دانشکدگان فارابیدانشگاه تهران با نام سابق پردیس فارابی دانشگاه تهران، یکی از مجموعه دانشکده‌های دانشگاه تهران است که در شهر قم قرار دارد. این مجموعه که قدیمی‌ترین مؤسسه آموزش عالی در استان قم محسوب می‌شود؛ شامل چهار دانشکده الهیات، مدیریت و حسابداری، حقوق، مهندسی است و بیش از ۴۳۰۰ دانشجو در این مجموعه مشغول به تحصیل هستند.[۱] در سال ۱۴۰۰ عناوین پردیس‌های فنی، هنر، ابوریحان، فارابی، کشاورزی و... که از آن دسته از مجموعه‌های دانشگاهی دانشگاه تهران هستند که پذیرای دانشجویان نوبت روزانه (آموزش رایگان) محسوب می‌شوند؛ همگی به «دانشکدگان» تغییر یافتند[۲] تا میان این مجموعه‌های دانشگاهی روزانه با پردیس‌های بین‌المللی و خودگردان (برای دانشجویان شهریه‌پرداز) دانشگاه تهران، تمایز ایجاد شود. لذا از آن تاریخ، پردیس فارابی نیز که مجموعه‌ای از دانشکده‌های دانشگاه تهران است؛ به دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران تغییر نام یافت. [۳]
تاریخچه
دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران در تاریخ ۲۱/۰۷/۱۳۴۹ در شهر قم تأسیس شد و به عنوان کهن‌ترین مرکز آموزش عالی استان قم به شمار می‌رود. بنیان گذار این مجموعه دانشگاهی آقای دکتر «محمد حسین ضیایی بیگدلی» است. این مجموعه دانشگاهی تاکنون چند بار تغییر نام داده است. دانشکدگان فارابی نخست با نام «مدرسه عالی امور قضائی و اداری»، در خیابان ایستگاه آغاز به کار کرد و از سال ۱۳۵۳ در محل فعلی مستقر گردید. بر اساس ماده اول اساسنامه مدرسه عالی امور قضائی و اداری، هدف از تأسیس این مدرسه «تأمین نیازمندی‌های نیروی انسانی آزموده و کمک به ارتقای توان علمی و فرهنگی کشور از طریق فراهم آوردن موجبات و وسایل شایسته آموزشی و پژوهشی» ذکر شده است. همچنین بر اساس نامه شماره ۲۸۴۸۴/۳۲، مورخ ۱۲/۱۱/۱۳۵۶ دبیر کل شورای مرکزی دانشگاه‌ها و مؤسسات آموزش عالی، هدف از ایجاد این مدرسه عالی «تأثیر نیروی انسانی در سطح میانه برای ایجاد امور دفاتر حقوقی و دادگاه‌ها و دفاتر اسناد رسمی» بوده است. مقطع اولیه تحصیل در این مدرسه کاردانی بوده و در سال ۱۳۵۱، هیأت امنا ارتقای این مقطع را به لیسانس در دستور کار قرار می‌دهد و در سال ۱۳۵۴ (سه سال از تاریخ تصویب) متقاضی تغییر عنوان لیسانس خدمات شهری به لیسانس قضائی می‌گردد (استناد این تقاضا همسانی برنامه‌های درسی این مدرسه با برنامه درسی دانشگاه تهران بوده است). در سال ۱۳۵۴ با تلاش مسئول وقت مدرسه، این مدرسه به دانشگاه تهران واگذار می‌شود. از آن پس، این مدرسه در مقطع کارشناسی به پذیرش دانشجو در دو رشته حقوق قضائی و مدیریت دولتی اقدام می‌کند. شورای گسترش آموزش عالی در یکصد و هشتادمین جلسه خود که در تاریخ ۲۵/۱۲/۱۳۵۵ تشکیل شد، با تغییر اداره آن از غیردولتی به دولتی و تغییر نام آن از مدرسه عالی امور قضائی و اداری به «مجتمع آموزش عالی قم» موافقت کرد. البته نام این مجموعه در سال ۱۳۸۳ به «پردیس قم دانشگاه تهران» تغییر یافت (که بعداً باتوجه به ایجاد پردیس‌های خودگردان، نام این مجموعه‌ی آموزشی دولتی که پذیرای دانشجویان نوبت روزانه (آموزش رایگان) بود، به دانشکدگان فارابی تغییر یافت تا میان این مجموعه‌ی دانشگاهی روزانه با پردیس‌های خودگردان تمایز ایجاد شود). روند رو به رشد دانشکدگان فارابی به صورت نسبی، تا زمان انقلاب فرهنگی ادامه داشت. پس از آن به دلایلی که ریشه در اوضاع و احوال زمان پس از هر انقلاب دارد، دچار رکود شد اما پس از پشت سر گذاشتن این دوره بحرانی، از سال ۱۳۶۵ به بعد، روند مناسب و معقولی در بهبود اوضاع آموزشی، رفاهی و عمرانی دانشکدگان فارابی آغاز گردید. در این سال شمار دانشجویان به پانصد نفر افزایش یافت. از همین سال به بعد، اقداماتی برای افزایش رشته‌ها و تعداد دانشجویان و نیز جذب دانشجو به صورت آموزش‌های آزاد انجام شد؛ به گونه‌ای که در سال‌های بعد علاوه بر افزایش دانشجو، رشته‌های دانشکدگان فارابی، از دو رشته حقوق قضائی و مدیریت دولتی به پنج رشته در مقطع کارشناسی (حقوق، مدیریت، فلسفه، ادبیات عرب و الهیات) افزایش یافت. همچنین مقطع کارشناسی ارشد و دکتری نیز به مقاطع پیشین دانشکدگان فارابی افزوده شد. در طول سال‌های ۶۵ تا ۷۵ دانشکدگان فارابی اقدام به خرید زمین‌های اطراف و نیز تغییر کاربری آنها نمود؛ به طوری که وسعت آن از حدود ۳۰ هزار متر به ۹۰ هزار متر، و تا پایان دهه ۹۰ به ۱۲۰ هزار متر افزایش یافت. این روند تا سال ۱۳۹۱ ادامه داشت و از این سال به بعد، بر رشته‌ها و مقاطع دانشکدگان فارابی، به ویژه در مقاطع تحصیلات تکمیلی و آموزش‌های مجازی به شدت افزوده شد. همچنین در سال ۱۳۹۲ به منظور ارج نهادن به مقام والای فارابی، اندیشمند مسلمان و برجسته ایرانی و حفظ و پاسداری از میراث ملی و معنوی ایران، این مجموعه به نام این فیلسوف نامور آراسته شد.
[۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳]
فضاهای آموزشی و فیزیکی
مؤسسات آموزشی را باید در شمار سازمان هایی دانست که نیازمند فضای درخور و مناسب خاص خود هستند. هر چند آموزش صحیح رکن اصلی محیط های آموزشی است اما جامه عمل پوشاندن به این مهم، نیازمند فضایی است که آموزش در آنهمراه با آرامش و امنیت محقق گردد. فضاهای آموزشی نیازمند رعایت استانداردهایی است که آموزش را به شکلی مطلوب ممکن سازد. تعداد کلاس ها، مساحت مکفی آنها، نور مناسب و سایر موارد از جمله نکاتی است که در گام نخست باید با ریزسنجی و دقت رعایت شود. این در حالی است که دانشگاه ها و مؤسسات آموزش عالی به شکلی خاص به فضاهایی نیاز دارد که ورای کلاس های آموزشی و فضای اداری است. این فضاها شامل سالن های مجهز مطالعه، سالن ها و زمین های ورزشی، خوابگاه دانشجویان و سایر ساختمان هایی است که دانشگاه و مؤسسات آموزش عالی را نسبت به سایر سازمان ها ممتاز می کند. در اینجا به بخشی از این امکانات ساختمانی و فضاهای موجود در دانشکدگان فارابی اشاره می‌شود. [۱۴]
سردر اصلی
در همه سازمان ها معماری سردر ورودی شناساننده هویت و کارکرد آن سازمان است. طراحی سردر اصلی دانشکدگان فارابی دانشگاه تهران در سال ۱۳۸۰ با تلفیق نماد حوزه علمیه قم و دانشگاه تهران (محراب و کتاب) آغاز شد. سازه آن از نوع بتن آرمه نمایان و شامل چهار یال بتنی، هر یک به دهانه ۵ متر و ارتفاع ۱۰ متر است و در مجموع بیانگر پیوند دین و دانش است. این سازه در سال ۱۳۸۱ به بهره برداری رسید.
ساختمان مرکزی
این ساختمان در سال ۱۳۸۲ با زیربنای ۳۲۵۰ مترمربع در چهار طبقه به بهره برداری رسیده است. در طبقه اول آن حوزه ریاست و در طبقات دوم و سوم حوزه های معاونت های علمی و اجرایی استقرار یافته اند. این ساختمان از طبقات همکف از طریق راهرو ارتباطی به ساختمان دانشکده حقوق و در طبقه دوم به ساختمان حوزه ریاست، روابط عمومی و تالار استاد مطهری متصل شده است.
فضای سبز
با توجه به شرایط آب و هوای گرم و خشک قم و نقش فضای سبز و گیاهان بر آرامش روانی انسان ها، تلطیف هوای محیط و ایجاد و حفظ فضای سبز یکی از اولویت های اساسی دانشکدگان فارابی است. در حال حاضر وسعت تقریبی فضای سبز دانشکدگان فارابی برابر شش هکتار (۵۵ درصد) مساحت سایت اصلی دانشکدگان فارابی است. برای صرفه جویی در مصرف آب نیز از سیستم آبیاری قطره ای و مکانیزه در بخش اعظم این فضا استفاده شده است.
ساختمان دانشکده حقوق
این ساختمان در سال ۱۳۷۶ با زیربنای ۱۳۵۰ مترمربع در دو طبقه به بهره برداری رسیده است. کلاس های درس و سالن دفاع از پایاننامه های دانشکده حقوق در این ساختمان قرار دارد.
ساختمان دانشکده مدیریت و حسابداری
این ساختمان شامل بنایی پنج طبقه با معماری و تجهیزات مدرن با زیربنای ۵۶۰۰ مترمربع است که علاوه بر فضاهای اداری و کلاس، دارای چند سالن مخصوص جلسات، به ویژه جلسات دفاع از پایان نامه های تحصیلات تکمیلی می باشد.
ساختمان دکتر ضیایی بیگدلی (دانشکده مهندسی)
این ساختمان در سال ۱۳۵۳ با زیربنای ۵۵۰۰ مترمربع در دو طبقه به بهره برداری رسیده و قدیمی ترین ساختمان دانشکدگان فارابی است. در سال ۱۳۶۸ بنای یک طبقه و به مساحت ۲۰۰ مترمربع به آن افزوده شده است. در حال حاضر بخش عمده این ساختمان مورد استفاده دانشکده مهندسی است. این ساختمان شامل فضاهای اداری، اتاق کار اساتید، کلاس های درس، تالار فرهنگ و… است و به منظور رفاه حال جانبازان و معلولان به یک دستگاه آسانسور مجهز گردیده است. گفتنی است تالار فرهنگ به عنوان بزرگ ترین تالار دانشکدگان فارابی با ظرفیت ۶۰۰ نفر در این ساختمان قرار دارد که در سال ۱۳۹۳ به بهره برداری رسیده است.
حوزه ریاست و سالن جلسات
این ساختمان با زیربنای ۴۷۰ مترمربع به صورت دو سوله مجزا در سال ۱۳۸۶ به بهره برداری رسیده است. یکی از سوله ها با زیربنای ۲۰۰ مترمربع به حوزه ریاست دانشکدگان فارابی اختصاص دارد و از دستگاه فن کوئل برای سرمایش و گرمایش آن استفاده می شود. سوله دوم با زیربنای ۲۷۰ مترمربع به سالن جلسات (تالار استاد مطهری) اختصاص دارد که شامل سالن اصلی جلسات ۷۰ نقره و اتاق های انتظار است و از سیستم پکیج برای سرمایش و گرمایش آن استفاده شده است.
ساختمان کتابخانه مرکزی و انفورماتیک و مرکز آموزش های الکترونیکی
این ساختمان در سال ۱۳۸۱ با زیربنای ۳۴۲۰ مترمربع به بهره برداری رسیده است. اسکلت ساختمان از نوع بتنی با نمای آجری بوده و از سیستم چیلر و هواساز برای سرمایش و گرمایش آن استفاده می شود که شامل تالارهای مطالعه، مخزن کتاب، مرکز آموزش های الکترونیکی، مرکز انفورماتیک و… می باشد.
ساختمان تالارهای دانشکدگان فارابی
این ساختمان در سال ۱۳۸۱ با زیربنای ۱۰۲۵ مترمربع در دو طبقه به بهره برداری رسیده است که شامل دو تالار (تالار امام خمینی (ره) با گنجایش ۲۸۰ نفر و تالار دکتر کی نیا با گنجایش ۱۳۰ نفر) و مرکز مشاوره است. اسکلت آن از نوع بتنی با نمای آجری بوده و از سیستم چیلر و هواساز برای سرمایش و گرمایش آن استفاده می شود.
سلف سرویس
این ساختمان در سال ۱۳۷۸ با زیربنای ۲۲۵۰ مترمربع در یک طبقه به بهره برداری رسیده است که شامل سالن های غذاخوری جداگانه برای اساتید و کارکنان، دانشجویان پسر و دختر، سالن طبخ غذا، انبارهای نگهداری مواد غذایی، سردخانه، سالن ظرفشویی، اتاق کارکنان، بوفه و سرویس های بهداشتی است. اسکلت آن از نوع بتنی با نمای آجری بوده و از سیستم ایرواشر برای سرمایش و گرمایش آن استفاده می شود.
خوابگاه ها
دانشکدگان فارابی دارای سه خوابگاه برای برادران و دو خوابگاه برای خواهران است.
خوابگاه پسرانه دانش: ۳۳۵۰ مترمربع، ۴ طبقه، ۶۴ اتاق با گنجایش ۳۰۰ نفر.
خوابگاه پسرانه اندیشه: ۳۳۵۰ مترمربع، ۴ طبقه، ۶۴ اتاق با گنجایش ۳۰۰ نفر (جنب خوابگاه دانش).
خوابگاه پسرانه حکمت (س): ۱۷۵۳ مترمربع، ۳ طبقه، ۳۷ اتاق با گنجایش ۲۰۰ نفر.
خوابگاه خواهران- حضرت معصومه (س): ۳۷۵۰ مترمربع، ۳ طبقه، ۶۶ اتاق با گنجایش ۳۰۷ نفر.
خوابگاه خواهران- حضرت زهرا (س): ۴۳۰۰ متر مربع، ۳ طبقه، ۷۵ اتاق با گنجایش ۳۷۰ نفر.
مسجد امام علی (ع)
این ساختمان در سال ۱۳۸۴ با زیربنای ۷۵۰ مترمربع به بهره برداری رسیده است که شامل شبستان اصلی، آبدارخانه، ایوان مسقف، سرویس های بهداشتی و وضوخانه است.
سالن ورزش ۲۲ بهمن
این ساختمان در سال ۱۳۸۲ با زیربنای ۷۰۰ مترمربع به بهره برداری رسیده است که شامل یک سالن سرپوشیده دارای کف پوش و مناسب برای ورزش‌های والیبال، بسکتبال، بدمینتون و فوتسال، سکوی ۱۰۰ نفره تماشاچیان، فضای اداری رختکن و سرویس‌های بهداشتی است.
مجتمع ورزشی شهدای دانشکدگان فارابی
این مجتمع، سالنی سرپوشیده با زیربنای ۲۶۰۰ مترمربع است که دارای زمین استاندارد فوتسال، والیبال، هندبال، بسکتبال، بدمینتون، کشتی، وزنه برداری، بدن سازی، تجهیزات ورزشی، بخش اداری، کلاس‌های تدریس، جایگاه ۲۲۰ نفری همراه با سرویس‌های بهداشتی، حمام و رختکن است. زمان بهره برداری کامل این مجتمع سال ۱۳۸۷ بوده است.
زمین چمن مصنوعی و پیست دوچرخه سواری
این فضا شامل دو زمین چمن مصنوعی استاندارد در ابعاد ۲۵×۴۰ مترمربع دارای سیستم روشنایی با نورافکن همراه با جایگاه تماشاگران به ظرفیت ۴۰ صندلی و پیست دوچرخه سواری دراطراف زمین چمن است. زمان بهره برداری از این مجموعه آبان ۱۳۹۲ بوده است.
زمین چمن طبیعی
دانشکدگان فارابی دارای زمین چمن طبیعی فوتبال در ابعاد ۵۴×۹۰ مترمربع است. این زمین دارای مخازن سیستم پمپاژ آب برای آبیاری زمین و فضای روباز آسفالته ورزشی با ۲۲۰۰ مترمربع همراه با پیست دو و میدانی است. زمان بهره برداری از این مجموعه سال ۱۳۸۲ بوده است.
استخر سرپوشیده خلیج فارس
استخر سرپوشیده با زیربنای ۱۸۰۰ مترمربع در ابعاد ۱۲×۲۵ مترمربع دارای سونا، جکوزی، کافی شاپ، رختکن، سرویس بهداشتی که عملیات ساختمانی آن از تابستان ۱۳۹۳ آغاز شده است. و در سال ۱۳۹۵ به بهره برداری رسیده است.
آزمایشگاه زبان و رایانه
این آزمایشگاه دو منظوره مجهز به ۴۰ کابین مجزای متصل به اینترنت است. هر کابین شامل یک دستگاه رایانه به همراه گوشی و تجهیزات مورد نیاز برای برگزاری کلاس های آموزش زبان است. این آزمایشگاه برای برگزاری کلاس های آموزش زبان، رایانه و هر دوره و یا کارگاه آموزشی که کاربر همزمان با مدرس دوره نیاز به دسترسی به رایانه و اینترنت دارد، قابل استفاده است.
یادمان شهدا
یکی از فضاهای مقدس دانشکدگان فارابی که در مرکز محوطه دانشکدگان فارابی قرار گرفته است، یادمان شهدا است. این یادمان به منظور گرامیداشت یاد و خاطره شهدای ایران زمین، به ویژه شهدای دانشگاه و همچنین شهدای گمنام ایجاد شده است.
همچنین گفتنی است که دانشکدگان فارابی، با تقدیم ۱۴ شهید، در دفاع مقدس ملت ایران سهیم بوده است. از این میان، دو نفر از کارکنان دانشکدگان فارابی و ۱۲ نفر از دانشجویان دانشکدگان فارابی بوده اند که نام این عزیزان بدین شرح است:
شهید صفرعلی گائینی (کارمند)
شهید احمد دهقانی آرانی (کارمند)
شهید علی دلاوری (دانشجو)
شهید عبدالله جاوید (دانشجو)
شهید محمدحسن محمدی (دانشجو)
شهید محمدباقر نادم شفیعی (دانشجو)
شهید مجتبی نافه (دانشجو)
شهید مرتضی جلالیان (دانشجو)
شهید محمدرضا زارعیان (دانشجو)
شهید میرمرتضی زمانی ثانی (دانشجو)
شهید محمود موحدی (دانشجو)
شهید مهدی رغبتی (دانشجو)
شهید مرتضی شفیعی (دانشجو)
شهید رحیم بیناتی (دانشجو)
گفتنی است در آذرماه ۱۳۹۱ پیکر مطهر یکی از شهدای گمنام تشییع و در دانشکدگان فارابی به خاک سپرده شد و یادمان شهدا بر مزار این شهید گمنام بنا شده است.
دانشکدگان فنی (تهران، فومن و رضوانشهر) (دانشکده مهندسی برق و کامپیوتر، دانشکده مهندسی عمران، دانشکده مهندسی مکانیک، دانشکده مهندسی معدن، دانشکده مهندسی صنایع، دانشکده مهندسی شیمی، دانشکده مهندسی متالورژی و مواد، دانشکده مهندسی نقشهبرداری و اطلاعات مکانی، دانشکده علوم مهندسی، دانشکده فنی فومن، دانشکده فنی کاسپین رضوانشهر)
• دانشکدگان علوم (تهران) (دانشکده ریاضی، آمار و علوم کامپیوتر، دانشکده فیزیک، دانشکده شیمی، دانشکده زیستشناسی، دانشکده زمینشناسی، دانشکده بیوتکنولوژی)
• دانشکدگان هنرهای زیبا (تهران) (دانشکده شهرسازی، دانشکده معماری، دانشکده هنرهای تجسمی، گروه هنرهای نمایشی، گروه طراحی صنعتی)
مرکز پژوهش‌های کاربردی مدیریت • مرکز پژوهشی علوم و فناوری نانو • مرکز پژوهشی مشخصهیابی پیشرفته • مرکز تحقیقات بیوشیمی-بیوفیزیک • مرکز تحقیقات بین المللی بیابان • مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آب کوهین • مرکز مطالعات سیاستگذاری عمومی • مرکز مطالعات حقوق انرژی • مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی • مرکز مطالعات و همکاریهای بین المللی • مرکز مطالعات و تحقیقات زنان • انستیتو مهندسی نفت • مؤسسه مطالعات آمریکای شمالی و اروپا
مؤسسات پژوهشی و پژوهشکدهها
مؤسسه پژوهشی فرهنگ و هنر • مؤسسه روانشناسی و علوم تربیتی • مؤسسه پژوهش در مدیریت و برنامهریزی انرژی • مؤسسه توسعه و تحقیقات اقتصادی • مؤسسه حقوق تطبیقی • مؤسسه جغرافیا • مؤسسه باستانشناسی • مؤسسه لغتنامه دهخدا و مرکز بین‌المللی آموزش زبان فارسی • مؤسسه ژئوفیزیک • مؤسسه حقوق عمومی • مؤسسه تحقیقات زیستمحیطی آب و خاک • مؤسسه آب • مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی • مؤسسه تحقیقات علوم جزا و جرمشناسی • پژوهشکده زبان ملل • پژوهشکده تحقیقات کاربردی فرهنگ ایرانی • پژوهشکده تاریخ علم • پژوهشکده خودرو، سوخت و محیطزیست
