سینمای سومالی

نگهبانان برنز ۱۹۳۷ اولین فیلم بلند غیر بومی تاریخ سینمای سومالی

سینمای سومالی به صنعت فیلم‌سازی در سومالی اشاره دارد. با این همه بررسی سینمای این سرزمین بدون در نظر گرفتن شرایط استعمار تا سال ۱۹۶۰ و درگیری‌های حال حاضر در این کشور امکان‌پذیر نیست. سومالی پیش از این در مناطق شمالی موسوم به سومالی‌لند مستعمره ایتالیا و در مناطق جنوبی مستعمره انگستان بود. پس از استقلال هرج و مرج و بلوا و کودتاهای فراوان باعث شده که هم‌اکنون دولت مرکزی در سومالی و در پایتخت آن موگادیشو به معنای واقعی وجود نداشته باشد. این ناآرامی‌ها در همه امور اجتماعی و فرهنگی به مردم این کشور صدمه‌زده و سینمای سومالی نیز از آن بی‌نصیب نیست.^{[۱][۲][۳][۴][۵]}

حضور ایتالیا در سومالی در دهه ۳۰ باعث ورود سینما به این کشور شده بود. برای ۲ دهه فیلم‌های خبری و مستند به زبان ایتالیایی در این کشور نمایش داده می‌شدند. در دهه‌های ۱۹۳۰ و ۱۹۴۰، بازیگران و تکنسین‌های اهل سومالی با همکاری اکیپ ایتالیایی برای تولید داخلی فیلم‌های فاشیستی همکاری می‌کردند. با این همه مهمترین اتفاق تولید فیلم نگهبانان برنز در سال ۱۹۳۷ با حضور عوامل بازیگری تمام بومی در سومالی است. نگهبانان برنز حتی به جشنواره ونیز نیز راه یافت.^[۶][۷]

پس از استقلال تا سومالی‌وود

در اواخر دهه ۱۹۵۰ همکاری‌هایی بین استودیو چینه‌چیتا رم و اولین کارگردانان بدنه سینمایی سومالی بوجود آمد. مدتی بعد در سال ۱۹۶۳ فیلم شهر و حومه آن ساخته حاجی کاگاکومبه، به عنوان اولین فیلم بلند سینمایی این کشور که محصول مشترک چینه‌چیتا و سومالی بود ساخته شد.^[۸]

پس از استقلال، دهه ۶۰ شاهد شوق و شور فراوان جوانان تحصیلکرده برای ورود به صنعت سینما بود. در سال ۱۹۷۵ به دنبال ایجاد نهاد نظارتی آژانس فیلم سومالی (SFA) این روند شتاب بیشتری پیدا کرد و چندین فیلم محلی ساخته شد.^[۹]

در دهه ۷۰ نسل بومی جدیدی از کارگردانان فیلم، فیلم‌برداران و دیگر عوامل فنی ظهور کردند که بیشتر آنها در مصر، ایتالیا، اتحاد جماهیر شوروی، آلمان غربی، آلمان شرقی، هند و انگلستان آموزش دیده بودند. از جمله فیلمسازان اخیر عبدی علی گیدی، حسن محمد عثمان، ابراهیم عواد، ابراهیم کونشور، فؤاد عبدالعزیز، کومار کبدلا، محمد فیقی و مکسیادیین قلیف قابل اشاره هستند. این نسل جدید تا سال ۱۹۸۲ بیش از ۳۰ فیلم بلند و کوتاه در بدنه سینمایی سومالی تولید کرد که در ۱۲۰ سالن سینمای این کشور به نمایش درآمدند.

سومالی‌وود در حال حاضر نامی غیررسمی برای صنعت فیلم در سومالی است. سومالی وود پیرو بالیوود است. عبدالسلام عاتو فیلمساز سومالیایی به نوعی پایه‌گذار سومالی وود شناخته می‌شود. هدف او و کارگردانان جوان نزدیک به او ساخت و اکران آثار کم‌خرج با قصه‌های عوام‌پسند است.^[۳][۹]

نبرد موگادیشو

نبرد موگادیشو که در بین آمریکایی‌ها به سقوط شاهین سیاه و در بین سومالیایی‌ها به روز رنجرها معروف است، به عملیات نیروهای آمریکا با پشتیبانی نیروهای سازمان ملل علیه شبه نظامیان سومالیایی به فرماندهی محمد فرح عیدید در روزهای ۳ و ۴ اکتبر ۱۹۹۳ گفته می‌شود.^{[۱۰][۱۱][۱۲]}

سقوط شاهین سیاه فیلمی ۱۴۴ دقیقه‌ای به کارگردانی ریدلی اسکات با بازی جاش هارتنت محصول سال (۲۰۰۱) کشور ایالات متحده آمریکا است. این فیلم داستان واقعی نبرد موگادیشو را به تصویر می‌کشد.^{[۱۳][۱۴][۱۵]}

فرزند چهارم

فرزند چهارم عنوان فیلم درام به نویسندگی و کارگردانی وحید موسائیان محصول سال ۱۳۹۱ می‌باشد. بیشتر صحنه‌های این فیلم که به سفارش بنیاد سینمایی فارابی ساخته شده بود، در مرز سومالی و کنیا فیلمبرداری شده بود که منطقه‌ای فاقد دولت مرکزی بوده و امنیت گروه فیلمبرداری را گروه‌های مسلح شبه‌نظامی بر عهده داشتند. این فیلم در سی و یکمین جشنواره فیلم فجر حاضر بود.^[۱۶]

دولت دراویش

یکی از معدود فیلم‌های بلند که با تمام عوامل بومی در سومالی ساخته شد، دراویش سومالی نام دارد. تولید این فیلم ۲ سال طول کشید و بین سال‌های ۱۹۸۳ تا ۱۹۸۵ سعید صلاح و عمار سنه کارگردانان فیلم مشغول تهیه آن بودند.^[۱۷]

این فیلم حماسی و تاریخی که ۴ ساعت و ۴۰ دقیقه زمان دارد و با بودجه ۱٫۸ میلیون دلاری ساخته شده به زندگی محمد عبدالله حسن رهبر جنبش انقلابی دراویش سومالی می‌پردازد. زبان این فیلم زبان سومالی، عربی، ایتالیایی، انگلیسی و ۳ گویش منطقه‌ای است.^[۱۸][۱۹]

دولت دراویش، یک پادشاهی در اوایل سده بیستم میلادی بود که توسط یک رهبر دینی به نام محمد عبدالله حسن تشکیل شد. وی نیروهای سومالیایی را از سراسر شاخ آفریقا گرد هم آورد و آن‌ها را به گروهی از وفاداران به نام دراویش تبدیل و باعث اتحاد آن‌ها شد. دولت درویشان به خاطر مقاومتی که علیه بریتانیا و ایتالیا از خود نشان داد شهرت یافت.^{[۲۰][۲۱][۲۲]}

فیلم‌هایی که تمام یا بخشی از آن در سومالی فیلم‌برداری شدند^[۲۳]

• کاپیتان فیلیپس (۲۰۱۳)

  ارباب جنگ (۲۰۰۵)
• بی‌مصرف‌ها ۳ (۲۰۱۴)
• ربودن (۲۰۱۲)
• سقوط شاهین سیاه (۲۰۰۱)
• فرزند چهارم (۲۰۱۲)
• کاپیتان فیلیپس (۲۰۱۳)
• گل صحرا (۲۰۰۹)

جستارهای وابسته

• سینمای جیبوتی
• سینمای کنیا
• سینمای آفریقای شمالی
• سینمای آفریقا

منابع

1. Abu Bakr, Yahya; Saad Labib; Hamdy Kandil (1985). Development of communication in the Arab states: needs and priorities. Unesco. ISBN 92-3-102082-X.
2. Armes, Roy (2008). Dictionary of African filmmakers. Indiana University Press. ISBN 92-3-102082-X.
3. Legum, Colin; John Gordon Stewart Drysdale (1976). Africa contemporary record, Volume 8. Africana Pub. Co. ISBN 0-86036-030-X.
4. "Cinema of Somalia". Wikipedia (به انگلیسی). 2019-12-11.
5. Jones, Daniel (2003) [1917], Peter Roach; James Hartmann; Jane Setter (eds.), English Pronouncing Dictionary, Cambridge: Cambridge University Press, ISBN 3-12-539683-2.
6. Palumbo, Patrizia. A Place in the Sun: Africa in Italian Colonial Culture from Post-unification to the Present. University of California Press, 2003.
7. «SENTINELLE DI BRONZO». www.benitomovieposter.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۲۳.
8. Ricci, Steven (1 February 2008). Cinema and Fascism: Italian Film and Society, 1922–1943. University of California Press. pp. 68–69–. ISBN 978-0-520-94128-1.
9. National Endowment for the Humanities (1987). Media log: a guide to film, television, and radio programs supported by the National Endowment for the Humanities. The Endowment.
10. Cassidy (Ph.D.), Robert M. (2004). Peacekeeping in the Abyss: British and American Peacekeeping Doctrine and Practice After the Cold War. Greenwood Publishing Group. p. 157. ISBN 978-0-275-97696-5.
11. Karcher, Timothy (2004), Understanding the "Victory Disease," From the Little Bighorn to Mogadishu and Beyond (Global War on Terrorism, Occasional Paper 3), Fort Leavenworth, Kansas: Combat Studies Institute Press, p. 34, ISBN 978-1-4289-1052-2, The Battle of the Black Sea was a tactical victory for TF Ranger, but a Pyrrhic one at best. It had gone into Aideed’s stronghold, captured two of his top lieutenants and numerous other subordinate clan leaders, and then withdrew with relatively light casualties considering the odds it faced. The Somalis, though, had suffered greatly as a result of the battle, with US military firepower inflicting an estimated 1,000 casualties, with at least 500 dead. Whether it may have been a victory at the tactical level, this battle signaled a failure at the strategic level of war.
12. Bowden, Mark (1 April 2010). Black Hawk Down: A Story of Modern War. Grove/Atlantic, Incorporated. p. 348. ISBN 978-1-55584-604-6.
13. «BLACK HAWK DOWN | British Board of Film Classification». www.bbfc.co.uk. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۲۳.
14. "Black Hawk Down (2002)". BFI (به انگلیسی). Retrieved 2020-09-23.
15. Rubin, Steven Jay (2011). "Black Hawk Down". Combat Films: American Realism, 1945-2010 (2 ed.). McFarland. pp. 257–262. ISBN 978-0-7864-5892-9.
16. «کارگردان «فرزند چهارم»: فیلم تبلیغاتی نساخته‌ام». خبرآنلاین. ۲۰۱۳-۰۸-۱۷. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۲۳.
17. Harding، Oscar (۲۰۱۹-۰۲-۱۰). «The Best African Movies, From All 54 African Countries». Cinema Escapist. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۲۳.
18. «Kentucky New Era - Google News Archive Search». news.google.com. دریافت‌شده در ۲۰۲۰-۰۹-۲۳.
19. Said, Abdulkadir Ahmed; Salah, Said, The Somali Dervish, retrieved 2020-09-23
20. Emmanuel Kwaku Akyeampong; Mr. Steven J. Niven (2012). Dictionary of African Biography. Oxford University Press. pp. 35–37. ISBN 978-0-19538207-.
21. Hess, Robert L. (1964-01-01). "The 'Mad Mullah' and Northern Somalia". The Journal of African History. 5 (3): 415–433, page 422. doi:10.1017/s0021853700005107. JSTOR 179976.
22. Abbink, GJ (2003). Dervishes,'moryaan'and freedom fighters: cycles of rebellion and the fragmentation of Somali society, 1900-2000. p. 38. formally declared by Sayyid Mohammed 'Abdulle Hassan (1864-1920), (abbreviated as MAH).
23. "Category:Films set in Somalia". Wikipedia (به انگلیسی). 2020-04-27.