فهرست نخست‌وزیران پاکستان

پرچم منتسب به نخست‌وزیر پاکستان

فهرست نخست وزیران پاکستان (اردو: وزِیرِ اعظم) سیاستمداران انتخاب شده به عنوان رئیس هیئت وزیران دولت پاکستان به‌شمار می‌روند.^[۱] نخست‌وزیر مسئولیت اداره دولت را از طریق کابینه‌ای که منصوب می‌کند به دست می‌گیرد و «حفاظت از منافع ملت و مردم» را نمایندگی می‌کند. بر اساس قانون اساسی جمهوری پاکستان به توصیه نخست‌وزیر قوه مقننه که شامل دو مجلس فدرال مشتمل بر سنا به عنوان مجلس علیا و اسمبلی ملی، به عنوان مجلس سفلی که مجلس شورای پاکستان را تشکیل می‌دهد برای یک دوره پنج ساله بر اساس رای آحاد مردم انتخاب می‌کند.^[۲][۳][۴]

تاریخچه پاکستان و نخست‌وزیران

از سال ۱۹۴۷ تاکنون پاکستان هجده نخست‌وزیر داشته‌است. این کشور در ۱۴ اوت ۱۹۴۷ با دو جناح دارای اکثریت مسلمان در قسمت شرقی و شمال غربی مناطق آسیای جنوبی تشکیل شد که توسط هند که اکثریت آن هندو بودند از هم جدا شد و از استان‌های بلوچستان (پاکستان)، بنگلادش شرقی، استان مرزی شمال غرب، پنجاب غربی و سند تشکیل می‌شد. تقسیم تقسیم هند تحت کنترل بریتانیا به شورش‌های فرقه‌ای منجر گردید. پاکستان بعد از استقلال در ۱۴ اوت ۱۹۴۷ (همزمان با هند) اما همچنان به‌طور رسمی مستقل نشده بود تا اینکه در ۲۳ مارس ۱۹۵۶ به‌طور رسمی مستقل شد و ژنرال اسکندر میرزا به عنوان اولین رئیس‌جمهور هر دو بخش پاکستان غربی و شرقی (بعدها بنگلادش) برگزیده شد و در سال ۱۹۵۸ با کودتایی توسط ژنرال ایوب خان (۶۹–۱۹۵۸) برکنار شد. ژنرال ایوب خان در طول یک دوره ناآرامی داخلی و همچنین در دوره جنگ ۱۹۶۵ هند - پاکستان رئیس‌جمهور بود. جانشین او ژنرال یحیی خان (۷۱–۱۹۶۹) با طوفان بهاولپور ۱۹۷۰ - مواجه شد که باعث مرگ ۵۰۰ هزار تن شد. تفرقه‌های اقتصادی و سیاسی در پاکستان شرقی (بنگلادش امروزی) منجر به سرکوبی‌ها و تنش‌های شدید سیاسی گردید، که نهایتاً به جنگ آزادسازی بنگلادش و جنگ ۱۹۷۱ هند و پاکستان و نهایتاً جدا شدن پاکستان شرقی به عنوان کشور مستقل بنگلادش انجامید.^[۳][۴][۵] حکومت غیرنظامی از سال ۱۹۷۲ تا ۱۹۷۷ توسط ذوالفقار علی بوتو تا زمانی که خلع شد^[۶][۷]و توسط یک جنایت قضایی در سال ۱۹۷۹ به دست ژنرال محمد ضیا الحق اعدام شد، از سرگرفته شد. ضیاء الحق چهارمین رئیس‌جمهور نظامی شد. سیاست‌های سکولار (غیر دینی) پاکستان با معرفی قوانین اسلامی شریعت توسط ضیاء از بین رفتند و این روند تأثیرات مذهبی و دینی بر جامعه حاکم کرد، و همچنین تنش نظامی را افزایش داد. با مرگ ژنرال ضیاء در حادثه سقوط هواپیما در سال ۱۳۶۷ (۱۹۸۸)،^[۸][۹] بی نظیر بوتو دختر ذوالفقار علی بوتو به عنوان اولین نخست‌وزیر زن پاکستانی انتخاب شد.^[۱۰] در طول دهه بعد با خرابتر شدن اوضاع سیاسی و اقتصادی کشور، او قدرت را به نواز شریف واگذار کرد.^[۱۱][۱۲]

تنش‌های نظامی در جنگ کارگیل که پاکستان و هند در سال ۱۹۹۹ با آن مواجه بودند، با یک کودتای نظامی دنبال شد که در این کودتا ژنرال پرویز مشرف توانست قدرت اجرایی را به دست گیرد.^[۱۳] در سال ۲۰۰۱ مشرف توانست با استعفای رفیق ترار، رئیس‌جمهور پاکستان شود.^[۱۴][۱۵] پس از انتخابات مجلس ۲۰۰۲، مشرف قدرت‌های اجرایی را به نخست‌وزیر تازه منتخب ظفرالله خان جمالی واگذار کرد که او نیز در انتخابات نخست‌وزیری ۲۰۰۴ پاکستان، جای خود را به شوکت عزیز داد.^[۱۶] سپس سید یوسف رضا گیلانی از ۲۵ مارس ۲۰۰۸ تا ۱۹ ژوئن ۲۰۱۲ نخست‌وزیر پاکستان بود. راجه پرویز اشرف از ۲۲ ژوئن ۲۰۱۲ به عنوان هفدهمین نخست‌وزیر تاریخ ۶۵ ساله پاکستان رای اعتماد گرفت؛ و تا ۱۶ مارس ۲۰۱۳ در این سمت بود. سپس به‌طور موقت میر هزار خان کهوسو کفالت نخست‌وزیری را تا ۴ ژوئن ۲۰۱۳ برعهده داشت.^{[۱۷][۱۸][۳][۴]} بعد از میز هزار خان کهوسو، نواز شریف رهبر دومین حزب سیاسی بزرگ پاکستان در ۵ ژوئن ۲۰۱۳ به نخست‌وزیری رسید.^[۱۹] تا اینکه دیوان عالی پاکستان در ژوئیه ۲۰۱۷ در پی اتهام فساد مالی بر اساس اسناد پاناما و تحقیقات انجام شده از نواز شریف به عنوان نخست‌وزیر این کشور سلب صلاحیت کرد و به برکناری وی رای داد. سپس شاهد خاقان عباسی از اوت ۲۰۱۷ تا ۳۱ مه ۲۰۱۸ نخست‌وزیر بود^[۲۰] سپس به ناصرالملک سپرد که از ابتدای ژوئن ۲۰۱۸ تا ۱۸ اوت در این سمت قرار داشت تا اینکه در ۱۸ اوت ۲۰۱۸ عمران خان نیازی، به عنوان نخست‌وزیر پاکستان سوگند یاد کرد.^[۲۱][۲۲]

تا سال ۲۰۲۲ پاکستان ۲۹ نخست‌وزیر داشته که هیچ‌یک دورهٔ پنج ساله‌اش را کامل تمام نکرده است.^[۲۳]

فهرست نخست وزیران

فهرست نخست‌وزیران پاکستان

ردیف	عکس	نام	گرفتن پست	ترک سمت	زمان صدارت	انتخابات	حزب سیاسی (اتحاد)		توضیحات
1		لیاقت علی خان	۱۴ اوت ۱۹۴۷	۱۶ اکتبر۱۹۵۱ (ترورشد)	۴سال، ۲ماه، ۲روز،	—	اتحاد مسلمانان پاکستان		[۲۴]
۲		خواجه ناظم‌الدین	۱۷ اکتبر ۱۹۵۱	۱۷ آوریل ۱۹۵۳	۱ سال، ۶ ماه،	—	اتحاد مسلمانان پاکستان
۳		محمد علی بوگرا	۱۷ آوریل ۱۹۵۳	۱۲ اوت ۱۹۵۵	۲ سال، ۳ ماه، ۲۶ روز،	—	اتحاد مسلمانان پاکستان
۴		چودهری محمد علی	۱۲ اوت ۱۹۵۵	۱۲ سپتامبر ۱۹۵۶	۱ سال، ۱ ماه،	—	اتحاد مسلمانان پاکستان		دولت محمدعلی از جانب لیگ مسلمانان پاکستان، لیگ عوامی پاکستان و حزب جمهوریخواه پاکستان، کنار گذاشته شد
۵		حسین شهید سهروردی	۱۲ سپتامبر ۱۹۵۶	۱۷ اکتبر ۱۹۵۷	۱ سال، ۱ ماه، ۵ روز،	—	اتحاد مسلمانان پاکستان
۶		ابراهیم اسماعیل چندریگار	۱۷ اکتبر ۱۹۵۷	۱۶ دسامبر ۱۹۵۷	1 ماه، ۲۹ روز،	—	اتحاد مسلمانان پاکستان
۷		فیروز خان نون	۱۶ دسامبر ۱۹۵۷	۷ اکتبر ۱۹۵۸	۹ ماه، ۲۱ روز،	—	حزب جمهوریخواه
۸		نورالامین	۷ دسامبر ۱۹۷۱	۲۰ دسامبر ۱۹۷۱	۱۳ روز،	۱۹۷۰	اتحاد مسلمانان پاکستان
۲۰ دسامبر ۱۹۷۱ – ۱۴ اوت ۱۹۷۳
۹		ذوالفقار علی بوتو	۱۴ اوت ۱۹۷۳	۵ ژوئیه ۱۹۷۷	۳ سال، ۱۰ ماه، ۲۱ روز،	ذوالفقار علی بوتو	حزب مردم پاکستان		[۹][۲۵]
۵ ژوئیه ۱۹۷۷ – ۲۴ مارس ۱۹۸۵
۱۰		محمد خان جونیجو	۲۴ مارس ۱۹۸۵	۲۹ مه ۱۹۸۸	۳ سال، ۲ ماه، ۵ روز،	۱۹۸۵	اتحاد مسلمانان پاکستان (کنشگر سیاسی مستقل)		[۳]
۲۹ مه ۱۹۸۸ – ۲ دسامبر۱۹۸۸
11		بی‌نظیر بوتو	۲ دسامبر ۱۹۸۸	۶ اوت ۱۹۹۰	۱ سال، ۲۴۷ روز	1988	حزب مردم پاکستان
12		نواز شریف	۶ نوامبر ۱۹۹۰	۱۸ ژوئیه ۱۹۹۳	۲ سال، ۲۵۴ روز	1990	مسلم لیگ پاکستان (ن)
13		بی‌نظیر بوتو	۱۹ اکتبر ۱۹۹۳	۵ نوامبر ۱۹۹۶	۳ سال، ۱۷ روز	1993	حزب مردم پاکستان
14		نواز شریف	۱۷ فوریه ۱۹۹۷	۱۲ اکتبر ۱۹۹۹	۲ سال، ۲۳۷ روز	1997	مسلم لیگ پاکستان (ن)
15		ظفرالله خان جمالی	۲۳ نوامبر ۲۰۰۲	۲۶ ژوئن ۲۰۰۴	۱ سال، ۲۱۶ روز	2002	Pakistan Muslim League (Q)		[۱۶]
16		چودهری شجاعت حسین	۳۰ ژوئن ۲۰۰۴	۲۳ اوت ۲۰۰۴	۵۴ روز	—	Pakistan Muslim League (Q)		[۲۶]
17		شوکت عزیز	۲۸ اوت ۲۰۰۴	۱۵ نوامبر ۲۰۰۷	۳ سال، ۷۹ روز	—	Pakistan Muslim League (Q)		[۲۷]
18		یوسف‌رضا گیلانی	۲۵ مارس ۲۰۰۸	۱۹ ژوئن ۲۰۱۲	۴ سال، ۸۶ روز	2008	حزب مردم پاکستان		[۲۸]
19		راجه پرویز اشرف	۲۲ ژوئن ۲۰۱۲	۲۴ مارس ۲۰۱۳	۲۷۵ روز	–	حزب مردم پاکستان		[۱۷]
20		نواز شریف	۵ ژوئن ۲۰۱۳	۲۸ ژوئیه ۲۰۱۷	۴ سال، ۵۳ روز	2013	مسلم لیگ پاکستان (ن)		[۱۴][۱۵]
21		شاهد خاقان عباسی	۱ اوت ۲۰۱۷	۳۱ مه ۲۰۱۸	۳۰۳ روز	—	مسلم لیگ پاکستان (ن)		[۲۹]
22		عمران خان	۱۸ اوت ۲۰۱۸	۱۰ آوریل ۲۰۲۲	۳ سال، ۲۳۵ روز	۲۰۱۸	تحریک انصاف پاکستان
23		شهباز شریف	۱۱ آوریل ۲۰۲۲			—	مسلم لیگ پاکستان (ن)

منابع

1. Article 153(2a)-153(2c) in Chapter 3: Special Provisions, Part V: Relations between Federation and Provinces in the قانون اساسی پاکستان.
2. "Prime minister". بی‌بی‌سی نیوز. 16 October 2008. Retrieved 8 September 2012.
3. Tasleem, Nauman (27 ژوئن 2004). "20 prime ministers since independence". Daily Times. Archived from the original on 2 October 2013. Retrieved 9 September 2012.
4. "Prime ministers". World Statesmen. Retrieved 9 September 2012.
5. Mughal, M Yakub. "Special Edition (Liaqat Ali Khan)". The News International. Daily Jang. Archived from the original on 21 January 2012. Retrieved 8 September 2012.
6. "Parliamentary history". مجمع ملی پاکستان. Retrieved 20 October 2012.
7. Nagendra Kr. Singh (2003). Encyclopaedia of Bangladesh. Anmol Publications Pvt. Ltd. pp. 9–10. ISBN 978-81-261-1390-3.
8. "The constitution of the islamic republic of pakistan" (pdf). National Assembly of Pakistan. Retrieved 4 July 2012.
9. Pakistan: Zia and After. Abhinav Publications. 1989. pp. 20–35. ISBN 978-81-7017-253-6. Retrieved 28 October 2012.
10. "Obituary: Benazir Bhutto". BBC News. 27 December 2007. Retrieved 20 October 2012.
11. "Profile: Nawaz Sharif". BBC News. 11 December 2000. Retrieved 20 October 2012.
12. Akbar, M.K. "Pakistan under Nawaz Sharif". Pakistan Today. New Delhi, India: Mittal Publications. p. 230. ISBN 81-7099-700-3. Retrieved 8 September 2012.
13. Dugger, Celia W. (14 October 1999). "Pakistan Calm After Coup; Leading General Gives No Clue About How He Will Rule". The New York Times. Retrieved 27 October 2012.
14. "Nawaz Sharif calls for an end to US drone strikes". BBC News. 5 June 2013. Retrieved 6 June 2013.
15. Nangiana, Umer (6 June 2013). "Unprecedented return: He is back". The Express Tribune. خبرگزاری فرانسه (AFP). Retrieved 6 June 2013.
16. "Profile: Zafarullah Khan Jamali". BBC News. 26 June 2004. Retrieved 21 October 2012.
17. Rebecca Santana; Chris Brummitt; Zarar Khan (22 ژوئن 2012). "Raja Pervaiz Ashraf Is Pakistan's New Prime Minister". هاف‌پست. Archived from the original on 3 August 2012. Retrieved 8 September 2012.
18. "Yousuf Raza Gilani is sent packing". Dawn. Herald. 19 June 2012. Retrieved 8 September 2012.
19. Editorial, Editor in Chief (25 November 2016). "PML-N papers: How the Gulf Steel Mills were born". DAWN.COM. Retrieved 30 May 2018. {{cite news}}: |first1= has generic name (help)
20. DP Global. "Daily Pakistan Exclusive Interview with First Lady Dr Samina Shahid Khaqan Abbasi" – via YouTube.
21. Sreemoy Talukdar (27 July 2018). "Imran Khan as Pakistan PM: India need not take PTI chief's insincere 'peace overtures' seriously". Firstpost. Retrieved 18 August 2018. The Pakistan Tehreek-e-Insaf (PTI) chief, who is poised to take over as Pakistan's 19th prime minister
22. Naila Inayat (15 August 2018). "Famed cricketer turned prime minister faces widespread corruption in his effort to fix Pakistan". واشنگتن تایمز. Retrieved 18 August 2018. … Imran Khan, the legendary cricketer turned politician who is now slated to become Pakistan's 19th prime minister
23. "No Pakistani prime minister has completed a full term in office". www.aljazeera.com (به انگلیسی). Retrieved 2022-04-10.
24. "Death anniversary of Khawaja Nazimuddin". Radio Pakistan. 22 اکتبر 2012. Archived from the original on 29 October 2012. Retrieved 4 July 2012.
25. |url=http://www.dailytimes.com.pk/default.asp?page=2012\08\11\story_11-8-2012_pg3_2 بایگانی‌شده در ۱۶ آوریل ۲۰۱۳ توسط Archive.today |title=4 military dictators among 14 heads of state under Officers' Club of Revolutionary Armed Forces |work=Daily Times |first=Hasan |last=Ali |date=19 August 2008 |accessdate=16 January 2013 date=September 2017 |bot=InternetArchiveBot |fix-attempted=yes
26. Qaisar, Rana (29 ژوئن 2004). "Chaudhry Shujaat set to become 19th PM". Daily Times. Archived from the original on 21 May 2005. Retrieved 21 October 2012.
27. "Soomro takes oath as Pakistan's caretaker PM". شین‌هوآ. 16 November 2007. Archived from the original on 6 January 2019. Retrieved 21 October 2012.
28. Khan, Iftikhar A. (19 June 2012). "Yousuf Raza Gilani is sent packing". Xinhua News Agency. Archived from the original on 17 May 2013. Retrieved 21 October 2012.
29. Zahra-Malik, Mehreen (29 July 2017). "Ousted Pakistan Leader Passes Baton to Brother, Shehbaz Sharif". The New York Times. آسیا-اقیانوسیه. Archived from the original on 28 October 2021. Retrieved 1 August 2017.

• مشارکت‌کنندگان ویکی‌پدیا. «List of Prime Ministers of Pakistan». در دانشنامهٔ ویکی‌پدیای انگلیسی، بازبینی‌شده در ۱۱ دسامبر ۲۰۱۸.