شاهان نصری یا سلسله نصری که با نام صفاریان متأخر سیستان یا ملوک نیمروز نیز شناخته می‌شود، یک سلسله ایرانی تبار بودند که در خلاء قدرت برجای مانده از فروپاشی امپراتوری غزنوی و تا زمان حمله مغول به آسیای مرکزی بر سیستان حکومت کردند. نصریان شاخه‌ای از سلسله صفاریان بودند و تأسیس پادشاهی نصری در نیمروز در سال ۱۰۶۸ تا انحلال آن در سال ۱۲۲۵ نشان‌دهنده تجدید حیات گذرا حکومت صفاریان در سیستان است.[۱]
این پادشاهی توسط تاج الدین ابوالفضل نصر که ملک سیستان در زمان غزنویان بود تأسیس شد. ملوک نصری به‌طور متناوب به عنوان حاکمان یا دست نشاندگان قدرت‌های همسایه بزرگتر از جمله سلجوقیان، غوریان و خوارزمیان حکومت می‌کردند. پس از فروپاشى پادشاهی توسط اینالتگین خوارزمی در پی حمله مغول، این منطقه توسط سلسله سوم صفاریان، مهربانیان، اداره می‌شد.[۲]
عوامل ظهور و سقوط
با وجود از میان رفتن صفاریان سیستان به دست سلطان محمود غزنوی، روحیه استقلال طلبی مردم آن ایالت از میان نرفت. این روحیه که مهم‌ترین عوامل خیزش‌های ضدغزنوی بود، سرانجام باعث شد تا موجبات ظهور شاهان نصری فراهم آید. اگرچه وجود روحیه استقلال طلبی و میل به داشتن حکومتی بومی در میان مردم سیستان از مهم‌ترین عوامل روی کارآمدن نصریان بود، عوامل دیگری نیز در قدرت یابی آنان مؤثر بودند. عامل نخست که بیشترین فشار را بر مردم سیستان وارد می‌ساخت و آنان را از حکومت‌های بیگانه می‌رنجاند، زیاده ستانی‌های مالیِ کارگزاران غزنوی بود. اگرچه غزنویان نیز به این مسئله پی برده بودند و می‌کوشیدند تا با تعویض کارگزارانشان مانع از این اقدام شوند، توفیقی نیافتند. این امر موجب شد تا مردم سیستان که هنوز یاد خوش روزگار صفاریان را به یاد داشتند، درصدد احیاء دوباره حکومت بومی برآیند. عامل دوم، سستی نیروی نظامی غزنویان در دهه‌های سوم و چهارم سده پنجم بود. ملک ابوالفضل نصر اول، با مشاهده این ضعف و این حقیقت که غزنویان تواناییِ پاسداری از مرزهای سیستان را ندارند، بی‌درنگ به سلجوقیان پیوست و با ابراز وفاداری به آنان موجبات ظهور ملوک را فراهم آورد. عامل سوم، ساختار عشیره‌ایِ دولت سلجوقی بود که عموماً به ابراز وفاداریِ فرمانروایان بومی و پرداخت باج و خراج بسنده می‌نمود و اقدامی در جهت نابودی آنان انجام نمی‌داد.
نوشتار: علل ظهور و سقوط ملوک نصری (بررسی تاریخ سیستان در خلال سال‌های ۴۳۲–۶۳۲ ه. ق) نوشته برات دهمرده - استادیار گروه تاریخ دانشگاه سیستان و بلوچستان
دهمرده، برات (۱۳۸۵). ناصر نخزری‌مقدم، ویراستار. ملوک سیستان: بررسی اوضاع سیاسی، و اقتصادی و اجتماعی سیستان در فاصله سال‌های 1148 - 393 ه.ق / 1736 - 1003 م. زاهدان: تفتان. شابک۹۷۸۹۶۴۹۵۷۱۱۹۵. کاراکتر zero width joiner character در |عنوان= در موقعیت 89 (کمک)
