دولت موقت سلطانعلی وزیر افخم نام سومین دولت مشروطه و نخستین کابینه قانونی[۱] بود که توسط مجلس شورای ملی تأیید صلاحیت شد. این دولت پس از یک سلسله کشاکش‌ها در تاریخ ۲۹ اسفند ۱۲۸۵ (۶ صفر ۱۳۲۴) ایجاد و به مجلس معرفی شد. سلطانعلی وزیر افخم عنوان وزیر داخله را در این کابینه را داشت و به‌طور رسمی عنوان ریاست وزرایی نداشت اما عملاً آن را انجام می‌داد. این دولت تنها ۴۰ روز دوام آورد و در ۸ اردیبهشت ۱۲۸۶ (۱۶ ربیع‌الاول ۱۳۲۴) با رأی مجلس سقوط کرد.
سلطانعلی خان وزیر افخم پیش از نخست‌وزیری در دولت مشیرالدوله سمت وزیر داخله را داشت و از وزرای باتجربه قاجاریه بود. پس از ابراز تمایل مجلس و محمدعلی شاه به ریاست وزرایی میرزا علی اصغر اتابک، صدراعظم باسابقه قاجار که در اروپا بود، قرار شد سلطان علی خان تا آمدن اتابک مأمور تشکیل و اداره کابینه شود. او کابینه خود را، بدون داشتن عنوان نخست‌وزیر، در ۲۹ اسفند ۱۲۸۵ به مجلس معرفی کرد.[۲]
او پس از معرفی کابینه خود اظهار کرد: غرض این بود که هیئت وزرا و کابینه تغییر کرده بود معرفی ایشان در مجلس بشود و همه ملت امروزه بدانند که دولت و ملت یکی است و باید دست به دست یکدیگر داده و کار بکنند تا مملکت معمور و آباد گردد.[۳]
مهم‌ترین کاری که دولت وزیر افخم کرد، فهرست و سازمان هر یک از هشت وزارتخانه‌ها را به اطلاع مجلس رساندن، در پنجاه و چهارمین جلسه مجلس شورای ملی، بود. عمر این کابینه بیشتر کفاف نداد و با رسیدن میرزا علی اصغر اتابک به تهران، با رای مجلس سقوط کرد.[۳][۴]
کابینه وزیرافخم را به این علت کابینه قانونی می‌خوانند که دولت پیشین، دولت میرزا نصرالله خان مشیرالدوله، زیر بار تصمیمات مجلس نمی‌رفت و کابینه خود را مسئول مجلس و ملت نمی‌دانست.[۵] اما چون کابینه وزیر افخم چون حکم کابینه موقت را داشت، میرزا علی اصغر اتابک را نخستین کابینه مشروطه می‌خوانند.