تونس (به انگلیسی: Tunisia)،[الف] با عنوان رسمی جمهوری تونس (به انگلیسی: Republic of Tunisia)،[ب][۲۱] شمالی‌ترین کشور آفریقا است. این کشور بخشی از منطقه مغرب عربی در شمال آفریقا بوده و از غرب و جنوب غربی با الجزایر، از شرق و جنوب شرقی با لیبی و از شمال و شمال شرقی با دریای مدیترانه هم‌مرز است. مساحت تونس ۱۶۳٬۶۱۰ کیلومتر مربع است و ۱۱ میلیون نفر جمعیت دارد. انتهای شرقی کوه‌های اطلس و قسمت‌های شمالی صحرای بزرگ آفریقا بخشی از این کشور است و عمده قلمروی باقیمانده آن قابل کشت و زراعت می‌باشد. ساحل ۱۳۰۰ کیلومتری آن محل اتصال بخش‌های غربی و شرقی حوضه مدیترانه است. شمالی‌ترین نقطه آفریقا یعنی دماغه آنجلا (به انگلیسی: Cape Angela) (به عربی: رأس أنجلة) در تونس قرار دارد. پایتخت و بزرگترین شهر این کشور شهر تونس است که در ساحل شمال شرقی واقع شده. در حقیقت کشور تونس نام خود را از این شهر به‌ارث برده‌است.
تونس از دوران باستان سکونت‌گاه بومیان بربر بوده‌است. فینیقی‌ها در قرن ۱۲ پیش از میلاد، وارد این منطقه شده و چندین سکونت‌گاه تأسیس نمودند که در میان آن‌ها کارتاژ در قرن هفتم پیش از میلاد جزو قدرتمندترین آن‌ها بود. کارتاژ باستان که یکی از امپراتوری‌های بزرگ تجاری و از رقبای نظامی جمهوری روم بود، در سال ۱۴۶ پیش از میلاد از روم شکست خورد. روم آنجا را در حدود ۸۰۰ سال تحت تصرف خود داشت و در این دوران بود که مسیحیت را بدانجا معرفی کرده و میراث معماری همچون آمفی‌تئاتر الجم را از خود به‌جا گذاشتند. تلاش‌های مسلمانان برای فتح تونس از ۶۴۷ میلادی آغاز شد و در نهایت آن‌ها تمامی تونس را تا سال ۶۹۷ میلادی فتح کردند و اسلام و فرهنگ عربی را وارد این سرزمین کردند. امپراتوری عثمانی در ۱۵۷۴ میلادی کنترل خود را بر تونس تثبیت کرد و این سلطه را به‌مدت بیش از ۳۰۰ سال تا زمان فتح تونس توسط فرانسوی‌ها در ۱۸۸۱ میلادی حفظ نمود. در سال ۱۹۵۷ میلادی تونس تحت رهبری حبیب بورقیبه، اعلام استقلال کرده و دولت جمهوری تونس بنانهاده شد. امروزه تونس کوچک‌ترین کشور در آفریقای شمالی است و فرهنگ و هویتش ریشه در این تقاطع فرهنگی طی فرهنگ‌ها و قومیت‌های دور و دراز و قدیمی دارد.
انقلاب تونس در ۲۰۱۱ میلادی براثر عدم وجود آزادی و دموکراسی تحت حکومت ۲۴ سالهٔ زین‌العابدین بن‌علی کلید خورد و موجب برافتادن رژیم او شده و بهار عربی را در کل منطقه کلید زد. انتخابات پارلمانی چند حزبی آزاد به‌مدت کوتاهی پس از انقلاب برگزار شده و مجدداً در ۲۶ اکتبر ۲۰۱۴ میلادی برای پارلمان[۲۲] و در ۲۳ نوامبر ۲۰۱۴ میلادی برای ریاست‌جمهوری رأی‌گیری صورت پذیرفت.[۲۳][۲۴] این کشور از ۲۰۱۴ تا ۲۰۲۰ میلادی براساس شاخص مردمسالاریواحد اطلاعات اکونومیست به‌عنوان تنها حکومت دموکرات در جهان عرب در نظر گرفته شده[۲۵][پ] و در شاخص ۲۰۲۱ نیز به‌عنوان یک نظام ترکیبی رتبه‌بندی شدهاست.[۲۶] این کشور یکی از معدود کشورهای آفریقایی است که در شاخص توسعه انسانی رتبه بالایی داشته و یکی از بالاترین سرانه درآمدی را در آن قاره داراست.
کلمه Tunisia از Tunis که یک هاب شهری مرکزی در کشور مدرن و امروزی تونس است مشتق شده. شکل کنونی این نام به همراه پسوند لاتین -ia از کلمه فرانسوی Tunisie تکامل یافته،[۳۰] در مقابل عموماً آن را به ریشه بربریⵜⵏⵙ که به صورت tns آوانگاری می‌شود مرتبط می‌دانند که معنایش «وضع کردن»[معادل ۱] یا «پایگاه و اردو زدن»[معادل ۲] است.[۳۱] این کلمه را برخی مواقع مرتبط با الهه کارتاژی تأنیث[معادل ۳] (یا تونیت[معادل ۴])[۳۰][۳۲] و شهر باستانی تینس[معادل ۵] دانسته‌اند.[۳۳][۳۴]
کلمه مشتق شده فرانسوی Tunisie در برخی از زبان‌های اروپایی با تغییراتی جزئی اقتباس شده و نام متمایزی برای اشاره به این کشور در آن زبان‌ها معرفی شدهاست. سایر زبان‌ها به این نام دست نزدند، همچون روسی Туни́с (Tunís) و اسپانیایی Túnez. در این حالت، همان نام برای اشاره به کشور و شهر تونس به کار رفته‌است، مثل عربی تونس و تنها بستر متن است که می‌تواند به خواننده تفاوتشان را نشان دهد.[۳۰]
قبل از Tunisia، نام این قلمرو افریقیه یا آفریقا بود که نام قاره آفریقای امروزین از آن اقتباس شدهاست.
روش‌های کشاورزی از منطقه هلال حاصلخیز در حدود ۵۰۰۰ پیش از میلاد به دره نیل رسید و در حدود ۴۰۰۰ پیش از میلاد در مغرب منتشر شد. جوامع کشاورزی آن زمان در سرزمین‌های ساحلی مرطوب تونس مرکزی اجداد قبایل بربر امروزین بودند.
در زمان‌های باستان عقیده بر این بود که آفریقا در ابتدا توسط قیتولی‌ها[معادل ۶] و لیبیایی‌ها مسکونی شده که هردو اقوامی عشایری بودند. براساس گفتهٔ تاریخ‌نگار رومی سالوست، نیمه‌خدای هرکول در اسپانیا مرد و ارتش شرقی چندزبانه‌اش برای سکونت در آن سرزمین رها شده و برخی از آن‌ها نیز به آفریقا مهاجرت کردند. فارس‌ها به غرب رفته و با قیتولی‌ها ازدواج‌های بین نژادی کردند و تبدیل به نومیدی‌ها[معادل ۷] شدند. مادها ساکن شدند و به مائوری[معادل ۸] و بعدها موروها[معادل ۹] شناخته شدند.[۳۵]
نومیدی‌ها و موروها به همان نژادی تعلق داشتند که بربرها از آن نشأت گرفته بودند. کلمه نومیدی (Numidian) به معنای کوچ نشین است و در حقیقت آن مردم تا زمان سلطنت ماسینیسا[معادل ۱۰] از قبیله ماسیلی[معادل ۱۱] نیمه-کوچ‌نشین بودند.[۳۶][۳۷][۳۸]
براساس اولین موارد تاریخی ثبت شده، تونس توسط اقوام بربر مسکونی شدهاست. ساحل آن توسط فنیقی‌ها با شروع از قرن ۱۲ پیش از میلاد (بنزرت، اوتیکا) مسکونی شدهاست و شهر کارتاژ در قرن ۹ پیش از میلاد توسط فنیقی‌ها تأسیس شدهاست. افسانه‌ای می‌گوید که دیدو از شهر صور[معادل ۱۲] که در لبنان امروزی واقع شدهاست، آن‌گونه که توسط نویسنده یونانی تیمائوس اهل تائورمینا بازگو شده، این شهر را در ۸۱۴ پیش از میلاد تأسیس شدهاست. ساکنین کارتاژ فرهنگ و دین خود را از محل زندگی فنیقی‌ها واقع در لبنان امروزی، به نواحی مجاور آن آوردند.[۳۹]
پس از یک سلسله جنگ با دولت‌شهرهای یونانی سیسیلی در قرن ۵م پیش از میلاد، کارتاژ ظهور کرده و در نهایت مبدل به تمدن غالب در مدیترانه غربی شد. مردم کارتاژ خدایان خاورمیانه‌ای چون بعل و تانیت را می‌پرستیدند. نماد تانیت که یک شخصیت مؤنث ساده با دستان کشیده شده و لباس بلند است، نماد مشهوری است که در مکان‌های تاریخی یافت می‌گردد. بنیان‌گذاران کارتاژ همچنین مراسم توفة[معادل ۱۳] که یک مراسم قربانی کردن کودک بود را بنا نهادند، که در دوران رومی‌ها تغییر یافت.
هجوم کارتاژی‌ها به روم به رهبری هانیبال طی دومین جنگ پونیک، یکی از مجموعه جنگ‌ها با روم بود که در طی آن، هانیبال توانست تقریباً قدرت روم را فلج سازد. در پی به سرانجام رسیدن دومین جنگ پونیک در ۲۰۲ پیش از میلاد، کارتاژ برای ۵۰ سال به عنوان حکومت دست‌نشانده، جمهوری روم تبدیل شد.[۴۰]
پس از نبرد کارتاژ که در ۱۴۹ پیش از میلاد و در طی جنگ سوم پونیک صورت گرفت، کارتاژ توسط روم در ۱۴۶ پیش از میلاد اشغال شد.[۴۱] پس از این، رومی‌ها نام کارتاژ را به آفریقا تغییر نام داده و آن را مبدل به یکی از استان‌های خود کردند.
طی دوره رومی‌ها، ناحیه‌ای که اکنون به نام تونس شناخته می‌شود توسعه عظیمی را تجربه نمود. اقتصاد عمدتاً در دوران این امپراتوری شکوفا شد: رونق این ناحیه به کشاورزی وابسته بود. این ناحیه که به «انبار غله امپراتوری» شهرت داشت، براساس یکی از تخمین‌ها ناحیه‌ای از تونس فعلی و سواحل تریپولیتانیا بود که یک میلیون تن غله را سالانه تولید کرده و یک چهارم آن به امپراتوری صادر می‌شد. محصولات دیگر شامل لوبیا، انجیر، انگور و سایر میوه‌ها بود.
در قرن دوم میلادی، روغن زیتون با غلات به عنوان کالای صادراتی رقابت می‌کرد. علاوه بر کشت و زرع‌ها و شکار و انتقال حیوانات وحشی نامتعارف از کوهستان‌های غربی، تولید اصلی و صادرات شامل این موارد نیز می‌شدند: الوار، دام، ظروف سفالی با روکش قرمز آفریقایی[معادل ۱۵] و پشم.
حتی انبوهی از موزائیک‌ها و سرامیک‌ها تولید شده، عمدتاً به ایتالیا در مرکز الجم صادر می‌شد (که در آنجا دومین آمفی‌تئاتر امپراتوری روم از نظر بزرگی واقع بود).
اسقف بربر دوناتس مگنوس مؤسس گروهی مسیحی با عنوان دوناتیست‌ها بود.[۴۲] در قرن‌های پنجم و ششم میلادی (از ۴۳۰ تا ۵۳۳ میلادی)، وندال‌ها و آلان‌ها بر یک پادشاهی که در آفریقای شمال‌غربی حکومت می‌کرد و شامل طرابلس امروزی می‌شد حمله کردند. این منطقه در سال‌های ۵۳۳ تا ۵۳۴ میلادی مجدداً در دوران ژوستینین یکم و به رهبری بلیساریوس فتح شد.[۴۳]
دوران اسلامی
در این دوره حکومتی توسط عبیدالله مهدی که از نوادگان اسماعیل پسر جعفر صادق بود تشکیل شد و به خلافت فاطمیان مشهور شد و بعد ها بیشتر شمال آفریقا را در زمان مستنصر تصرف کرد
حکومت ۲۳ ساله زین‌العابدین بن‌علی طی یک انقلاب در ۲۴ دی ۱۳۸۹ سرنگون شد. در تاریخ ۲۲ آذر ۱۳۹۰ مجلس مؤسسان تونس، منصف المرزوقی را به‌عنوان نخستین رئیس‌جمهور دموکراتیک تونس انتخاب کرد. المرزوقی از شناخته‌شده‌ترین مخالفان حکومت بن‌علی بود که در سال‌های حکومت او در تبعید به‌سر می‌برد. مهم‌ترین وظیفه رئیس‌جمهور در تونس، انتخاب نخست‌وزیر است. زین‌العابدین بن‌علی پس از سرنگونی حکومتش، به عربستان سعودی پناهنده شد و پس از نزدیک به ۹ سال تبعید در تاریخ ۲۸ شهریور ۱۳۹۸ در سن ۸۳ سالگی درگذشت و در بقیع دفن شد.
در سال ۲۰۲۱ و ۲۰۲۲ میلادی، قیس سعید رئیس‌جمهور تونس در اقدامی دست به یک شبه‌کودتا زده و پارلمان کشور را منحل نموده و دولت و نخست‌وزیر را برکنار کرد.[۴۴] درحالی‌که اکثریت مردم تونس با این اقدام او مخالف هستند، او این اقدام را در راستای گسترش دموکراسی معرفی کرد و گفت قصد دارد در آینده نزدیک قانون اساسی کشور را تغییر دهد. در تابستان ۲۰۲۲، همه‌پرسی قانون اساسی تونس ۲۰۲۲ در میان مخالفت مردم تونس برگزار شد و درحالی‌که کمتر از ۳۰ درصد مردم پای صندوق‌های رای رفته بودند، با اعلام حکومت بیش از ۹۳ درصد شرکت‌کنندگان به قانون اساسی جدید رای مثبت داده‌اند. در این قانون اساسی اختیارات رئیس‌جمهور بسیار افزایش یافته و بسیاری از اختیارات پارلمان و نخست‌وزیر به رئیس‌جمهور واگذار شدهاست.
به گفته وزارت خارجه تونس، در ۳ فوریه ۲۰۲۲، تونس به شورای صلح و امنیت اتحادیه آفریقا (AU) برای دوره ۲۰۲۲–۲۰۲۴ انتخاب شد. به گفته این وزارتخانه، این نظرسنجی در حاشیه چهلمین جلسه عادی شورای اجرایی اتحادیه آفریقا، که در آدیس آبابا، پایتخت اتیوپی برگزار شد، انجام شد.[۴۵]
تونس سرزمینی گرم و خشک است. بخش درونی آن از بیابان‌های سنگلاخی و بخش جنوبی آن نیز از شن‌زارها پوشیده شده، اما کرانه‌های شمالی آن نسبتاً حاصلخیز و پوشیده از جنگل است. در شمال غربی تونس کوه‌هایی کم‌ارتفاع (دنبالهٔ شرقی رشته‌کوه‌های اطلس) وجود دارند که بلندای هیچ‌یک از ۱۵۴۴ متر فراتر نمی‌رود. تونس همچنین دارای چند دریاچهٔ فصلی زمستانی است که تابستان‌ها خشک و پوشیده از نمک هستند؛ و با توجه به تأثیر مطلوب دریای مدیترانه و ارتفاع کوه‌های شمالی از آب و هوای معتدل مدیترانه‌ای برخوردار می‌باشد و خوش آب و هواترین کشور شمال آفریقاست. شهر تونس در منطقهٔ جلگه‌ای شرق و شمال شرقی این کشور و در انتهای خلیج تونس قرار گرفته و از آب و هوای بسیار معتدلی برخوردار است.
اتحادیه اروپا همچنان اولین شریک تجاری تونس است که در حال حاضر ۷۲٫۵ درصد از واردات تونس و ۷۵ درصد از صادرات تونس را به خود اختصاص داده‌است. تونس یکی از با ثبات‌ترین شرکای تجاری اتحادیه اروپا در منطقه مدیترانه است و به‌عنوان سی‌امین شریک تجاری بزرگ اتحادیه اروپا شناخته می‌شود. تونس اولین کشور مدیترانه ای بود که در ژوئیه ۱۹۹۵ توافقنامه همکاری را با اتحادیه اروپا امضا کرد، اگرچه حتی قبل از اجرایی شدن تاریخ ورود، تونس شروع به از بین بردن تعرفه‌های تجاری دوجانبه اتحادیه اروپا کرد. تونس در سال ۲۰۰۸ تعرفه‌های برچیده شدن محصولات صنعتی را نهایی کرد و بنابراین اولین کشور مدیترانه ای غیر اتحادیه اروپا بود که وارد یک منطقه تجارت آزاد با اتحادیه اروپا شد.[۴۶]
واحد پول این کشور دینار تونس نام دارد. هر دینار تونس معادل ۰٫۳۲ دلار آمریکاست و هر دلار آمریکا معادل ۳ دینار می‌باشد. (ژوئیه ۲۰۲۳).[۴۷]
در فوریه ۲۰۲۲، تونس و صندوق بین‌المللی پول همچنان مذاکرات مقدماتی را به امید تضمین کمک مالی چند میلیارد دلاری برای اقتصادی درگیر رکود، بدهی عمومی، تورم و بیکاری انجام می‌دهند.[۴۸]
جمعیت‌شناسی و مردم
سید بوسعید در تونسپخت نان سنتی در تونس
بر طبق برآورد سال ۲۰۲۰ تونس ۱۱٫۸ میلیون نفر نفر جمعیت دارد و در هر کیلومتر مربع ۷۲ نفر زندگی می‌کنند.
اکثریت مردم تونس (۹۹٪) عرب‌زبان هستند. بررسی‌های ریخت‌شناسی (ژنتیکی) نشان می‌دهد که این مردم از دیدگاه نژادی همگن نیستند و آمیزه‌ای از نژادهای گوناگون‌اند که در طول تاریخ پر فراز و نشیب این کشور از آسیا و اروپا به شمال آفریقا کوچ کرده‌اند. مردمان سواحل شمالی تونس به‌سبب مهاجرپذیر بودن این منطقه، آمیزه‌ای از قوم بربر (آمازیغ)ها، فینیقی‌ها، کارتاژی‌ها،[۴۹]رومیان، وندال‌ها، آلان‌ها و عرب‌ها هستند. این درحالیست که مردمان بخش‌های درونی و جنوبی تونس بیشتر تبار بربر (آمازیغی) دارند. در تونس، اقلیتی از بربر زبان‌ها نیز زندگی می‌کنند. بربرزبان‌ها بیشتر در جنوب جزیرهٔ جربه و مناطق مطماطه، الدویرات و شننی سکونت دارند.
زبان
زبان رسمی تونس، عربی استاندارد است اما تونسی‌ها با گویش ویژه‌ای از زبان عربی سخن می‌گویند که به گویش کاربردی در زبان مالتی نزدیک است. زبان فرانسوی نیز کاربرد دارد. طبق آخرین برآوردی که توسط دولت تونس در سال ۲۰۰۷ میلادی صورت گرفت و به سازمان فرانسه‌زبانی ارائه شد، ۶۳٫۶٪ از مردم این کشور می‌توانند به فرانسوی صحبت کنند.[۵۰]
دین
دین ۹۸٪ مردم تونس اسلام سنی است و بقیه مسیحی یا یهودی هستند.
یهودیت سومین دین بزرگ است که بین ۱۰۰۰ تا ۱۴۰۰ عضو دارد. یک سوم جمعیت یهودیان در پایتخت و اطراف آن زندگی می‌کنند و بقیه در جزیره جربا با ۳۹ کنیسه زندگی می‌کنند که قدمت جامعه یهودی در سفکس و همام-لیف به ۲۶۰۰ سال قبل می‌رسد.[۵۱] جربا، جزیره‌ای در خلیج گابس، خانه کنیسه الغریبا است که یکی از قدیمی‌ترین کنیسه‌های جهان و قدیمی‌ترین کنیسه است که دائماً مورد استفاده قرار می‌گیرد. بسیاری از یهودیان آن را یک مکان زیارتی می‌دانند و به دلیل قدمت آن و این افسانه که کنیسه با استفاده از سنگ‌های معبد سلیمان ساخته شده، سالی یک بار جشن‌هایی در آنجا برگزار می‌شود. اگرچه خشونت ضد یهود گزارش شدهاست،[۵۲] گفته می‌شود که تونس و مراکش کشورهای عربی هستند که بیشترین پذیرش جمعیت یهودی خود را دارند.
فرهنگ
با توجه به موقعیت استراتژیک تونس در شمال آفریقا و در ساحل دریای مدیترانه، این کشور در طول تاریخ سه هزار سالهٔ خویش در معرض رفت و آمد تمدن‌ها و فرهنگ‌های مختلف قرار گرفته که مهم‌ترین آن عبارتند از قرطاجی‌ها (با پایه‌گذاری یک زن به‌نام علیسه)، رومی‌ها، مسلمان‌ها (عرب‌ها، خراسانی‌ها و ترک‌ها) و اروپایی‌ها (پرتغالی‌ها، اسپانیایی‌ها و فرانسوی‌ها)؛ تونس در سال ۱۸۸۱ میلادی تحت‌الحمایه فرانسه شد که به گفتهٔ خود تونسی‌ها این تحت‌الحمایه بودن، بالاترین ضرر را به تونس و مردم عرب زده‌است؛ الهادی البکوش که سابقاً نخست‌وزیر تونس بوده در کتاب «إضاءات عَلَی الإستِعمار وَ المُقاوَمَة فی تونس و فِی المَغرِبِ الکَبیر» که مرکزالنشرالجامعیِ تونس آن را در سال ۲۰۰۷ چاپ کرده می‌گوید:
«دربارهٔ موفقیت‌های فرانسه در زمینهٔ آموزش در تونس باید گفت که در ۷۰ سال استعمار فرانسه، تعداد اشخاصی که توانستند به آموزش عالی برسند تنها ۳۲۰ نفر بودند؛ یعنی در هر سال، چهار دانشجو! حال آنکه تعداد دانشجویان پس از استقلال کشور به ۳۲۰ هزار نفر رسیده‌است؛ استعمار فرانسه همیشه از افزایش و گسترش آموزش در تونس می‌ترسیده و از آن جلوگیری می‌کرده و اینکه عده‌ای خلاف این مطلب را می‌گویند، یک خرافه و اسطوره است (روزنامه الصریح، الأحد ۱۶ سپتامبر، ۲۰۰۷، ص ۱۲، عدد ۱۹۱۷).[۵۳]
روابط فرهنگی با ایران
به جز اعراب و بربرها، ایرانیان یکی از اقوامی بوده‌اند که نقش عمده‌ای در شکل‌گیری فرهنگ اسلامی تونس داشته‌اند و آثار فرهنگ ایرانی در بخش‌های گوناگون فرهنگ تونس نمود داشته‌است. در بسیاری از عنصرهای فرهنگی کشور تونس همچون معماری، موسیقی، آداب مردمی، خوردنی‌ها و نوشیدنی‌ها و زینت‌آلات می‌توان نمودی از فرهنگ ایرانی را یافت. در گویش عربی کاربردی در تونس، بیش از ۲۰۰ واژه با ریشهٔ فارسی دیده می‌شود که برخی از آن‌ها عبارتند از: گلیم، نارنج، مرزبان، میخانه، دهقان و بسیاری واژه‌های دیگر.
در آغاز دورهٔ اسلامی نفوذ فرهنگ ایرانی در تونس با حضور گروهی از سپاهیان ایرانی اهل خراسان در میان لشکر عقبة بن نافع آغاز می‌شود و در زمان ضعف حکومت صنهاجه به اوج خود می‌رسد. در این دوره، امیران ایرانی از دودمان بنو خراسان مدتی بر شهر تونس فرمان می‌رانند.
در سال پنجاه هجری قمری نخستین کاروان خراسانیان ایرانی وارد افریقیه شدند و بعدها شهر تاریخی قیروان که همان کاروان است را بنا نهادند. از آن زمان، برطبق قاموس ابن منظور قفصی تونسی، بیش از هشتصد کلمهٔ فارسی معرب در زبان عربی و لهجهٔ تونسی وارد شد که از جملهٔ آن‌ها دینار و شیرین و شیراز و دیوان و برید و مانند آنهاست.[۵۴]
امروزه برخی از خیابان‌های شهر تونس با نام شاعران و فیلسوفان ایرانی چون حافظ، مولوی، خیام، ابن سینا، فارابی و رازی نامگذاری شده‌اند.
از زمان راه‌اندازی بخش فرهنگی سفارت ایران در تونس در حدود ۱۳۸۱، سالانه به‌طور متوسط دویست نفر در محل نمایندگی با زبان فارسی آشنا شده‌اند و افرادی همچون حسنی شقیر و فرید قطاط در کنار نمایندگان فرهنگی اعزامی و بعضاً همسرانشان به امر تدریس زبان فارسی مشغول بوده‌اند.
هم‌اینک در تونس فارسی، در سه مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکتری، به‌عنوان زبان اختیاری تدریس می‌شود. در حال حاضر در دانشگاه‌های تونس و سوسه و دارالمعلمین در سه مقطع زبان فارسی توسط فرید قطاط و در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد در دانشگاه زیتونه توسط منصف الحامدی، در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد و دکتری در دانشگاه‌های نهم آوریل و منوبه، توسط سام خانیانی، استاد اعزامی از سوی وزارت آموزش عالی ایران، تدریس می‌شود.[۵۵]
زبان فارسی علاوه بر اماکن فوق در محل رایزنی فرهنگی جمهوری اسلامی ایران، از گذشته‌های دور در سه مرحلهٔ ابتدایی و متوسطه و ترجمه در کشور تونس تدریس می‌شود.[۵۶]
آموزش
دانش‌آموزان تونسی از آموزش رایگان برخوردارند و تحصیل در دورهٔ دبستان اجباری است. زبان عربی به عنوان زبان نخست و زبان فرانسوی به عنوان زبان دوم در مدارس آموزش داده می‌شود. از سال ۲۰۰۲ فراگیری زبان انگلیسی در کنار زبان فرانسه برای دانش‌آموزان سال پنجم دبستان و بالاتر الزامی است.
نخستین مرکز آموزش عالی کشور تونس، دانشگاه تونس می‌باشد که در سال ۱۹۶۰ میلادی بنیان نهاده شد. از دیگر دانشگاه‌های مهم تونس می‌توان به دانشگاه الوسط (به عربی: جامعة الوسط) در شهر منستیر و دانشگاه جنوب (به عربی: جامعة الجنوب) در شهر صفاقس اشاره کرد. برابر آمار رسمی سازمان آمار تونس در سال ۱۹۹۹ میزان باسوادی در این کشور ۷۳٪ بوده‌است.
رسانه‌ها
خبرگزاری تونس که سال ۱۹۶۱ در شهر تونس افتتاح شد، دارای نمایندگی‌هایی در داخل و خارج کشور می‌باشد. رادیو دولتی تونس در شهرهای تونس، صفاقس، منستیر و قفصه دارای ایستگاه پخش است و برنامه‌هایی به زبان‌های عربی، فرانسوی و ایتالیایی پخش می‌کند. تلویزیون تونس نیز در سال ۱۹۹۶ بنیان نهاده شد و دارای دو شبکه به زبان عربی است. برخی از روزنامه‌های مهم تونس عبارتند از: الصحافه، الصباح، الحریه، الشروق و انباء تونس به زبان‌های انگلیسی و فرانسوی، و الانوار به زبان فرانسوی.
تا پیش از انقلاب مردمی تونس که روز ۱۴ ژانویه ۲۰۱۱ به سرنگونی دیکتاتوری زین‌العابدین بن علی انجامید، بساط ممیزی و سانسور در این کشور رواج داشت. هر کتابی باید پیش از چاپ از «وزارت کشور» مجوز انتشار دریافت می‌کرد. چاپ و نشر هر متن بدون مجوز مجازات زندان به‌دنبال داشت.
پس از پیروزی انقلاب یکی از نخستین فرمان‌های دولت موقت درمورد آزادی چاپ و نشر صادر شد. دولت موقت تونس اعلام کرد که چاپ و نشر مجله و کتاب به مجوز دولتی نیاز ندارد. بیانیه تصریح کرده بود: «نویسندگان مختار هستند که برای حفظ حقوق خود، اثر خود را در اداره مخصوص به این امر در وزارت فرهنگ به ثبت برسانند.»
↑عربی: الجمهورية التونسيةal-Jumhūrīya at-Tūnisīyaⓘ; فرانسوی: République tunisienne. ترجمه دقیق نام رسمی بومی عربی به انگلیسی «Tunissian Republic» بوده و ترجمه رایج فرانسوی نیز بدین منوال است، اما ترجمه انگلیسی که دقت کمتری دارد «Republic of Tunisia» است که در متون انگلیسی به کار می‌رود و حتی دولت تونس هم برای استفاده‌های رسمی از «Republic of Tunisia» استفاده می‌کند (مثلا، سفارت تونس در واشینگتن DC نیز از همین عنوان استفاده می‌کند).
↑"Tunisian Constitution, Article 1"(PDF). 26 January 2014. Archived from the original(PDF) on 9 February 2014. Retrieved 10 February 2014. Translation by the University of Bern: "Tunisia is a free State, independent and sovereign; its religion is the Islam, its language is Arabic, and its form is the Republic."
↑Rossi, Peter M.; White, Wayne Edward (1980). Articles on the Middle East, 1947–1971: A Cumulation of the Bibliographies from the Middle East Journal. Pierian Press, University of Michigan. p. 132.
↑Taylor, Isaac (2008). Names and Their Histories: A Handbook of Historical Geography and Topographical Nomenclature. BiblioBazaar, LLC. p. 281. ISBN978-0-559-29668-0.
↑Houtsma, Martijn Theodoor (1987). E. J. Brill's First Encyclopaedia of Islam, 1913–1936. Brill. p. 838. ISBN978-90-04-08265-6.
↑Livy (2006). Yardley, John & Hoyos, Dexter (eds.). History of Rome. Vol. Hannibal's War: Books Twenty-one to Thirty. Oxford University Press. p. 705. ISBN978-0-19-283159-0. and others associated with the word "تؤنس" (different from تونس) in Arabic which is a verb that means to socialize and to be friendly.[نیازمند شفاف‌سازی]
↑Banjamin Isaac, The Invention of Racism in Classical Antiquity, Princeton University Press, 2013 p.147
↑Bury, John Bagnell (1958) History of the Later Roman Empire from the Death of Theodosius I. to the Death of Justinian, Part 2, Courier Corporation. pp.124–148
1مراکش و SADR، هردو کاملاً مدعی آنند.2برونبومهای اسپانیایی که مراکش مدعی آنهاست.3مجمع الجزایر پرتغالی که اسپانیا مدعی آنهاست.4بین مصر و سودان مورد مناقشه است.5سرزمین بلاصاحب که بین مصر و سودان واقع شدهاست.6بین سودان جنوبی و سودان مورد مناقشه است.7بخشی از چاد، سابقاً لیبی مدعی آن بود.8بین مراکش و اسپانیا بر سر آن مناقشه است.
Арабський культурний центр Арабський культурний центр 46°28′22″ пн. ш. 30°44′22″ сх. д. / 46.47278° пн. ш. 30.73944° сх. д. / 46.47278; 30.73944Координати: 46°28′22″ пн. ш. 30°44′22″ сх. д. / 46.47278° пн. ш. 30.73944° сх. д. / 46.47278; 30.73944Тип споруд
هذه المقالة يتيمة إذ تصل إليها مقالات أخرى قليلة جدًا. فضلًا، ساعد بإضافة وصلة إليها في مقالات متعلقة بها. (يوليو 2019) جون دروري كلارك معلومات شخصية الميلاد 15 أغسطس 1907 فيربانكس الوفاة 6 يوليو 1988 (80 سنة) نيوجيرسي مواطنة الولايات المتحدة الحياة العملية الاسم ال...
193e Brigade d'infanterie (193rd Infantry Brigade) (USA) Insigne d'épaule. Création 1922–19461962–1994 2007–present Pays USA United States of America Branche United States Army Type Brigade Rôle Exercice/Training Fait partie de 97e division Garnison Fort Jackson, Caroline du Sud Devise « No Ground to Give » Marche Pathfinder of Panama, par John Philip Sousa Guerres Europe centraleOpération Juste Cause au Panama Décorations aucune Emblème modifier La 193e...
Film by Paul W. S. Anderson Death RaceTheatrical release posterDirected byPaul W. S. AndersonWritten byPaul W.S. AndersonBased onDeath Race 2000by Robert ThomCharles B. Griffith The Racerby Ib MelchiorProduced by Paula Wagner Jeremy Bolt Paul W. S. Anderson Starring Jason Statham Tyrese Gibson Ian McShane Joan Allen CinematographyScott Kevan[1]Edited by Niven Howie David Kern (add) Dallas Puett (add)[1] Music byPaul HaslingerProductioncompanies Relativity Media Impact Pictures...
Marcel Costly Marcel Costly bei Waldhof Mannheim 2022 Personalia Geburtstag 20. November 1995 Geburtsort Achim, Deutschland Größe 183 cm Position Abwehrspieler Junioren Jahre Station SV Schwitschen Rotenburger SV TuS Heeslingen Rotenburger SV 0000–2013 FC Verden 04 Herren Jahre Station Spiele (Tore)1 2013–2014 Rotenburger SV 24 (8) 2014–2017 1. FSV Mainz 05 II 80 (4) 2018–2020 1. FC Magdeburg 63 (5) 2020–2022 SV Waldhof Mannheim 73 (8) 2022– FC Ingolstadt 04 42 (4) 1 A...
Thomas Joseph Shuldham O'Halloran around 1880. Thomas Joseph Shuldham O'Halloran, SM (27 April 1835 – 9 January 1922) was a magistrate in the colony and State of South Australia, a service of 45 years. At the time of his death he was the oldest Stipendiary Magistrate in Australia.[1] He was a son of Major T. S. O'Halloran and father of T. S. O'Halloran, KC. History O'Halloran was born on April 27, 1835, at Dawlish, Devonshire, the eldest son of Major T. S. O'Halloran, after whom O'H...
Mahkota kecil Landgrave Peringkat raja-raja, kaum bangsawan, dan kesatria Kaisar / Maharaja Raja Adipati Utama Pangeran Agung Adipati Agung / Haryapatih Pangeran / Infante Adipati Pangeran / Fürst Bupati Mancanegara / Marquis / Margraf / Landgraf / Bupati Istana Bupati / Kepala Suku Bupati Muda / Tuan Muda Baron Baronet Kesatria Turunan Kesatria Bentara Bangsawan lbs Landgraf (bahasa Belanda landgraaf, bahasa Jerman Landgraf; bahasa Prancis landgr...
12th Rugby League World Cup tournament 2000 (2000) Rugby League World Cup ()Number of teams16Host countries England France Ireland Scotland WalesWinner Australia (9th title)Matches played31Attendance263,921 (8,514 per match)Top scorer Mat Rogers (70)Top try scorer Wendell Sailor (10)Tournaments < 1995 2008 > The 2000 Rugby League World Cup was the twelfth staging of the Rugby League World Cup. It was held in the United Kingdom, I...
English Army officer, politician and peer Charles Mordaunt, 3rd Earl of Peterborough Charles Mordaunt, 3rd Earl of Peterborough and 1st Earl of Monmouth, KG, PC (1658 – 25 October 1735) was an English Army officer, Whig politician and peer. He was the son of John Mordaunt, 1st Viscount Mordaunt, and his wife Elizabeth, the daughter and sole heiress of Thomas Carey, the second son of Robert Carey, 1st Earl of Monmouth. Mordaunt's father, John Mordaunt, was created Viscount Mordaunt o...
العلاقات الآيسلندية الفيتنامية آيسلندا فيتنام آيسلندا فيتنام تعديل مصدري - تعديل العلاقات الآيسلندية الفيتنامية هي العلاقات الثنائية التي تجمع بين آيسلندا وفيتنام.[1][2][3][4][5] مقارنة بين البلدين هذه مقارنة عامة ومرجعية للدولتين: وجه ا...
2015 novel by Isabel Allende The Japanese Lover First editionAuthorIsabel AllendeTranslatorNick Caistor, Amanda HopkinsonCountryUnited StatesLanguageEnglishSubjectHistorical Romance, Family SagaGenreHistorical Fiction, Contemporary FictionSet inPoland, United StatesPublishedNovember 3, 2015PublisherAtria BooksPublished in EnglishNovember 3, 2015Media typePrint (Paperback and Hardcover)Pages336 PagesISBN978-1501116971Preceded byRipper Followed byIn the Midst of wi...
UB Stadium redirects here. For the stadium in Botswana, see University of Botswana Stadium. College football and track stadium UB StadiumThe Bullpen[citation needed]UB Stadium, 2012LocationWebster RoadAmherst, NY 14221Coordinates42°59′57″N 78°46′39″W / 42.99917°N 78.77750°W / 42.99917; -78.77750OwnerUniversity at BuffaloOperatorUniversity at BuffaloCapacity25,013 (2017–present)29,013[2][failed verification] (1999–2017)15,000 (199...
US 2000–2004 animated TV series For the character this series is based on, see Static (DC Comics). For shocks from static electricity, see Electrostatics and Triboelectric effect. Static ShockGenreAdventure[1]Comedy[1]Science fiction[1]Superhero[1]Created byDwayne McDuffieDenys CowanMichael DavisDerek DingleBased onStaticby Milestone MediaDeveloped byChristopher SimmonsWritten by Christopher Simmons (seasons 1–2) Stan Berkowitz (season 1) Len Uhley (season ...
Study of evolution on morality or ethics Part of a series onEvolutionary biologyDarwin's finches by John Gould Index Introduction Main Outline Glossary Evidence History Processes and outcomes Population genetics Variation Diversity Mutation Natural selection Adaptation Polymorphism Genetic drift Gene flow Speciation Adaptive radiation Co-operation Coevolution Coextinction Divergence Convergence Parallel evolution Extinction Natural history Origin of life Common descent History of life Timelin...
The Venetian Fakta dan statistik Alamat 3355 Las Vegas Blvd South Las Vegas, NV 89109Tanggal pembukaan 3 Mei 1999Nama sebelumnya Sands HotelJenis kasino Berdasarkan TanahTema VenesiaPemilik Las Vegas SandsJumlah kamar 7,128 SuitesLuas perjudian 120,000 ft² (11,148 m²)Acara permanen Blue Man GroupPhantom - The Las Vegas SpectacularAtraksi menarik Guggenheim Hermitage Museum, Madame Tussauds Las VegasRestoran terkenal TAOGrand Lux CafeBouchonCanalettoDelmoni...
This article is about the fluid dynamics simulation software. For other uses, see Overflow (disambiguation). This image depicts the flowfield around a Space Shuttle traveling at Mach 2.46 and at an altitude of 66,000 feet (20,000 m). The surface of the vehicle is colored by the pressure coefficient, and the gray contours represent the density of the surrounding air, as calculated using the OVERFLOW codes.Original author(s)Pieter Buning, Dennis Jespersen, othersDeveloper(s)NASAStable rele...
Radio format and music genre Adult contemporary redirects here. For other uses, see Adult contemporary (disambiguation). This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Adult contemporary music – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (October 2022) (Learn how and when to remove this template message) A...
The Crossing of the Red Sea, Nicholas Poussin Penyeberangan Laut Merah (atau Penyeberangan Laut Teberau; Ibrani: קריעת ים סוף, Kriat Yam Suph; bahasa Inggris: Crossing of the Red Sea) adalah bagian dari perjalanan bangsa Israel setelah keluar dari Mesir yang dipimpin oleh nabi Musa dicatat dalam Kitab Keluaran 13:17–14:29. Ketika itu Bani Israel baru saja meninggalkan Mesir dan mengembara ke padang gurun. Allah memerintahkan Nabi Musa dan Bani Israel keluar dari perbudakan...
Conseil national des professions de l'automobileHistoireFondation 1902CadreType Organisation patronaleForme juridique Organisation patronale françaiseDomaines d'activité Automobile, activités des organisations patronales et consulairesSiège MeudonPays FranceOrganisationSite web www.mobilians.frIdentifiantsSIREN 775688450SIRET 77568845002769modifier - modifier le code - modifier WikidataSi ce bandeau n'est plus pertinent, retirez-le. Cliquez ici pour en savoir plus. Le ton de cet art...
.svg)
.jpg)
.jpg)
.svg)
