خزنده‌چهرگان

خزنده‌چهرگان محدودهٔ زمانی: پنسیلوانین تا دوران اخیر ۳۱۲ تا ۰ میلیون سال پیش PreЄ Є O S D C P T J K Pg N
لاک‌پشت گوش‌سرخ و مرغابی سرسبز دو گونه از خزنده‌چهرگان
رده‌بندی علمی
فرمانرو:	جانوران
بالاشاخه:	دوم‌دهانیان
شاخه:	طنابداران
زیرشاخه:	مهره‌داران
فروشاخه:	آرواره‌داران
بالارده:	چهاراندامان
رده:	خزنده‌چهرگان

طبقهٔ سنتی خزندگان (منطقه سبزرنگ) یک گروه نافراگیر شامل همه آب‌پرده‌داران (Amniota) به جز پستانداران و پرندگان است. بر خلاف آن، کلاد آب‌پرده‌داران خودش یک گروه فراگیر است.

خزنده‌چهرگان (به انگلیسی: Sauropsida) یکی از دو رده آب‌پرده‌داران (آمنیوت‌ها)^[۱] هستند که شامل پرندگان، خزندگان و پیراخزندگان (منقرض‌شده) می‌شود. رده دیگر آب‌پرده‌داران هم‌کمانان هستند که شامل پستانداران و خویشاوندان نزدیکشان می‌شود. در طبقه‌بندی‌های جدید خزنده‌چهرگان به عنوان جایگزین رده سنتی و قدیمی خزندگان استفاده می‌شود.

فرگشت

نخستین خزنده‌چهرگان در زیردوره پنسیلوانین به وجود آمدند. خزنده‌چهرگان نخستین بر اساس ساختار جمجمه به دو زیررده بی‌کمانان و دوکمانان تقسیم می‌شدند. آخرین بی‌کمانان در پایان دوره تریاس منقرض شدند و همهٔ خزنده‌چهرگان امروزی از دوکمانان هستند. دوران میانه‌زیستی اوج شکوفایی و تنوع دوکمانان بود در این زمان شاه‌خزندگان گوناگونی پدید آمدند و مهم‌ترین گروه آن‌ها دایناسورها بودند که تا پایان دوران میانه‌زیستی مهم‌ترین و موفق‌ترین جانوران خشکی محسوب می‌شدند. گروه دیگری از شاه‌خزندگان به نام پتروسورها نیز در این دوره مهم‌ترین و بزرگ‌ترین جانوران پروازگر بودند. به موازات دایناسورها و پتروسورها نیز چندین گروه از دوکمانان مانند ماهی‌خزنده‌سانان و نزدیک‌سوسمارسانان نیز به زندگی در دریا خو گرفتند و آبزی شدند. با این وجود با وقوع رویداد انقراض کرتاسه-پالئوژن تقریباً تمامی دایناسورها (به غیر از پرندگان)، همه پتروسورها و بیشتر خزندگان دریایی منقرض شدند. و بسیاری از کنام‌های سابقشان توسط گروه‌های مختلف پستانداران تصرف شد.

رده‌بندی

طبقه‌بندی تا تراز راسته، پس از بنتون، ۲۰۰۴

• زنجیره: آب‌پرده‌داران
  • رده^[۲] هم‌کَمانان^[۳]
    • راسته لگن‌خزندگان^[۴] *
    • راسته ددکمانان^[۵]
      • رده پستانداران
  • رده سوسماریان^[۶]
    • زیررده^[۷] بی کاوان^[۸]
      • راسته سنگ‌پشتان^[۹](?)
    • زیررده دوکمانان^[۱۰]
      • راسته کم‌اندام‌سانان^[۱۱]
      • راسته یونگیناسانان^[۱۲]
      • فرورده سوسمارماهی‌سانان^[۱۳]
      • فرورده^[۱۴] پولک‌سوسمارریختان^[۱۵]
        • بالاراسته^[۱۶] سوسماربالان^[۱۷]
          • راسته تخت‌دندانان^[۱۸]
          • راسته کاذب‌سوسمارسانان^[۱۹]
          • راسته پلسیوسور (نزدیک‌سوسمارسانان)^[۲۰]
        • بالاراسته پولک‌خزندگان^[۲۱]
          • راسته بینی‌سران^[۲۲] (سوسمار پل‌دماغی)
          • راسته پولک‌داران^[۲۳] (مارمولکها و مارها)
      • فرورده شاه‌خزنده‌ریختان^[۲۴]
        • راسته نیاخزندگان (نیاسوسمارسانان)^[۲۵]
        • دسته^[۲۶] شاه‌خزندگان (کهن‌سوسماران یا آرکوسورها)^[۲۷]
          • زیردسته^[۲۸] کروروتارسی (چمباتمه‌ای‌ها)^[۲۹]
            • بالاراسته تمساح‌ریختان^[۳۰]
              • راسته تمساح‌سانان (کرُکُدیلیا)^[۳۱]
          • زیردسته پرنده‌پایان^[۳۲]
            • فرودسته^[۳۳] پرنده‌گَردَنان^[۳۴]
              • راسته پتروسور (بال‌انگشتی‌ها)^[۳۵]
              • بالاراسته دایناسورها^[۳۶]
                • راسته خزنده‌کفلان^[۳۷]
                  • رده پرندگان^[۳۸]
                • راسته پرنده‌کفلان

Sauropsida

unnamed بی‌کمانان   Mesosauridae   unnamed   Millerettidae   unnamed   Lanthanosuchidae   unnamed   Nyctiphruretia   unnamed   پاریاسور     پیش‌انجامه‌واران       ?لاک‌پشتان (لاک‌پشت‌ها، لاک‌پشت زمینی و terrapin‌ها)           رومریان   ریشه‌بینیان   unnamed   Protorothyrididae*   دوکمانان   کم‌اندام‌سانان   unnamed   یونگیناسانان       ?ماهی‌خزنده‌سانان     ?خزنده‌بالگان     پولک‌سوسمارریختان (مارمولک‌ها، مارها، سوسمار پل‌دماغی، و خویشان منقرض شده‌شان)     شاه‌خزنده‌ریختان (کروروتارسیان، پرندگان و خویشان منقرض شده‌شان)

پانویس

1. amniotes
2. Class
3. Synapsida
4. Pelycosauria
5. Therapsida
6. sauropsida
7. Subclass
8. Anapsida
9. Testudines
10. Diapsida
11. Araeoscelidia
12. Younginiformes
13. Ichthyosauria
14. Infraclass
15. Lepidosauromorpha
16. Superorder
17. Sauropterygia
18. Placodontia
19. Nothosauroidea
20. Plesiosauria
21. Lepidosauria
22. Sphenodontida
23. Squamata
24. Archosauromorpha
25. Prolacertiformes
26. Division
27. Archosauria
28. Subdivision
29. Crurotarsi
30. Crocodylomorpha
31. Crocodylia
32. Avemetatarsalia
33. Infradivision
34. Ornithodira
35. Pterosauria
36. Dinosauria
37. Saurischia
38. Aves

منابع

• "Sauropsida" (به انگلیسی). ویکی‌پدیای انگلیسی. Retrieved 11 November 2008.