طَحال یا سپُرز[۱] (به انگلیسی: Spleen) عضوی از دستگاه تورینهای-پوششی (دستگاه رتیکولو اندوتلیال) است؛ که در میان همه مهرهداران یافت میشود. طحال در افراد بالغ در یک چهارم فوقانی چپ شکم واقع شدهاست و از طریق لیگامان (رباط) طحالی کلیوی به کلیه و توسط لیگامان طحالی معدی به معده متصل شدهاست.
افزایش فعالیتهای طبیعی فوق به بزرگی طحال میانجامد.
طحال در دوران مختلف زندگی وظایف کاملاً متفاوتی را بر عهده میگیرد. در دوران جنینی و در ماههای پنجم تا هشتم بارداری، طحال به عنوان یک مرکز خونساز عمل میکند و گلبولهای سفید و قرمز خون را میسازد. پس از تولد، با انتقال مراکز خون سازی به مغز استخوان، این فعالیت طحال متوقف میشود. در عین حال، قابلیت تبدیل به بافتهای خونساز همواره در طحال باقی میماند در برخی بیماریها که با درگیر کردن مغز استخوان، باعث مهار ساختن سلولهای خونی میشوند، سلولهای طحال مجدداً شروع به فعالیت خونسازی میکنند. این فعالیت، معمولاً فاقد ارزش بالینی است و تنها موجب بزرگ شدن بیش از حد طحال و بروز عوارض ناشی از آن میشود. در دوران پس از تولد و در سنین کودکی، طحال یک منبع عمده و محل استقرار سلولهای لنفوسیت B محسوب میشود و نقش مهمی را در پاسخهای ایمنی بدن ایفا میکند. لنفوسیتهای B که در طحال استقرار یافتهاند، در پاسخ به میکروبها و عوامل خارجی، شروع به ترشح پادتن یا آنتیبادی میکنند. سلولهای ماکروفاژی که در طحال استقرار یافتهاند، نقش پاککننده خون از سلولهای غیرطبیعی را بر عهده دارند. گلبولهای قرمز دارای اشکال غیرطبیعی یا آنهایی که بیش از اندازه پیر شدهاند و همچنین پلاکتهای غیرطبیعی، توسط طحال از گردش خون فیلتر میشوند. در هر روز، ۲۰ میلیلیتر گلبولهای قرمز فرسوده توسط طحال جمع آوری و از گردش خون خارج میشوند. بهطور طبیعی، یک سوم از کل پلاکتهای بدن، در طحال ذخیره شدهاند و در موارد لزوم، میتوانند به جریان خون وارد شوند.
طحال از پولپ سفید و پولپ قرمز تشکیل شدهاست. پولپ سفید ماهیت لنفوئیدی دارد و حاوی قسمتهای زیر است:
پولپ قرمز از سینوسها و طنابهای پولپ تشکیل شدهاست. طحال در گردش پورت واقع شدهاست یعنی خون آن به ورید پورت میریزد. علت این امر مشخص نیست اما شاید فشار خون پایینتر سبب آهستهتر شدن جریان خون شده و به این ترتیب آسیبی را که به اریتروسیتها وارد میشود به حداقل میرساند. جریان خون شریان طحالی ۱۵۰ سیسی بر دقیقهاست.