عبدالغفار نجم‌الدوله

میرزا عبدالغفار اصفهانی
زادهٔربیع‌الاول ۱۲۵۵ یا ۱۲۵۹ ه‍.ق/۱۲۱۸ یا ۱۲۲۲ ه‍.ش
درگذشت۱۴ جمادی‌الاول ۱۳۲۶ ه‍.ق/ ۲۴ خرداد ۱۲۸۲ ه‍.ش
آرامگاهشهر ری
ملیتایرانی
پیشه(ها)نجوم، حساب، هندسه، نقشه‌برداری
عنواننجم‌الدوله، نجم‌الملک
پدرملا علی محمد مهندس اصفهانی

میرزا عبدالغفار اصفهانی (۱۲۵۵ یا ۱۲۵۹–۱۳۲۶ ه‍.ق/۱۲۱۸ یا ۱۲۲۲–۱۲۸۲ ه‍.ش) ملقب به نجم‌الدوله و نجم‌الملک، از منجمان مشهور زمان خود و معلم ریاضی مدرسه دارالفنون بود. وی در روزگار خود در حساب و هندسه و نجوم و نقشه‌برداری سرآمد بود. پدر او ملا علی‌محمد مهندس اصفهانی (یا ملا علی‌محمد اصفهانی) ملقب به غیاث‌الدین جمشید ثانی بود. میرزاعبدالغفار مورد توجه ناصرالدین‌شاه بود و از او در سال ۱۲۹۰ ق لقب نجم‌الملک و در سال ۱۳۱۳ ق لقب نجم‌الدوله را دریافت کرد.

فعالیت‌های علمی

نقشهٔ تهران اثر نجم‌الملک

تدوین گاه‌شماری هجری خورشیدی

وی نخستین بار گاه‌شماری هجری خورشیدی را با توجه به گاه‌شماری جلالی استخراج کرد. گاه‌شماری جلالی به دستور ملکشاه سلجوقی، براساس گاه‌شماری یزدگردی با تطبیق دقیق آغاز سال با اعتدال ربیعی شکل گرفت. مبدأ آن روز ۱۰ رمضان ۴۷۱ هجری قمری، برابر با اول نوروز سال نخستین جلالی بود و طول ماه‌های آن مانند گاه‌شماری یزدگردی و اسامی آن‌ها فارسی بوده‌است.[۱]

نجم‌الدوله برای اولین بار عبارت ۱۲۶۴ هجری خورشیدی را در حاشیه تقویم سال ۸۰۷ جلالی مطابق ۳–۱۳۰۲ هجری قمری ذکر کرد و از آن تاریخ به بعد، گاه‌شماری را در ایران رایج کرد که برای اولین بار اساس آن خورشیدی و مبدأ آن هجرت پیامبر از مکه به مدینه باشد. ماه‌های آن براساس اسامی عربی برج‌های دوازده‌گانه فلکی (حمل، ثور، جوزا… حوت) و طول آن‌ها برمبنای توقف نسبی خورشید در بروج مذکور ۲۹ تا ۳۲روزه بود. گاه‌شماری که او نوشت، به گاه‌شماری هجری خورشیدی بُرجی معروف است. این گاه‌شمار در دوره دوم مجلس شورای ملی در ۲۱ صفر ۱۳۲۹ مطابق ۲ اسفند (حوت) ۱۲۸۹، به عنوان مقیاس رسمی زمان محاسبات مالی کشور پذیرفته شد.[۲][۳] دست‌کم تا ربع قرن پیش از آن، تقویم‌هایی بر اساس گاه‌شماری هجری خورشیدی در ایران استخراج و چاپ می‌شد. ۱۵ سال بعد در پنجمین دوره مجلس شورای ملی قانون گاه‌شماری هجری خورشیدی به تصویب رسید.[۴]

ماه‌های گاه‌شماری هجری خورشیدی برجی، بین ۲۹ تا ۳۲روزه و طول ماه‌ها در هرسال بستگی به توقف سالانه خورشید در هر برج متفاوت بوده‌است. طول ماه‌ها: حمل (۳۰ یا ۳۱روزه)، ثور (۳۱ یا ۳۲روزه)، جوزا (۳۱ یا ۳۲روزه)، سرطان (۳۱ یا ۳۲روزه)، اسد (۳۱ یا ۳۲روزه)، سنبله (۳۰ یا ۳۱روزه)، میزان (۳۰ یا ۳۱روزه)، عقرب (۲۹ یا ۳۰روزه)، قوس (۲۹ یا ۳۰روزه)، جدی (۲۹ یا ۳۰روزه)، دلو (۲۹ یا ۳۰روزه)، حوت (۲۹ یا ۳۰روزه).[۵]

به پیشنهاد وی برای رصد گذر زهره سال ۱۲۵۳ خورشیدی (۱۸۷۴ میلادی)، دو گروه از منجمان آلمانی با تلسکوپ‌های خود برای رصد گذر زهره به ایران آمدند. یک گروه راهی اصفهان شدند و یک گروه در طهران روی بام کلاه‌فرنگی باغ سپهسالار زهره را رصد کردند که نجم‌الدوله به همراه پدرش و اعتضادالسلطنه (وزیر معارف ناصرالدین‌شاه و رئیس دارالفنون)، از معدود کسانی است که در آن سال در تهران گذر زهره را رصد کرد.[۶]

ترجمهٔ اولین کتاب درسی فلسفهٔ جدید

اولین و تنها کتابی که به قصد آموزش فلسفهٔ جدید در دورهٔ قاجار تهیه شده کتابی است که نجم‌الدوله با عنوان دورهٔ اصول حکمت فلسفه ترجمه کرده‌است. او این کتاب را بنا به‌خواست میرزا علیقلی‌خان مخبرالدوله، وزیر علوم، در سال ۱۳۰۸ ق از فرانسوی به فارسی ترجمه کرده‌است. این ترجمه به صورت خطی باقی مانده‌است.[۷]

سرشماری جمعیت پایتخت

اولین سرشماری جمعیت در ایران به فرمان ناصرالدین‌شاه و به‌قصد تعیین شمار جمعیت ساکنان دارالخلافه (تهران) در سال ۱۲۸۴ ق به نجم‌الدوله سپرده شد. او این مأموریت را در مدتی کمتر از دوماه و با دستیاری شاگردان ممتازش در مدرسهٔ دارالفنون به‌انجام رساند و نتیجهٔ آن را در رساله‌ای باعنوان تشخیص نفوس دارالخلافه گردآورد.[۸]

چهارمین نقشه دارالخلافه تهران که اولین نقشهٔ دقیق تهران بعد از گسترش به باروی ناصری بود، به همت او کشیده شد.

جمع‌آوری نسخه‌های خطی

عبدالغفار نجم الدوله در تلاش برای حفظ میراث گذشتگان و نسخه‌های خطی، کتابی را تحت عنوان مجموعه علوم ایرانی در سال ۱۳۲۳ ق منتشر می‌کند که شامل چهار نسخه خطی دربارهٔ کشاورزی است. وی می‌نویسد:

این مجموعه را محض خدمت به ملت و انتشار معارف ایرانی در امور فلاحت درصدد جمع‌آوری و تصحیح برآمد به‌قدر وسع، چراکه این نسخه‌ها منحصربه‌فرد بود و تعدد نداشت تا از روی مقابله تصحیح و تکمیل شود و بعضی لغات آن را شرح نمود و چنانچه نظر به بعضی نواقص، دیگر این صدد برنمی‌آمد، شاید به کلی از میان می‌رفت.

  • کتاب اول: در علم فلاحت و زراعت. نجم‌الدوله در آن زمان نویسندهٔ کتاب را شخص عالم و سیاحی معرفی کرده‌است و از نام اصلی کتاب مطلع نبوده‌است. این کتاب در واقع همان آثار و احیاء اثر رشیدالدین فضل‌الله همدانی بوده‌است.
  • کتاب دوم ایضاً در علم فلاحت و زراعت نام برده‌است و نویسنده آن را شخص معروفی ذکر نموده‌است. نام اصلی این کتاب، معرفت فلاحت اثر عبدالعلی بیرجندی ریاضی‌دان ایرانی است.
  • کتاب سوم:در قواعد پیوندزنی به‌دستور جدید فرنگی‌ها ترجمه یکی از متعلمین ایرانی که در فرنگستان علم فلاحت آموخته‌بود. وی اشاره می‌کند که این کتاب دارای غلط‌های املایی و انشایی بسیاری بوده‌است.
  • کتاب چهارم: ارشاد الزراعه

این مجموعه، در کتابخانه مجلس موجود است.

آثار

ازجمله آثار او می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:[۹]

  • اصول هندسه: سال نشر (۱۸۷۵–۱۲۹۲)
  • اصول مثلثات: سال نشر (۱۸۷۵–۱۲۹۲)
  • بدایةالجبر: سال نشر (۱۹۰۱–۱۳۱۹)
  • کفایت الحساب (اصول حساب): سال نشر (۱۸۷۴–۱۲۹۱)
  • بدایةالحساب (حساب مقدماتی): سال نشر (۱۸۷۵–۱۲۹۲)
  • واسط الحساب (حساب متوسطه): سال نشر (۱۹۰۰–۱۳۱۸)
  • نهایت الحساب (حساب پیشرفته)
  • تحویل تاریخ هجری و مسیحی از ابتدای هجرت تا هزار و چهارصد سال.
  • تشخیص نفوس دارالخلافه تهران: سال نگارش (۱۸۶۹–۱۲۸۶)
  • اصول علمی جغرافیا: سال نشر (۱۸۸۰–۱۲۹۸)
  • اطلس تازه جغرافیا: سال نشر (۱۸۹۰–۱۳۰۸)
  • دورهٔ اصول حکمت فلسفه (ترجمه، ۱۳۰۸ق)
  • بدایةالنجوم: سال نشر (۱۹۰۱–۱۳۱۹)
  • کفایت الجغرافیا (اصول جغرافیا)
  • قانون ناصری خطی (اصول نجوم جدید)
  • ترجمه کتاب آسمان موسیو آمده کلیمن (نجوم و طبیعیات)

پانویس و منابع

  1. تقویم جلالی بایگانی‌شده در ۳۱ ژانویه ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine مرکز تقویم
  2. تقویم هجری خورشیدی بایگانی‌شده در ۳۰ ژوئن ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine - مرکز تقویم
  3. همه‌چیز در مورد تقویم هجری خورشیدی خبر آنلاین
  4. گاه‌شماری در ایران از قرن نهم هجری قمری تاکنون بایگانی‌شده در ۱۱ نوامبر ۲۰۱۱ توسط Wayback Machine مرکز تقویم
  5. تقویم، تقویم هجری خورشیدی برجی بایگانی‌شده در ۵ ژوئن ۲۰۱۲ توسط Wayback Machine هفت آسمان «دانشنامه ستاره‌شناسی»
  6. رصد ناصرالدین شاهی: گزارشی از گذر زهره در سال ۱۲۵۳ در ایران وبگاه عصرایران
  7. رنجبر, رضا (2017-07-23). "نجم‌الدوله و اولین کتاب درسی فلسفهٔ جدید در ایران". تاریخ علم. 15 (1): 37–48. doi:10.22059/jihs.2019.286082.371503. ISSN 1735-0573.
  8. نجم‌الدوله، عبدالغفار. (۱۳۸۴). سه رساله. تهران: پژوهشگاه علوم انسانی و مطالعات فرهنگی.
  9. Ekhtiar, 1994, p. 314
  • Ekhtiar, Maryam, 1994, "The Dar al-Funun: Educational reform and cultural development in Qajar Iran", Ph.D Dissertation, New York University, USA.

پیوند به بیرون

Read other articles:

Artikel ini adalah bagian dari seriPolitik dan ketatanegaraanIndonesia Pemerintahan pusat Hukum Pancasila(ideologi nasional) Undang-Undang Dasar Negara Republik Indonesia Tahun 1945 Hukum Perpajakan Ketetapan MPR Undang-undang Perppu Peraturan pemerintah Peraturan presiden Peraturan daerah Provinsi Kabupaten/kota Legislatif Majelis Permusyawaratan Rakyat Ketua: Bambang Soesatyo (Golkar) Dewan Perwakilan Rakyat Ketua: Puan Maharani (PDI-P) Dewan Perwakilan Daerah Ketua: La Nyalla Mattalitti (J...

 

Ha-Joon ChangHa-Joon Chang di Institute for Public Policy Research pada 10 Oktober 2011Lahir7 Oktober 1963 (umur 60)[1]Seoul, Korea SelatanKebangsaanKorea SelatanInstitusiUniversitas CambridgeBidangEkonomi pembangunanMazhabEkonom institusionalAlma mater Universitas Nasional Seoul Universitas Cambridge DipengaruhiRobert RowthornPenghargaanGunnar Myrdal Prize 2003, Wassily Leontief Prize 2005Informasi di IDEAS / RePEc Korean nameHangul장하준 Hanja張夏准 Alih Ak...

 

Рожер де Флор Имя при рождении нем. Rutger von Blum Дата рождения 1267[1][2] Место рождения Бриндизи, Королевство Сицилия, Арагонская корона Дата смерти 30 апреля 1305(1305-04-30)[3] Место смерти Эдирне, Фракия, Византия Звание Великий дука Сражения/войны Крестовые поход...

Ernst Ruska-Centre for Microscopy and Spectroscopy with ElectronsAbbreviationER-CEstablished27 January 2004TypeInstitute within Forschungszentrum Jülich and User Facility jointly operated with RWTH AachenLocationJülich, North Rhine-Westphalia, GermanyCoordinates50°54′29″N 6°24′49″E / 50.90806°N 6.41361°E / 50.90806; 6.41361DirectorsRafal E. Dunin-Borkowski, Joachim Mayer and Carsten SachseFounding DirectorKnut UrbanAffiliationsJülich Research Centre and ...

 

Wappen Deutschlandkarte 48.3280555555569.7205555555556518Koordinaten: 48° 20′ N, 9° 43′ O Basisdaten Bundesland: Baden-Württemberg Regierungsbezirk: Tübingen Landkreis: Alb-Donau-Kreis Höhe: 518 m ü. NHN Fläche: 45,87 km2 Einwohner: 4717 (31. Dez. 2022)[1] Bevölkerungsdichte: 103 Einwohner je km2 Postleitzahl: 89604 Vorwahlen: 07391, 07384 Kfz-Kennzeichen: UL Gemeindeschlüssel: 08 4 25 002 Gemeindegliede...

 

يو-324 الجنسية  ألمانيا النازية الشركة الصانعة فليندر فيرك[1]  المالك  كريغسمارينه المشغل كريغسمارينه (5 أبريل 1944–)[1][2]  المشغلون الحاليون وسيط property غير متوفر. المشغلون السابقون وسيط property غير متوفر. التكلفة وسيط property غير متوفر. منظومة التعاريف الاَلية لل

Sports training facility at Louisiana State University LSU Strength and Conditioning facilityLocationNorth Stadium DriveBaton Rouge, Louisiana 70803USACoordinates30°24′43″N 91°11′8″W / 30.41194°N 91.18556°W / 30.41194; -91.18556OwnerLouisiana State UniversityOperatorLSU Athletics DepartmentOpened1997 The LSU Strength and Conditioning facility or LSU North Stadium weight room, is a strength training and conditioning facility at Louisiana State University. Bu...

 

LahamKecamatanNegara IndonesiaProvinsiKalimantan TimurKabupatenMahakam UluPemerintahan • CamatUbang NyauPopulasi • Total2,280 jiwa (2.010) jiwaKode Kemendagri64.11.03 Kode BPS6411010 Desa/kelurahan5/- Gereja yang dibangun oleh ordo Misionaris Keluarga Kudus (MSF) di Laham. Laham adalah sebuah kecamatan di Kabupaten Mahakam Ulu, Provinsi Kalimantan Timur, Indonesia. Batas wilayah Kecamatan Laham berbatasan dengan: Utara Kecamatan Long Bagun Timur Kecamatan Long Hub...

 

Carybdeida Malo kingi, seekor Irukandji mematikan Carybdeida Klasifikasi ilmiah Kerajaan: Animalia Filum: Cnidaria Kelas: Cubozoa Ordo: CarybdeidaGegenbaur, 1857 Famili Alatinidae Carukiidae Carybdeidae Tamoyidae Tripedaliidae Sinonim Cubomedusae Haeckel, 1880 Carybdeida adalah ordo dari ubur-ubur kotak.[1] Terdapat lima famili dalam ordo ini.[2] Mereka dibedakan dari ubur-ubur kotak lain oleh adanya dasar otot bercabang di sudut payung kubus.[3] Sebagian besar spesies...

People descending from indigenous Africans living outside Africa This article is about emigration from Africa in historic times. For prehistoric human migration, see recent African origin of modern humans. For recent migration, see emigration from Africa. African diasporaRegions with significant populations United States46,936,733 (2020)[1] Brazil18,584,218 (2021)[2][3] Haiti9,925,365[4] France3,000,000–5,000,000[5] Colombia4,...

 

German television presenter (born 1982) Andrea KaiserKaiser as guest on NDR Talk Show in 2012.Born (1982-02-13) 13 February 1982 (age 41)Munich, Bavaria, West GermanyOccupationTelevision presenter Andrea Kaiser (born 13 February 1982) is a German television presenter. Television career Kaiser began in 1996 on the local radio station Radio Arabella in München and then worked as a television presenter. She began presenting the programs Weck Up on Sat.1 and Tabaluga tivi on ZDF. She later ...

 

This article is about numerological beliefs regarding the sequence 11:11. For other uses, see 11:11. Superstition about numbers This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: 11:11 nume...

Dentro de la categoría de software de aplicación están incluidos los procesadores de texto como LibreOffice Writer.Se conoce como software (pronunciación en inglés: /ˈsɔftˌwɛr/),[1]​ logicial o soporte lógico al sistema formal de un sistema informático, que comprende el conjunto de los componentes lógicos necesarios que hace posible la realización de tareas específicas, en contraposición a los componentes físicos que son llamados hardware. La interacción entre el s...

 

John of Palermo (fl. 1221–1240) was a translator of mathematical works from Arabic to Latin who lived in Palermo, Sicily. He worked in the court of Emperor Frederick II. It is not known if he was an Arab or a Sicilian. John had been introduced into the court of Frederick II through the mathematician Domenico Ispano. John is mentioned by Leonardo Fibonacci in his Liber quadratorum (1225) and several problems from Arab texts by Omar Khayyam were posed to Fibonacci.[1] Some court...

 

У этого термина существуют и другие значения, см. Бедные люди (значения). Бедные люди Жанр роман Автор Фёдор Михайлович Достоевский Язык оригинала русский Дата написания 1844—1845 Дата первой публикации 1846 Текст произведения в Викитеке Цитаты в Викицитатнике Медиафайлы ...

Danish journalist and schoolteacher, resistance fighter during World War II Hedda Lundh Hedda Lundh (1921–2012) was a Danish journalist and schoolteacher who, under the German occupation of Denmark in World War II, was a Danish resistance fighter. Based at the time in Aarhus, she is remembered as a railway saboteur, explosives expert and courier in the resistance movement.[1][2] Early life Born on 29 September 1921 in Korsør, Hedda Lundh was the daughter of the newspaper ed...

 

Piala Soeratin U-17 Sulawesi Selatan 2021Soeratin U-17 Zona Sulsel 2021Logo Piala SoeratinNegara IndonesiaTanggal penyelenggaraan22 Desember 2021 – 2 Februari 2022Tempat penyelenggaraan Lapangan Eks PKG Bontomarannu, Kabupaten Gowa Lapangan Gelora Sultan Hasanuddin, Kota Makassar Lapangan Mahkota Desa Pallangga, Kabupaten Gowa Lapangan SPN Batua Polda Sulsel, Kota Makassar Stadion Merdeka Kassi Kebo, Kabupaten Maros Jumlah peserta18 klub sepak bolaJuara bertahanPersipare Parepare U-17J...

 

This article includes a list of general references, but it lacks sufficient corresponding inline citations. Please help to improve this article by introducing more precise citations. (October 2019) (Learn how and when to remove this template message) State government high school in Doncaster, Victoria, AustraliaDoncaster Secondary CollegeLocationDoncaster, VictoriaAustraliaCoordinates37°47′04″S 145°08′14″E / 37.7844°S 145.1371°E / -37.7844; 145.1371Informat...

Engineering college in Trichy,india This article relies excessively on references to primary sources. Please improve this article by adding secondary or tertiary sources. Find sources: Trichy Engineering College – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (January 2022) (Learn how and when to remove this template message) Trichy Engineering CollegeTypePrivateEstablished1998ChairpersonDr. Sujatha SubramaniamLocationTiruchirappalli, Tamil Nadu, India10...

 

American hammer thrower Grant McDougallPersonal informationNationalityAmericanBorn(1910-10-12)October 12, 1910Duluth, United StatesDiedDecember 9, 1958(1958-12-09) (aged 48)Cleveland, United StatesSportSportAthleticsEventHammer throw Grant McDougall (October 12, 1910 – December 9, 1958) was an American athlete. He competed in the men's hammer throw at the 1932 Summer Olympics.[1] He was the grandson of ship designer Alexander McDougall. References ^ Evans, Hilary; Gjerde, A...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!