حزب کومهله کردستان ایران در سال ۱۹۶۹ تأسیس و با سوسیالیست اجتماعی فعالیت خود را آغاز کرد. در سال ۱۹۸۳ طی یک ائتلاف با چند حزب چپ دیگر ایران، فعالیت خود را در چهار چوب حزب کومونیست ایران با نام کومهله ادامه داد. کومهله در سال ۲۰۰۰ با نگرشی جدید و برنامه نو برای تحقق حقوقملت کرد در ایران و شکستن سیستم متمرکز و نادموکراتیک نظام سیاسی و سیاستی سوسیال دموکراسی از حزب کومونیست ایران جدا و به یک حزب با پیرو از سوسیال دموکراسی در کردستان ایران تبدیل شد.[۷]
در سال ۲۰۰۴ و پس از گذشت نیم قرن در کنگره ۱۳ خود شعار اصلی خود را به فدرالیسم تغییر داد، و از آن پس تحت شعار تأمین حق حقوق ملی خلق کرد در چهارچوب ایرانی دموکراتیک و فدرال ادامه داد، پس از تشدید اختلافات داخلی این حزب در سال ۲۰۰۶ نیمی از اعضای آن جدا و از آن پس فعالیتهای خود را با نام حزب دموکرات کردستان ادامه دادند؛ در سال ۲۰۲۲ پس از ۱۶ سال دو حزب بار دیگر به یکدیگر پیوسته و تحت نام حزب دموکرات کردستان ایران فعالیت مشترک خود را تحت رهبری واحد تداوم بخشیدند.
