دانشکدهٔ علوم اجتماعی دانشگاه تهران یکی از دانشکده‌های دانشگاه تهران است؛ که در سال ۱۳۵۱ با ادغام دو مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی و مؤسسه تحقیقات تعاون تأسیس شد و تحت عنوان دانشکدهٔ علوم اجتماعی و تعاون به عنوان اولین دانشکدهٔ مستقل آموزش عالی علوم اجتماعی در ایران، در محل باغ موزه نگارستان رسماً آغاز به کار کرد و از این پس در دو مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد دانشجو پذیرفت. پیش از این، رشته علوم اجتماعی در دانشکده ادبیات و علوم انسانی دانشگاه تهران و تنها در مقطع کارشناسی تدریس می‌شد. پس از تأسیس دانشکده مستقل، گروه آموزشی علوم اجتماعی به گروه آموزشی جامعه‌شناسی تبدیل شد و سپس گروه‌های آموزشی انسان‌شناسی، برنامه‌ریزی اجتماعی و علوم ارتباطات اجتماعی به آن اضافه شدند. دانشگاه تربیت مدرس به دنبال تصاحب این دانشکده است.[نیازمند منبع]
تاریخچه
دانشکده علوم اجتماعی با نزدیک به ۵ دهه فعالیت آموزشی و پژوهشی، در طی این سال‌ها تغییر و تحولات بسیاری را در سطوح صوری و کمی و همچنین ساختاری پذیرفته‌است. عمده این تحولات از نیمه دوم دهه ۱۳۷۰ رخ داده‌است. از جمله این تغییرات ساختاری، پذیرش دانشجو برای اولین بار در ایران در مقطع دکتری تخصصی رشته جامعه‌شناسی از سال ۱۳۶۸ است. لازم است ذکر شود که در ادامه این روند از سال تحصیلی ۷۶–۱۳۷۵ در رشته‌های جامعه‌شناسی نظری فرهنگی، جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی، جامعه‌شناسی توسعه، جامعه‌شناسی گروه‌های اجتماعی، از سال تحصیلی ۸۲–۱۳۸۱ در رشته جمعیت‌شناسی در مقطع دکتری تخصصی، از سال ۱۳۸۶ در رشته ارتباطات و از سال ۱۳۹۲ در رشته انسان‌شناسی در مقطع دکترای تخصصی (برای اولین بار در ایران)، دانشجو پذیرفته شده‌است. همچنین در مقاطع کارشناسی و کارشناسی ارشد به تدریج رشته‌ها و گرایش‌های متعدد دیگری ایجاد شده‌است. از سال ۱۳۷۱ نیز دانشکده علوم اجتماعی به مکان فعلی واقع در بزرگراه جلال آل احمد جنب دانشگاه تربیت مدرس منتقل شده‌است.[۱]
از آنجا که در دانشگاه تهران دانشکده مستقلی در حوزه علوم ارتباطات و رسانه وجود ندارد، رشته‌های این حوزه در دانشکده «علوم اجتماعی» ارائه می‌شود.[۲]
در طول زمان، نقدهایی به جریان‌های فکری این دانشکده نیز وارد شده‌است. از جمله، جواد طباطبایی این دانشکده را «هوادار جدیدالولادهٔ شریعتی و آل‌احمد» و محل حضور فعالان سیاسی تحت نام استاد دانشگاه می‌داند که آنجا را مکانی برای تولید ایدئولوژی‌های بی‌ربط و بی‌اساس و «جامعه‌شناسی بی‌خردی» برای «معرکه‌گیری» و «فضل‌فروشی» به دانشجویان می‌داند. او می‌گوید اکثر این اساتید نه با نظریات جامعه‌شناسی غربی آشنایی دارند، و نه ایران را می‌شناسند و موافق هر چه که دشمن اساس کشور و ملت باشد هستند. او این دانشکده را یکی از نشانه‌های مهم زوال نظام دانشگاهی ایران می‌داند و می‌گوید: «تعریف درست مفاهیمی را که به کار می‌برند نمی‌دانند و با تلقّی نادرستی از بحث‌ها و اتفاقات در کشورهای غربی پیدا می‌کنند، نتایجی می‌گیرند که مبیّن عمق فاجعهٔ نظام دانشگاهی کشور است.»[۳]
گروه آموزشی
در حال حاضر هفت گروه علمی در این دانشکده وجود دارد که عبارت‌اند از:
جامعه‌شناسی
جمعیت‌شناسی
مردم‌شناسی
برنامه‌ریزی اجتماعی
ارتباطات اجتماعی
مطالعات توسعه اجتماعی
علوم اجتماعی اسلامی
رشته‌های آموزشی
مقطع کارشناسی
در مقطع کارشناسی در دو رشتهٔ علوم اجتماعی (با سه گرایش: جامعه‌شناسی، برنامه‌ریزی اجتماعی و انسان‌شناسی) و علوم ارتباطات اجتماعی دانشجو می‌پذیرد.
دانشکدهٔ علوم اجتماعی هم‌اکنون در دوره دکتری در چهار رشته دانشجو می‌پذیرد: جامعه‌شناسی (گرایش‌های: جامعه‌شناسی نظری فرهنگی، جامعه‌شناسی مسائل اجتماعی، جامعه‌شناسی توسعه، جامعه‌شناسی گروه‌های اجتماعی و توسعهٔ روستایی)، جمعیت‌شناسی، انسان‌شناسی و علوم ارتباطات و سیاستگذاری اجتماعی (برنامه‌ریزی رفاه اجتماعی).[۱]
مرکز پژوهشهای کاربردی مدیریت • مرکز پژوهشی علوم و فناوری نانو • مرکز پژوهشی مشخصهیابی پیشرفته • مرکز تحقیقات بیوشیمی-بیوفیزیک • مرکز تحقیقات بینالمللی بیابان • مرکز تحقیقات حفاظت خاک و آب کوهین • مرکز مطالعات سیاستگذاری عمومی • مرکز مطالعات حقوق انرژی • مرکز مطالعات اوراسیای مرکزی • مرکز مطالعات و همکاریهای بینالمللی • مرکز مطالعات و تحقیقات زنان • انستیتو مهندسی نفت • مؤسسه مطالعات آمریکای شمالی و اروپا
مؤسسات پژوهشی و پژوهشکدهها
مؤسسه پژوهشی فرهنگ و هنر • مؤسسه روانشناسی و علوم تربیتی • مؤسسه پژوهش در مدیریت و برنامه‌ریزی انرژی • مؤسسه توسعه و تحقیقات اقتصادی • مؤسسه حقوق تطبیقی • مؤسسه جغرافیا • مؤسسه باستانشناسی • مؤسسه لغتنامه دهخدا و مرکز بینالمللی آموزش زبان فارسی • مؤسسه ژئوفیزیک • مؤسسه حقوق عمومی • مؤسسه تحقیقات زیستمحیطی آب و خاک • مؤسسه آب • مؤسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی • مؤسسه تحقیقات علوم جزا و جرمشناسی • پژوهشکده زبان ملل • پژوهشکده تحقیقات کاربردی فرهنگ ایرانی • پژوهشکده تاریخ علم • پژوهشکده خودرو، سوخت و محیطزیست
