مؤتمر علماء بغداد

مؤتمرعلماء بغداد نام کتابی است که به مباحث اختلاف بین شیعه و سنی پرداخته است. که در قرن پنجم هجری قمری رخ داده شده.

نویسنده

نویسنده اثر مُقاتِل بن عطیَّة البکری است که در سال ۵۰۵ قمری درگذشت او ادیب و شاعر دربار سلجوقی و داماد خواجه نظام الملک طوسی بود.

محتوا

کتاب در رابطه با مناظرهٔ مشهوری که در منابعی معروف است در عهد سلطان ملکشاه سلجوقی بین حسین بن علی علوی، عالم بزرگ شیعه و عباسی،[نیازمند منبع] عالم بزرگ اهل سنت شکل گرفت. در خلال این مناظره حسین بن علی با آوردن مدارک و شواهد و ادله‌ای که در مناظره مورد قبول واقع شد، سلطان ملکشاه سلجوقی و نظام الملک طوسی را دربارهٔ حقانیت تشیع قانع نمود. او در این مناظره از وقایعی چون داستان غرانیق، بدعت‌های عمر بن خطاب، زنای خالد بن ولید، واقعه بیت بضعة الرسول، واقعه فدک، نماز تراویح، و سنت متعه یاد کرده و باعث شد که سلطان ملکشاه سلجوقی و خواجه نظام الملک طوسی از عقیده به مذهب سنت، دست بردارند.

نتیجه مناظره مذکور در کتاب

در پی این مناظره خواجه نظام الملک طوسی و سلطان ملکشاه سلجوقی هر دو شیعه شدند و عباسی را مورد عتاب قرار دادند.[نیازمند منبع] مدتی بعد نیز در فاصله کوتاهی نظام الملک و شاه سلجوقی توسط توطئهٔ اهل سنت و برای بدنام کردن اسماعیلیان و شیعیان و نیز از بین بردن اثر مناظره به قتل رسیدند.

قضاوت دربارهٔ صحت مناظره

با وجود اینکه در صحت وقوع این مناظره از نظر تاریخی اختلاف نظر وجود دارد، اما شواهد غیرقابل انکار تاریخی نشان می‌دهد پس از تاریخی که مؤلف مدعیست که این مناظره در حضور ملکشاه سلجوقی برگزار شده است، (همچنین براساس متون مسلّمی چون اشعار سنائی غزنوی، ملکشاه دارای تمایلات شناخت شیعه بوده است و از جمله سنائی وی را به تبعیت از امام علی و عدم پیروی از خلفای قبل از او فرا می‌خواند.[۱]) در نتیجه برگزاری مناظره و قانع شدن ملکشاه به حقانیت شیعه، وضعیت شیعیان در حکومت سلجوقی دستخوش تغییرات بسیار زیادی شده است.

برخی از پیامدهای این مناظره

بهبود جایگاه شیعیان در دستگاه حکومتی سلاطین سلجوقی

شواهد تاریخی متعددی نشانگر این حقیقت است که بعد از این واقعه، جایگاه شیعیان در حکومت سلجوقی بسیار بهبود یافت،[۲] تا جایی که برخی از شیعیان توانستند به مناصب بلندی در حکومت سلجوقیان دست یابند. به عنوان نمونه:

مجدالملک ابوالفضل قمی به سمت مستوفی الممالک در دربار برکیارق سلجوقی دست یافت و بسیار مورد احترام شاه بود.[۳]

سعد الملک آوجی از دیگر شیعیان بود که در دوران محمدبن ملکشاه به وزارت رسید.[۴]

برخی شیعیان در دستگاه سلطنت سلطان سنجر نیز عهده‌دار منصب وزارت بودند؛ مثلاً شرف الدین ابوطاهر قمی در در زمان ملکشاه حاکم مرو بود و در زمان سلطان سنجر به وزرات او رسید.[۵]

در زمان سلطان مسعود سلجوقی نیز انوشیروان بن خالد بن محمد کاشانی که شیعه بود به وزرات رسید. او همچنین مدتی وزیر خلیفه مسترشد عباسی بود.[۶]

طغرل سوم از آخرین سلاطین سلجوقی نیز از معن الدین کاشی شیعه مذهب در منصب وزارت استفاده کرد.[۷]

این افزایش نفوذ شیعیان در حکومت سلجوقی پس از این واقعه و در میان دیگر سلاطین سلجوقی چنان آشکار بود که نویسندگان سنی مذهب در نوشته‌های خود به این نفوذ شیعیان اعتراض کرده و این دوره را با دوره نخست سلاجقه یا عصر غزنویان که شیعیان در محدودیت بودند مقایسه کرده‌اند. به عنوان نمونه:

مؤلف فضائح الروافض نوشته است: «هیچ سرایی نیست از ترکان که در او ده، پانزده رافضی نیستند و در دیوان همه دبیران ایشان‌اند.[۸]»

آزادی عمل نسبی علمای شیعه برای تدریس تشیع در مدارس به صورت رسمی

از دیگر پیامدهای بسیار مهم این واقعه، ارئه مجوز تدریس تشیع به‌صورت رسمی از سوی سلاطین به علمای شیعه است که در پی آن رونق و توسعه فراوان مجلس درس علمای شیعه را به دنبال داشته است.

عبدالجلیل قزوینی رازی با اشاره به مدارس مربوط به شیعیان و سادات در این خصوص نوشته است: «اگر به تعدید مدارس سادات مشغول شویم، در بلاد خراسان و حدود مازندران و شهرهای شام از حلب تا حران و از بلاد عراق چون قم و کاشان و آبه که مدارس چند است و کی بوده است و اوقاف چند، طومارات کتب خواهد.[۹]» وی پس از آن، تعدادی از مدارس را که از قبل وجود داشته یا در عهد همین سلاطین بنا نهاده شده، ذکر کرده که بسیار تعجب‌آور است.[۱۰]

شیوع سنت مناظره‌کردن عالمان شیعی در دربار سلجوقیان

از دیگر پیامدهای این واقعه معمول شدن سنت مناظره در دستگاه سلجوقی بود و حتی شخص پادشاه در جلسات مناظره حضور پیدا می‌کرد. به‌عنوان نمونه مؤلف کتاب «النقض» گزارشی از آشوب اسماعیلیان و فعالیت‌های آنها در زمان سلطان محمد، پسر سلطان ملک‌شاه آورده است که بر اساس آن خواجه ابواسماعیل حمدانی به اصفهان رفت و با اسماعیلیان مناظره و محکومشان کرد. پس از بازگشت از اصفهان، سلطان محمد به پاداش این اقدام، او را به «ناصرالدین» ملقب کرد.[۱۱] همچنین، کتاب مناظرات جرت بینه و بین الملاحدة، اثر خواجه ابواسماعیل حمدانی، برگزاری جلسات مناظرهٔ شیعیان امامیه با اسماعیلیان را در این دوره تأیید می‌کند.[۱۲][۱۳]

علمای شیعه در دوران ملکشاه سلجوقی علاوه‌بر علمای اهل سنت مناظرات مهمی با اسماعیلیان در راستای اثبات بطلان عقاید ایشان نیز داشته‌اند. به عنوان نمونه تا کنون بیش از ۷۰ هزار نسخه از این کتاب در ایران به فروش رسیده است[۱۴] و چندین ترجمهٔ فارسی دارد.[۱۵][۱۶]

ترجمه و شرح کتاب

این کتاب به چند زبان ترجمه شده است از جمله به زبان فرانسه با عنوان: «La Conferense des savants de Bagdad» به عربی نیز تحت عنوان «أبهی المداد فی شرح مؤتمر علماء بغداد» شرح شده است.[۱۷]

منابع

  1. https://ganjoor.net/sanaee/divans/ghaside-sanaee/sh143/
  2. ترکمنی آذر، پروین (۱۳۸۳). تاریخ سیاسی شیعیان اثنی عشری در ایران. شیعه‌شناسی. صص. ۱۹۱.
  3. قزوینی رازی، عبدالجلیل (۱۳۵۸). النقض. انجمن آثار علمی. صص. ۸۲.
  4. نیشابوری، ظهیرالدین (۱۳۳۲). سلجوق‌نامه. تهران: کلاله خاور. صص. ۴۱.
  5. ترکمنی آذر، پروین (۱۳۸۳). تاریخ سیاسی شیعیان اثنی عشری در ایران. شیعه‌شناسی. صص. ۲۱۸.
  6. ترکمنی آذر، پروین (۱۳۸۳). تاریخ سیاسی شیعیان اثنی عشری در ایران. شیعه‌شناسی. صص. ۲۱۹.
  7. ترکمنی آذر، پروین (۱۳۸۳). تاریخ سیاسی شیعیان اثنی عشری در ایران. شیعه‌شناسی. صص. ۲۲۱.
  8. قزوینی رازی، عبدالجلیل (۱۳۵۸). النقض. انجمن آثار علمی. صص. ۱۱۳.
  9. قزوینی رازی، عبدالجلیل (۱۳۵۸). النقض. انجمن آثار علمی. صص. ۳۴.
  10. قزوینی رازی، عبدالجلیل (۱۳۵۸). النقض. انجمن آثار علمی. صص. ۳۴–۳۸.
  11. قزوینی رازی، عبدالجلیل (۱۳۵۸). النقض. انجمن آثار علمی. صص. ۳۶.
  12. «کتاب الفهرست، اثر منتجب‌الدین علی بن عبیدالله بابویه قمی، ص 105». بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ مارس ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۹ مارس ۲۰۱۸.
  13. قزوینی رازی، عبدالجلیل (۱۳۵۸). النقض. انجمن آثار علمی. صص. ۱۹۱.
  14. رضا حقایق‌نگار. «کتاب ماه دین». مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی. دریافت‌شده در ۴ فروردین ۱۳۹۱.
  15. «راهی به سوی حقیقت، ترجمه کتاب مؤتمر علماء بغداد». موسسه فرهنگی و اطلاع‌رسانی تبیان. دریافت‌شده در ۴ فروردین ۱۳۹۱.
  16. حسن انصاری (۲۲ تیر ۱۳۸۶). «مناظره دو دانشمند شیعی و سنی در محضر ملکشاه سلجوقی و خواجه نظام الملک در مدرسه نظامیه بغداد». kateban.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۸ مارس ۲۰۱۲. دریافت‌شده در ۴ فروردین ۱۳۹۱.
  17. ابن عطیة، (1423ه‍.ق)، أبهی المداد فی شرح مؤتمر علماء بغداد، بیروت، مؤسسة الأعلمی، ط1.

پیوند به بیرون

Read other articles:

Murad di Sebastia Murad di Sebastia (in lingua armena Սեբաստացի Մուրատ, in russo Мурад Себастаци?) (Kovtun, 1874 – Baku, 4 agosto 1918) è stato un politico, militare e rivoluzionario armeno, attivo come fedayyin del Movimento di Liberazione Nazionale dell'Armenia che operava all'interno dell'Impero ottomano. Indice 1 Biografia 2 Note 3 Voci correlate 4 Altri progetti 5 Collegamenti esterni Biografia Murad nacque in una umile famiglia di contadini di Kovtun (o G...

 

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Philippine presidential line of succession – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (September 2020) (Learn how and when to remove this template message) Politics of the Philippines Government Constitution of the Philippines Charter Change Laws Legal codes...

 

שמואל גורןשמואל גורן, 1987 לידה 1928 (בן 95 בערך)עין חרוד, פלשתינה (אי) מדינה ישראל השתייכות ההגנה צבא הגנה לישראל המוסד דרגה   אלוף תפקידים בשירות מפקד 504 נספח צהל בארצות הברית מתאם פעולות הממשלה בשטחים פעולות ומבצעים   מלחמת העצמאות  מבצע קדש  מלחמת ששת הימים  מלחמ...

1926 Polish presidential elections May election ← 1922 31 May 1926 June 1926 →   Nominee Józef Piłsudski Adolf Bniński Electoral vote 292 193 Percentage 60.21% 39.79% President before election Stanisław Wojciechowski PSL President Maciej Rataj (acting) PSL June election ← May 1926 1 June 1926 1933 →   Nominee Ignacy Mościcki Adolf Bniński Electoral vote 281 200 Percentage 58.30% 41.49% President before election Ma...

 

Wappen Deutschlandkarte 53.4833333333339.333333333333325Koordinaten: 53° 29′ N, 9° 20′ O Basisdaten Bundesland: Niedersachsen Landkreis: Stade Samtgemeinde: Fredenbeck Höhe: 25 m ü. NHN Fläche: 68,25 km2 Einwohner: 4743 (31. Dez. 2022)[1] Bevölkerungsdichte: 69 Einwohner je km2 Postleitzahl: 27449 Vorwahl: 04762 Kfz-Kennzeichen: STD Gemeindeschlüssel: 03 3 59 031 LOCODE: DE KQZ Gemeindegliederung: 5 Ortste...

 

  لمعانٍ أخرى، طالع فوكس سبورتس (توضيح). فوكس سبورتس (قناة تلفزيونية)   معلومات عامة المالك شركة والت ديزني ومجموعة فوكس للترفيه تاريخ التأسيس 12 أغسطس 1994 صيغة الصورة 1080p البلد  الولايات المتحدة اللغة الإنجليزية والإسبانية المقر الرسمي لوس أنجلوس  الموقع الرسمي ...

Neuss Hauptbahnhof Eingangsbereich (2007), vor der UmgestaltungEingangsbereich (2007), vor der Umgestaltung Daten Betriebsstellenart Bahnhof Lage im Netz Knotenbahnhof Bauform Inselbahnhof Bahnsteiggleise 8 Abkürzung KN IBNR 8000274 Preisklasse 2 Eröffnung 1853 bahnhof.de neuss-hbf Lage Stadt/Gemeinde Neuss Land Nordrhein-Westfalen Staat Deutschland Koordinaten 51° 12′ 16″ N, 6° 41′ 3″ O51.204409616.68425298Koordinaten: 51° 12′ 16″ ...

 

  لمعانٍ أخرى، طالع الميناء (توضيح). El Mina قالب:بلديات موريتانيا and city الإحداثيات 19°26′N 15°21′W / 19.433°N 15.350°W / 19.433; -15.350 تقسيم إداري  البلد  Mauritania  ولايات موريتانيا Nouakchott-Sud خصائص جغرافية ارتفاع 55 متر  عدد السكان  المجموع 95٬011 معلومات أخرى منطقة زمنية...

 

Saint Cecilia by Guido Reni, 1606 Blind musicians are singers or instrumentalists, or in some cases singer-accompanists, who are legally blind. Resources Historically, many blind musicians, including some of the most famous, have performed without the benefit of formal instruction, since such instruction relies extensively on written musical notation. However, today there are many resources available for blind musicians who wish to learn Western music theory and classical notation. Louis Brai...

Gold Coast, dikenlal juga sebagai Lower Fairfield County atau Southwestern Connecticut adalah wilayah Connecticut, Amerika Serikat,yang berada sekitar 50 mil ke barat daya New York City.[1] Kota-kota Stamford area Darien—Long Neck Point, Tokeneke, Noroton, Glenbrook Greenwich—Belle Haven--Old Greenwich--Riverside--Cos Cob New Canaan Norwalk--Rowayton--Wilson Point Stamford--Shippan Point Weston Westport--Greens Farms--Saugatuck Shores Wilton Bridgeport area Bridgeport--Black Rock ...

 

Scientific discipline Not to be confused with Food security. This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Food safety – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (May 2017) (Learn how and when to remove this template message) FDA lab tests seafood for microorganisms. Food safety Terms Foodborne illness ...

 

2005 American filmConstellationPoster for ConstellationDirected byJordan Walker-PearlmanWritten byJordan Walker-PearlmanProduced byJordan Walker-PearlmanStarringEver CarradineDavid ClennonRae Dawn ChongMelissa De SousaHill HarperAlec NewmanZoe SaldanaBilly Dee WilliamsLesley Anne WarrenGabrielle UnionClarence Williams IIICinematographyJohn Niaga DempsEdited byAlison LearnedMusic byMichael BeardenStefan DickersonStanley A. SmithDistributed byCodeblack Entertainment20th Century FoxRelease dates...

Introductory speech of a newly elected member of a legislature Part of a series onRhetoric History Ancient Greece Asianism Atticism Attic orators Calliope Sophists Ancient India Ancient Rome The age of Cicero Second Sophistic Middle Ages Byzantine rhetoric Trivium Renaissance Studia humanitatis Modern period Concepts Captatio benevolentiae Chironomia Decorum Delectare Docere Device Eloquence Eloquentia perfecta Eunoia Enthymeme Facilitas Fallacy Informal Figure of speech Scheme Trope Five can...

 

Bahasa Aceh باس اچيهBasa Acèh Dituturkan diIndonesiaWilayah Aceh (Wilayah Otonom Indonesia) EtnisBangsa AcehPenutur3.500.000 (2000)[1]Rumpun bahasaAustronesia Melayu-PolinesiaChamikAceh Sistem penulisan Alfabet Latin Abjad Arab (Jawi) Kode bahasaISO 639-3ace Status konservasi Punah EXSingkatan dari Extinct (Punah)Terancam CRSingkatan dari Critically endangered (Terancam Kritis) SESingkatan dari Severely endangered (Terancam berat) DESingkatan dari Devinitely endangered (T...

 

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: National Progressive Party Finland – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (December 2009) (Learn how and when to remove this template message) You can help expand this article with text translated from the corresponding article in Finnish. (Jun...

506 Budi Utomo Halte TransjakartaHalte Budi Utomo, 2022LetakKotaJakarta PusatDesa/kelurahanGunung Sahari Selatan, KemayoranKodepos10610AlamatJalan Gunung Sahari RayaKoordinat6°09′58″S 106°50′21″E / 6.1662°S 106.8391°E / -6.1662; 106.8391Koordinat: 6°09′58″S 106°50′21″E / 6.1662°S 106.8391°E / -6.1662; 106.8391Desain HalteStruktur BRT, median jalan bebas 1 tengah Pintu masukMelalui jembatan penyeberangan di depan Jala...

 

Parada de la SierraSan Lucas de Parada da Serra Parroquia de GaliciaLugar Vista de la parroquia Parada de la SierraLocalización de Parada de la Sierra en España Parada de la SierraLocalización de Parada de la Sierra en OrenseCoordenadas 42°02′22″N 7°14′49″O / 42.039516666667, -7.2469972222222Entidad Parroquia de GaliciaLugar • País  España • Comunidad autónoma Galicia • Provincia Orense • Comarca Viana • Municipio La Gudi...

 

Pacific tropical storm in 1993 Not to be confused with Typhoon Ofelia. Tropical Storm OfeliaTropical storm (JMA scale)Tropical storm (SSHWS)Tropical Storm Ofelia at peak intensity late on July 26, 1993FormedJuly 24, 1993 (July 24, 1993)DissipatedJuly 27, 1993 (July 27, 1993) Highest winds10-minute sustained: 85 km/h (50 mph) 1-minute sustained: 85 km/h (50 mph) Lowest pressure990 hPa (mbar); 29.23 inHg Fatalities13Damage$197 million (1993 USD)Areas affectedJapanPart of the ...

Shopping mall in New South Wales, AustraliaHurstville CentralOrmonde Parade entrance to Hurstville CentralLocationHurstville, New South Wales, AustraliaCoordinates33°58′02″S 151°06′10″E / 33.967328°S 151.102867°E / -33.967328; 151.102867Address225 Forest Rd, Hurstville NSW 2220Opening date13 September 1965; 58 years ago (13 September 1965)ManagementCerno GroupOwnerCerno GroupNo. of stores and services40No. of anchor tenants1Total retail floor a...

 

Abbas KiarostamiKiarostami pada pembukaan Festival Film Internasional Ibn Arabi di Murcia, 2013Nama asalعباس کیارستمیLahir(1940-06-22)22 Juni 1940Teheran, IranMeninggal4 Juli 2016(2016-07-04) (umur 76)Paris, PrancisTempat pemakamanLavasan, IranKebangsaanIranAlmamaterUniversitas TeheranPekerjaanSutradara film, penulis skenario, fotografer, produser, pelukis, penyairTahun aktif1962–2016Karya terkenalWhere Is the Friend's Home?Close-UpThrough the Olive TreesTaste of...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!