹]
هند
آتش زدن دانشگاه و کتابخانه عظیم ولابی توسط اعراب؛ دانشگاه ولابی در بین سال‌های ۴۷۵–۷۷۵ میلادی ساخته شده بود و کتابخانه آن شامل بخش‌های متعددی از ادبیات شرقی بود. این کتابخانه و دانشگاه عظیم تا قرن دوازدهم پابرجا بود تا اینکه به وسیله مهاجمین عرب نابود شد.[۳۰]
افغانستان
آتش زدن دانشگاه و کتابخانه عظیم استان بامیان قدیم وکتابخانه شهرستان اندخوی به تعداد(۱۸۵)هزارجلد کتاب توسط سپاهیان امیر عبدالرحمن آتش زده شددرسال۱۲۸۵ه.ش و کتابخانه شهرستان اندخوی درسال ۱۳۷۷ه.ش توسط طالبان حتی درزیر دیکدان‌ها غذا طپح شدند به آتش کشیده شد وقتل عام فجیعی انجام دادند.[۳۰]
چین
در ۲۱۳، چین شی هوانگ (شی‌هوانگ-تی) امپراتور چین دستور داد همهٔ کتاب‌ها به‌جز کتاب‌های مربوط به پزشکی، کشاورزی و طالع‌بینی را بسوزانند.[۳۱]شی هوانگ، امپراتور چین این دستور را پس از مشورت با وزیرش لی‌سی صادر کرد. با صدور این دستور، تمامی کتاب‌های تاریخی و فلسفی در تمام استان‌ها به جز استان «چین» سوزانده شد. این اقدام که در سال ۲۱۳ قبل از میلاد آغاز شد به زنده به گور کردن بسیاری از روشنفکرانی که با عقاید تعصب‌آمیز امپراتور مخالفت می‌کردند انجامید.
این تخریب فرهنگ چین در طول شورشی که به حکومت امپراتور چین اِر شی (پسر امپراتور چین شی هوآنگ) پایان داد، عمق بیشتری گرفت چراکه در این شورش، قصر سلطنتی و بایگانی استانی سوزانده شد و به این ترتیب بسیاری از کتابهایی که به وسیله امپراتور پدر نگه داشته شده بود نیز از بین رفت.[۲]
آثار یهودیت
نوشته‌های یهودی و کتاب‌های قانون، توسط شاه یهواکیم و شاهان سلسله سلوکیان: بر طبق تورات در پنجمین سال پادشاهی یهواکیم، ارمیای نبی سخنان خدا را برای باروک خواند و او آنها را بر روی طوماری نوشت. سال بعد سه یا چهار برگ از آن در حضور پادشاه و همسرش خوانده شد که در نتیجه آن یهواکیم تومار را با چاقو پاره کرد و آن را در آتش اجاق انداخت.
تخریب بسیار عمده‌تری توسط آنتیوخوس پنجم پادشاه دوره سلوکیان صورت گرفت. او در سال ۱۶۸ قبل از میلاد دستور داد تمامی نسخه‌های کتاب قانون که در اورشلیم وجود داشت تکه‌تکه و سوزانده شوند.[۲]
تخریب مکتوبات یهودیت در قرون وسطی: سوزاندن کتاب‌های یهودیان اولین بار به وسیله «پاپ گرگوری نهم» آغاز شد. او «لویی نهم» پادشاه فرانسه را متقاعد ساخت تا ۱۲٬۰۰۰ نسخه از تلمود را در پاریس به آتش بکشد. این کار بعدها به وسیله پاپ‌های بعدی ادامه پیدا کرد. کلیسا و حکومت‌های مسیحی تلمود را یک کتاب منفور و توهین‌آمیز به آموزه‌های مسیح می‌دانستند. از متعصب‌ترین و متنفرترین پاپ‌ها نسبت به یهود و یهودیان می‌توان به اینوسنت چهارم (۱۲۴۳–۱۲۵۴)، کلمنت چهارم (۱۲۵۶–۱۲۶۸)، ژان بیست‌ودوم (۱۳۱۶–۱۳۳۴)، پل چهارم (۱۲۵۵–۱۲۵۹)، پیوس پنجم (۱۵۶۶–۱۵۷۲)، و کلمنت هشتم (۱۵۹۲–۱۶۰۵) اشاره کرد. آنها تقریباً در نابود کردن کامل این کتاب‌ها موفق شدند. در این زمان یهودیان به‌طور مداوم در حال نسخه برداری از این کتاب‌ها بودند و با اختراع ماشین چاپ کلیساها متوجه شدند که دیگر نابود کردن تمامی نسخه‌های تلمود و دیگر کتاب‌های مقدس یهودیان غیرممکن است.[۲]
مصر
کتابخانه‌های اسکندریه در مصر در مقاطع مختلف تاریخی، تخریب شده‌است. برخی از معروف‌ترین دستورهایی که برای تخریب این کتابخانهها صادر شده‌است، عبارتند از:[۳۲]
از سال ۱۹۵۵ تا ۱۹۷۱ میلادی، هزاران جلد کتاب و سایر مکتوبات از کتابخانه‌های عمومی و خصوصی در آفریقای جنوبی جمع‌آوری و در کوره‌های کتابسوزی سوزانده شد. نکته قابل توجه در این واقعه آن است که این اقدام با اعتراضی از سوی کتابداران و کارمندان کتابخانهها مواجه نشد.[۴۰]
تا قبل از روی کار آمدن حزب ملی آفریقای جنوبی در سال ۱۹۴۸ میلادی، تنها ۱۰۰ عنوان کتاب در فهرست کتاب‌های ممنوعه قرار داشت. در سال ۱۹۴۹، تعداد این کتاب‌ها به ۲۰۰ عنوان و تا سال ۱۹۵۵ به ۱۴۰۰ عنوان رسید. گفته می‌شود در سال ۱۹۶۸، حدوداً ۱۲ هزار عنوان کتاب در این فهرست قرار گرفته بود.[۴۱]
اولین کتابهایی که در این دوران به آتش کشیده شدند، کتاب‌های پورنو بودند. این کتاب‌ها از سایر کشورها به آفریقای جنوبی وارد شده بودند و مأموران سانسور، آنها را شرم‌آور می‌دانستند. این کتابسوزی به‌زودی دامنگیر کتاب‌ها، رساله‌ها و سایر مکتوبات چاپ داخل این کشور نیز شد و موضوعات مختلفی مانند سیاست، ادبیات کلاسیک و مسائل قومی را دربر گرفت. برآورد دقیق تعداد کتاب‌های تخریب شده در این سال‌ها، به سادگی امکان‌پذیر نیست اما احتمالاً این کار به‌طور پیوسته و طی دوره‌های زمانی منظم صورت می‌گرفته‌است. بخش عمده‌ای از اخباری که در این زمینه در دست می‌باشد، مربوط به روزنامه‌هایی است که در آن دوران منتشر می‌شده‌اند و عمدتاً به وقایع شهرهای بزرگ این کشور اشاره کرده‌اند.[۴۱]
عراق
در حمله آمریکا به عراق، دو کتابخانه عمده بغداد یعنی کتابخانه ملی و کتابخانه اوقاف بغداد که از مهم‌ترین مراکز حفظ اسناد و مدارک تاریخی عراق هستند به آتش کشیده شده یا احیاناً سرقت و سپس به آتش کشیده شدند. برخی از تحلیل گران این کارها را به زندانیانی منسوب می‌کنند که دولت بعثی عراق، دو سه ماه قبل از سقوط خود آزاد کرد. در میان آزادشدگان، شمار اندکی زندانی سیاسی و اغلب از جنایتکاران، تبهکاران، دزدان حرفه‌ای، و قاتلان بودند.[۴۲]
سایر کتاب‌سوزی‌ها
در پی اختلاف دومینیک قدیس و کاتارها (آلبیگاییان)، هر دو طرف کتاب‌هایشان را در آتش افکندند، و کتاب‌های دومینیک قدیس به طرز معجزه‌آسایی از گزند آتش سالم ماندند.[نیازمند منبع]
کتاب تاریخ روم نوشته سناتور آئولوس سرموتیوس کوردوس، توسط آئدیلس در سال ۲۵ بعد از میلاد.
کتابخانه بیت‌الحکمه در بغداد و کتابخانه‌های دیگر در زمان هجوم مغول‌ها در سال ۱۲۵۸ میلادی. گفته می‌شود آب دجله با رنگ جوهر شمار هنگفت کتابهایی که به رودخانه انداخته شد به مدت ۶ ماه سیاه‌رنگ ماند.
مقامات شوروی به خاطر هراس از نزدیکی مردم پارسی تاجیکستان با مردم ایران و افغانستان، بخشی از کتاب‌های ادبیات فارسی در آن کشور را از بین بردند.[۴۵] کمونیست‌های شوروی در دههٔ سی میلادی (۱۳۳۸–۱۳۴۸) هر کتاب فارسی را که می‌یافتند می‌سوزاندند.[۴۶]
اعراب به تمامی کتاب‌ها که به نظر آنها یا زائد بودند یا مضر، حمله‌ور شدند. آنها تمام آثار ادبی را نابود کردند، بطوری‌که کمترین میزان کتاب‌ها از آن زمان (ایران ساسانی) به دست ما رسیده‌است. جاری شدن زبان عربی (به دست اعراب) نیز از، دوباره ایجاد شدن هرگونه حرکتی (در ایران) که بتوان آن را ملی نامید، جلوگیری می‌کرد.[۴۸][۴۹]
یکی از آثار شوم و زیان‌بخش حملهٔ اعراب به ایران، محو آثار علمی و ادبی این مرز و بوم بود. آنها کلیهٔ کتب علمی و ادبی را به عنوان آثار و یادگارهای کفر و زندقه از میان بردند.
دانشگاه جندی شاپور که بیشتر یک مرکز پزشکی بوده کوچک‌ترین آسیبی از ناحیه اعراب فاتح ندید و به حیات خود تا قرن سوم و چهارم هجری ادامه داد. پس از آنکه حوزه عظیم بغداد تأسیس شد دانشگاه جندی شاپور تحت‌الشعاع واقع گشت و تدریجاً از بین رفت. خلفای عباسی پیش از آنکه بغداد دارالعلم بشود، از وجود منجمین و پزشکان همین جندی شاپور در دربار خود استفاده می‌کردند. ابن ماسویه‌ها و بختیشوع‌ها در قرن دوم و سوم هجری فارغ‌التحصیل همین دانشگاه بودند. پس ادعای اینکه دانشگاه جندی شاپور بدست اعراب فاتح از میان رفت از کمال بی‌اطلاعی است[۵۱]
وی با استناد به هم عصر بودن اسکندر و ارسطو - که یونان پیشتر از زمان او در علوم عقلی به شکوفائی رسیده بود- نقل قول آغازین ابن خلدون -مبنی بررسیدن علوم عقلی از ایرانیان به یونانیان پس از حمله اسکندر- را نا درست می‌داند. به گفته او، اینکه ابن خلدون جمله‌اش را با عبارت «گفته می‌شود» آغاز کرده، مویّد ضعیف بودن این نقل قول است.[۵۲]
ابوریحان بیرونی در کتاب آثارالباقیه عن القرون الخالیه در مورد حمله قتیبه ابن مسلم سردار امویان چنین می‌نویسد:
وقتی قتیبه ابن مسلم سردار عرب بار دوم به خوارزم رفت و آن را بازگشود هرکس را که خط خوارزمی می‌نوشت و از تاریخ و علوم و اخبار گذشته آگاهی داشت از دم تیغ بی‌دریغ گذراند و موبدان و هیربدان قوم را یکسره هلاک نمود و کتابهاشان همه بسوزانید و تباه کرد.[۵۳]
عبدالحسین زرین کوب در این باره می‌نویسد: «آنچه هم بیرونی راجع به نابود شدن کتب خوارزمی گفته‌است مشکوک است و به هر حال مویّد این واقعه نمی‌تواند بود.»[۹]
ابوریحان در مقدمه کتاب " صیدله " یا " صیدنه " دربارهٔ زبان خوارزمی می‌گوید: این زبان به هیچوجه قادر برای بیان مفاهیم علمی نیست، اگر انسان بخواهد مطلبی علمی با این زبان بیان کند، مثل اینست که شتری بر ناودان آشکار شود.[۵۲][۵۴]
↑.Stuart Macintyre, Juan Maiguashca, Attila Pok, The Oxford History of Historical Writing: Volume 4: 1800-1945 2011, Oxford University Press, شابک =0199533091, 9780199533091 ,صفحه =142
↑«خطر از سر کتاب‌ها گذشت، مریم حسین خواه». روزنامه اعتماد ملی، شماره ۵۴، ص. ۹ (بازنشر در بانک اطلاعات نشریات کشور). ۲۱/۱/۸۵. بایگانی‌شده از اصلی در ۶ اکتبر ۲۰۱۳. دریافت‌شده در ۱۲ مه ۲۰۰۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
↑غزالی محمد بن محمد، احیاء علوم الدین ترجمه مٌوید الدین محمد خوارزمی، به کوشش حسین خدیو جم-انتشارات علمی فرهنگی ۱۳۵۱
↑ ۳۰٫۰۳۰٫۱The University of Valabhi was built by the Maitraka Kings during the years 475-775 A.D. Its library had a variety of Eastern literature.
This great university and its library lasted until the 12th century, when they were completely destroyed by Arab invaders. http://unllib.unl.edu/LPP/gul-khan.pdfبایگانی‌شده در ۵ دسامبر ۲۰۱۵ توسط Wayback Machine
↑Kelly Trumble, The Library of Alexandria, Robina MacIntyre Marshall, p. ۵۱: «Today most scholars have discredited the story of the destruction of the Library by the Muslims."
↑E. Gibbon, Decline and Fall, chapter 51: "It would be endless to enumerate the moderns who have wondered and believed, but I may distinguish with honour the rational scepticism of Renaudot, (Hist. Alex. Patriarch, p. 170:) historia … habet aliquid ut απιστον ut Arabibus familiare est." However Butler says: "Renaudot thinks the story has an element of untrustworthiness: Gibbon discusses it rather briefly and disbelieves it." (ch.25, p.401)
↑The civilisation of Arabs, Book no III, 1884, reedition of 1980, page 468
↑MacLeod, Roy, The Library of Alexandria: Centre of Learning, p. 71
↑Die Araber stürmten sogleich auf alle Bücher los, nach ihrer Ansicht nur überflüssige oder schädliche Schreibereien; sie zerstörten alle Denkmale der Literatur, so dass kaum die geringsten Bruchstücke zu uns gelangen konnten. Die sogleich eingeführte arabische Sprache verhinderte jede Wiederherstellung dessen, was nationell heißen konnte.
↑Noten und Abhandlungen zu besserem Verständnis des West-östlichen Divans - [Kalifen] - Johann Wolfgang von Goethe
↑مرتضی راوندی، تاریخ اجتماعی ایران، جلد دوم، صفحهٔ ۵۰
«خطر از سر کتاب‌ها گذشت، مریم حسین خواه». روزنامه اعتماد ملی، شماره ۵۴، ص. ۹ (بازنشر در بانک اطلاعات نشریات کشور). ۲۱/۱/۸۵. دریافت‌شده در ۱۲ مه ۲۰۰۸. تاریخ وارد شده در |تاریخ= را بررسی کنید (کمک)
Article principal : Musée de l'université de Tübingen. Collection paléontologique de l'université de TübingenSquelette complet d'un Plateosaurus engelhardti. Spécimen mis au jour par Friedrich von Huene en 1921-1923, au sein de la formation du Jura noir, à Trossingen[1],[2],[3].Informations généralesNom local Paläontologische Sammlung der Universität TübingenType Collection scientifiqueDirigeant Ingmar Werneburg (conservateur)[7]Site web Paläontologische SammlungCollections...
ميّز عن مجموع أيزنشتاين. متسلسلة أيزنشتاين (بالإنجليزية: Eisenstein series) هي شكل نمطي خاص.[1][2][3] سميت متسلسلة أيزنشتاين هكذا نسبة إلى عالم الرياضيات الألماني غوتهولد أيزنشتاين. انظر إلى زمرة نمطية. متسلسلة أيزنشتاين عند زمرة نمطية الجزء الحقيقي لG6 دالةً متغي...
Ada Apa dengan Pocong?Poster filmSutradara Chiska Doppert Produser Firman Bintang Ditulis oleh Ule Sulaeman Pemeran Zacky Zimah Joanna Alexandra Dallas Pratama Reymon Knuliqh Jerry Likumahwa Bolot Mpok Atiek Monique Henry Tasha Said Perusahaanproduksi Mitra Pictures Co Bic Production Tanggal rilis 23 Juni 2011 (2011-06-23) Durasi104 menitNegara Indonesia Bahasa Indonesia Ada Apa dengan Pocong? adalah film horor/komedi Indonesia yang dirilis pada 23 Juni 2011 dengan disutradarai oleh Chis...
Borough in Monmouth County, New Jersey, United States Borough in New Jersey, United StatesKeyport, New JerseyBoroughKeyport High School SealNickname: Pearl of the Bayshore[1]Map of Keyport in Monmouth County. Inset: Location of Monmouth County highlighted in the State of New Jersey.Census Bureau map of Keyport, New JerseyKeyportLocation in Monmouth CountyShow map of Monmouth County, New JerseyKeyportLocation in New JerseyShow map of New JerseyKeyportLocation in the United StatesS...
Zwei-Hunde-Palette Zwei-Hunde-Palette (Vorderseite) Material Heller Schiefer Maße H. 42,5 cm; B. 22 cm; Herkunft Oberägypten, Hierakonpolis Zeit Prädynastischen Periode, Naqada III oder II, um 3100 v. Chr. Ort Oxford, Ashmolean Museum, E. 3924 Die Zwei-Hunde-Palette oder Ashmolean-Palette (englisch Two-dogs palette oder Heraldic animals palette[1]) ist eine dekorierte Prunkpalette aus der prädynastischen Zeit Ägyptens. Die Zwei-Hunde-Palette er...
إس إس جريت برتن الخدمة الجنسية المملكة المتحدة لبريطانيا العظمى وأيرلندا المصمم إسامبارد كينجدم برونيل الطول 98.15 متر العرض 15.4 متر الموقع الرسمي الموقع الرسمي، والموقع الرسمي[1] تعديل مصدري - تعديل 51°26′57″N 2°36′30″W / 51.4492°N 2.6084°W / 5...
Cet article est une ébauche concernant le Canada, Haïti et le domaine militaire. Vous pouvez partager vos connaissances en l’améliorant (comment ?) selon les recommandations des projets correspondants. Opération HestiaPrésentationType Opération militaireLocalisationLocalisation Canadamodifier - modifier le code - modifier Wikidata Opération Hestia: Un CC-177 Globemaster III Canadien part de Montréal pour Port-au-Prince L'opération Hestia[1] (Operation Hestia en anglais[2...
Matius 12Injil Matius 12:24-26 pada bagian depan (recto) potongan naskah Papirus 21, yang dibuat sekitar abad ke-3 M.KitabInjil MatiusKategoriInjilBagian Alkitab KristenPerjanjian BaruUrutan dalamKitab Kristen1← pasal 11 pasal 13 → Matius 12 (disingkat Mat 12) adalah bagian Injil Matius pada Perjanjian Baru dalam Alkitab Kristen, menurut catatan Matius.[1][2] Dalam pasal ini ada bagian (Matius 12:15–21) yang menunjukkan bahwa Yesus Kristus merupakan penggenapan n...
Piala Dunia FIFA 19541954 FIFA World Cup (Inggris) FIFA Fußball-Weltmeisterschaft 1954 Schweiz (Jerman) Championnat du Monde de Football 1954 (Prancis) Campionato mondiale di calcio 1954 (Italia) Campiunadis mundials da ballape 1954 (Romansh)Logo Resmi Piala Dunia FIFA 1954Informasi turnamenTuan rumahSwissJadwalpenyelenggaraan16 Juni–4 JuliJumlahtim peserta16 (dari 4 konfederasi)Tempatpenyelenggaraan6 (di 6 kota)Hasil turnamenJuara Jerman Barat (gelar ke-1)Tempat kedua ...
Artikel ini sebatang kara, artinya tidak ada artikel lain yang memiliki pranala balik ke halaman ini.Bantulah menambah pranala ke artikel ini dari artikel yang berhubungan atau coba peralatan pencari pranala.Tag ini diberikan pada April 2012. Afektivitas adalah kemampuan untuk menyatakan emosi Afektivitas adalah kemampuan untuk menyatakan emosi, berdasar pengalaman sendiri, khususnya untuk memenuhi suatu kebutuhan atau dorongan yang mendesak.[1] Kenetralan dalam afektivitas ditunjukka...
This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: List of Columbia University people – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (July 2011) (Learn how and when to remove this template message) This is a partially sorted list of notable persons who have had ties to Columbia University. For further listing of...
Chinese martial art Part of a series onChinese BuddhismChinese: Buddha History Buddhism in Central Asia Dharmaguptaka Silk Road transmission Dunhuang manuscripts Four Buddhist Persecutions in China Major figures Lokakṣema Kumārajīva Sengzhao Jizang Paramartha Xuanzang Kuiji Woncheuk Daoxuan Huiyuan Tanluan Daochuo Shandao Zhiyi Zhanran Fazang Chengguan Śubhakarasiṃha Vajrabodhi Amoghavajra Bodhidharma Huineng Daman Hongren Mazu Daoyi Hongzhi Zhengjue Dahui Zonggao Linji Zongmi Hanshan ...
Russian BraziliansRusso-brasileirosРусские бразильцы Russian descendants in São Paulo.Total population1.8 million[1]Regions with significant populationsRio Grande do Sul, São Paulo, Minas Gerais, Goiás, Paraná, Rio de Janeiro, Santa Catarina and PernambucoLanguagesPortuguese · RussianReligionJudaism · Roman Catholicism · Russian OrthodoxRelated ethnic groupsOther Brazilians of Slavic origin, as well as Asian Brazilians, esp...
Brewing was an early example of biotechnology Biotechnology is the application of scientific and engineering principles to the processing of materials by biological agents to provide goods and services.[1] From its inception, biotechnology has maintained a close relationship with society. Although now most often associated with the development of drugs, historically biotechnology has been principally associated with food, addressing such issues as malnutrition and famine. The history ...
Polish lawyer, civil servant, academic, and author (1950–2020) Jerzy KoniecznyMinister of the InteriorIn office29 December 1995 – 7 February 1996Prime MinisterJózef OleksyPreceded byAndrzej MilczanowskiSucceeded byZbigniew SiemiątkowskiChief of the Urząd Ochrony PaństwaIn office15 July 1992 – 1 December 1993Preceded byAndrzej Milczanowski [pl]Succeeded byGromosław Czempiński [pl] Personal detailsBorn(1950-09-12)12 September 1950Died27 Ju...
Nota: EUA e USA redirecionam para este artigo. Para outros significados, veja América do Norte, Eua (desambiguação), Usa ou Estados Unidos (desambiguação). Estados Unidos da AméricaUnited States of America Brasão de armas dos Estados Unidos Bandeira Brasão de armas Lema: In God We Trust[1]Em Deus confiamos (1956–) Outros lemas tradicionais E pluribus unum (de fato)Out of many, oneDe muitos, um Annuit cœptisHe has favored our undertakingsEle favoreceu nossos emp...
Bill Lee 50º Gobernador de Tennessee Actualmente en el cargo Desde el 19 de enero de 2019Vicegobernador Randy McNallyPredecesor Bill Haslam Información personalNombre de nacimiento William Byron Lee Nacimiento 9 de octubre de 1959 (64 años) Franklin, Tennessee, Estados UnidosResidencia Franklin Nacionalidad EstadounidenseEducaciónEducado en Universidad de AuburnFranklin High School Información profesionalOcupación Político y empresario Empleador Lee Company Partido político Parti...
