انتخابات ریاست جمهوری افغانستان، انتخاباتی بود که در نظام جمهوری اسلامی (۱۳۸۳ تا ۱۴۰۰/ ۲۰۰۴ تا ۲۰۲۱م) این کشور برگزار میشد. در این نظام و براساس قانون اساسی دوره ریاست جمهوری ۵ ساله بود و برای تعیین رئیسجمهور افغانستان به عنوان شخص اول کشور انتخابات برگزار میشد.
در فصل سوم قانون اساسی پیشین افغانستان جایگاه رئیسجمهور در رأس دولت جمهوری اسلامی تعریف شده بود که توسط انتخابات آزاد و سراسری برای مدت ۵ سال انتخاب میشد.[۱] هر فرد میتوانست برای دوره محدود دو بار رئیسجمهور افغانستان شود.[۲]
کمیسیون مستقل انتخابات مسئول بررسی تأیید صلاحیت نامزدهای ریاست جمهوری بود. این کمیسیون با تطبیق شرایط هر کاندید ریاست جمهوری بر اساس قانون اساسی و قانون انتخابات افراد را تأیید را رد صلاحیت میکرد.[۳][۴]
در ماده شصت و دوم قانون اساسی پیشین و ماده سی و هشتم قانون انتخابات سابق شرایط رئیسجمهور شدن را به شرح زیر آورده بود:
طبق ماده هفتاد و سوم قانون انتخابات، هر فردی که برای ریاست جمهوری کاندید میشود باید درخواست کتبی خود به کمیسیون مستقل انتخابات در زمان تعیین شده ارائه کند. درخواست ثبت نام حاوی مطالب زیر است:
طبق قانون هفتاد و هفتم قانون انتخابات هر کاندید باید به میزان معینی که از طرف کمیسیون انتخابات اعلام میشود هزینه کند. این افراد نمیتوانند از اتباع، دولتها و نمایندگیهای کشورهای دیگر کمک مالی قبول یا دریافت کنند.
مطابق ماده شصت و یکم قانون اساسی قبلی افغانستان رئیسجمهور با کسب بیش از پنجاه درصد رایدهندگان از طریق رایگیری آزاد، عمومی، سری و مستقیم انتخاب میگردید و تا اول جوزا/خرداد پنج سال بعد در این سمت باقی میماند. اگر کاندیدی در دور اول انتخابات نمیتوانست رای بیش از پنجاه درصد آرا را کسب کند؛ دو کاندیدی که بیشترین آرا را کسب کرده ظرف دو هفته پس از انتخابات دور اول برای دور دوم حضور پیدا میکردند و فردی که اکثریت آرا را دریافت میکرد به عنوان رئیسجمهور انتخاب میشد.[۵]
مواردی که منجر به باطل شدن آراء یک کاندید در یک محل یا مرکز میشد.[۶]
از تاسیس نظام جمهوری اسلامی افغانستان در ۱۳۸۳/۲۰۰۴م تا رویکار آمدن دوباره طالبان (تابستان ۱۴۰۰خ/۲۰۲۱م) چهار دوره انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان با فاصله ۵ ساله در سالهای ۱۳۸۳/۲۰۰۴م، ۱۳۸۸/۲۰۰۹م، ۱۳۹۳/۲۰۱۴م و ۱۳۹۸/۲۰۱۹م برگزار شد. دورههای اول و چهارم در یک مرحله و دورهای دوم و سوم در دو مرحله انجام شد. در دورهای اول و دوم حامد کرزی و دورهای سوم و چهارم محمداشرف غنی به عنوان رئیسجمهور انتخاب شدند. در دومین انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۳۸۸ عبدالله عبدالله از حضور در دور دوم انتخابات کنارهگیری کرد و حامد کرزی به عنوان رئیسجمهور انتخاب شد.[۷] سومین انتخابات ریاست جمهوری در سال ۱۳۹۳ برگزار شد که به دور دوم کشید. در دور دوم بعلت تقلب گسترده در انتخابات دو کاندید توافق به تشکیل دولت ائتلافی دادند. انتخاب چهارم نیز با کاهش شدید رایدهندگان و مذاکرات صلح با طالبان روبرو شد و با جنجال چند ماهه ادامه یافت.
(دو مرحلهای)
(خرداد) ۱۳۹۳
(مهر) ۱۳۹۸
تا کنون چهار انتخابات ریاست جمهوری در افغانستان برگزار شده که در دور اول در سال ۱۳۸۳ بیش از هشت میلیون، در سال ۱۳۸۸ با کاهش چشمگیر نزدیک به ۴ میلیون نفر، سال ۱۳۹۳ با حضور تقریبی ۵۸ درصد مردم در انتخابات حضور پیدا کردند.[۱۲] افراد بالای ۱۸ سال برای شرکت در انتخابات باید از قبل برای دریافت کارت رای دهی ثبت نام کنند.[۱۳]
|تاریخ=
|عنوان=