ملوک شبانکاره

ایران ملوک‌الطوایفی: اوایل قرن هشتم هجری

ملوک شبانکاره حکومتی پادشاهی کردتبار^{[۱][۲][۳][۴][۵][۶][۷][۸][۹][۱۰][۱۱][۱۲][۱۳][۱۴][۱۵][۱۶][۱۷][۱۸][۱۹][۲۰][۲۱][۲۲]}در منطقه دارابگرد بود که از سال ۴۴۸ تا سال ۷۵۶ قمری بر بخش‌هایی از جنوب ایران به مرکزیت ایگ را تصرف و حکومت می‌کرد. این دودمان سرانجام به دست آل مظفر برچیده شد.

پیشینه

تبار حاکمان شبانکاره به گفته نویسنده مجمع‌الانساب شبانکاره به اردشیر ساسانی [پسر بابک] می‌رسید^[۲۳] به گفته ابن بلخی شبانکاره‌ها پس از حمله اعراب به ایران، به کوه‌ها پناه بردند و به گوسفندداری پرداختند. آن‌ها سرانجام در دوره ابو منصور پولادستون فرزند باکالیجار دارابگرد را تسخیر کردند. او تیره‌های شبانکاره را اسماعیلیان، رامانیان، کرزوبیان، مسعودیان و شکانیان معرفی می‌کند و ملوک شبانکاره را از تیره اسماعیلیان و از نوادگان اردشیر ساسانی می‌داند.^[۲۴]علی‌اکبر دهخدا نیز مادر بابک (پدر اردشیر بابکان) را از خاندان بازرنگی که از کردان شبانکاره بودند، می‌داند^[۱۱]

فهرست ملوک

ملوک شبانکاره که ۱۵ تن بوده‌اند به ترتیب زیر حکومت کرده‌اند (قمری):

1. فضلویه (۴۵۹–۴۴۸)
2. نظام‌الدین یحیی بن حسن (؟ -۴۵۹)
3. نظام‌الدین محمودبن نظام الدین یحیی (؟ -؟)
4. قطب‌الدین مبارز از (۶۲۴-؟)
5. ملک مظفرالدین محمد بن المبارز (۶۵۸–۶۲۴)
6. قطب‌الدین مبارز بن ملک مظفرالدین (۶۵۹–۶۵۸)
7. نظام‌الدین حسن بن محمد مظفرالدین (۶۶۲–۶۵۹)
8. نصره‌الدین ابراهیم بن محمد مظفرالدین (۶۶۴–۶۶۲)
9. جلال‌الدین طیب شاه (۶۸۱–۶۶۴)
10. بهاالدین اسماعیل (۶۸۸–۶۸۱)
11. نظام‌الدین حسن بن طیب شاه (۷۲۵–۶۸۸)
12. نصره‌الدین ابراهیم بن اسماعیل (؟ -۷۲۵)
13. ملک رکن‌الدین حسن بن اسماعیل (۷۳۵-؟)
14. تاج‌الدین جمشید بن اسماعیل (۷۴۲–۷۳۵)
15. ملک اردشیر (۷۵۶–۷۴۲)

منابع

1. Encyclopaedia of Islam. Volume IX  : Bosworth, C.E & Jackson.
2. Büchner 2012.
3. . Spuler 2012.
4. Oberling 2004.
5. Qazvini 1915, pp. 137–138.
6. Encyclopaedia of Islam, Second Edition, Edited by: P. Bearman, Th. Bianquis, C.E Bosworth, E. van Donzel, W.P. Heinrichs. Consulted online on 03 December 2023 the name of a Kurdish tribe and of their country in southern Persia during mediaeval Islamic times. Ibn al-At̲h̲īr spells the name S̲h̲awānkāra, whilst Marco Polo rendered it as Soncara. کاراکتر line feed character در |عنوان= در موقعیت 81 (کمک)
7. قبایل کرد در ایرانیکا. «According to Ebn al-Balḵi, the five major Kurdish tribes of Fārs had been annihilated during the Arab conquest, and the Kurds that were in Fārs in the 12th century, other than the Šabānkāra, had been brought there by the Buyid ʿAżad-al-Dawla. There were many Kurds in Fārs in the 11th century, including as many as five tribes of Šabānkāra (Ebn al-Balḵi, tr. pp. 5-13). Although Ebn Balḵi distinguishes the Šabānkāra from the original Kurdish tribes of Fārs, the name of one of the Šabānkāra five clans, Rāmāni (the other four are Esmāʿili, Karzubi, Masʿudi, Šakāni), is identical with that of a Kurdish tribe of Fārs mentioned in early sources (Eṣṭaḵri, p. 114; Ebn Ḥawqal, p. 270; Moqaddasi, p. 446). The Šabānkāra seized power from the Buyids in Fārs in 1062 and founded a dynasty of tribal rulers there (Ebn Balḵi, pp. 164-67; Bosworth, p. 156). Some of the Šabānkāra settled down in the district of Simakān, between Shiraz and Jahrom (Ḥasan Fasāʾi, II, p. 314). Today, there is still a district by the name of Šabānkāra near Bušehr». https://www.iranicaonline.org/articles/kurdish-tribes. پیوند خارجی در |وبگاه= وجود دارد (کمک); پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک)
8. عشایر ایران در ایرانیکا. «According to Ebn Ḵordāḏbeh, quoted with some variations by Ebn al-Faqīh (given here in parenthesis), there were four Kurdish tribes (zomūm) in Fārs, namely the zomm of Ḥasan (Ḥosayn) b. Jīlūya or the Bāzanǰān, that of Ardām (Arǰām) b. Jovānāh (Ḵᵛanǰāh), that of Qāsem b. Šahrabarāz (Šahrīār) or the Kūrīān, and that of Ḥasan (Ḥosayn) b. Ṣāleḥ or the Sūrān (Ebn Ḵordāḏbeh, p. 47; Ebn al-Faqīh, pp. 203-04). Somewhat different are the lists in Eṣṭaḵrī and Ebn Ḥawqal (both mid 4th/10th century), namely the romūm of Jīlūya or the Ramīǰān, of Šahrīār or the Bazanǰān, of Ḥoseyn b. Ṣāleḥ or the Dīvān, of Aḥmad b. Layṯ or the Lavāleǰān, and Aḥmad b. Ḥasan or the Kārīān (Eṣṭaḵrī, pp. 98-99, 113-14; Ebn Ḥawqal, pp. 264-65, tr. Kramers, pp. 261-62). According to Eṣṭaḵrī, there were also thirty-three nomad tribes of Kurds (aḥyāʾ al-akrād) in Fārs, who like the Arabs moved to different pastures in winter and summer, and that altogether they had 500,000 tents (Eṣṭaḵrī, pp. 114-15; Ebn Ḥawqal, pp. 270-71, tr., p. 267; Moqaddasī, p. 446). A hundred years later, however, according to Ebn al-Balḵī (ca. 500/1107), the five Kurdish tribes of Fārs no longer existed, all having been annihilated in wars against the Muslims (p. 168). It would appear that during this period they were largely replaced by Šabānkāra Kurdish tribes. The latter also comprised five main groups, named Esmaʿīlīān, Rāmānīān (cf. Rāmānīya in Eṣṭaḵrī's list, p. 114), Karzūbīān, Masʿūdīān, and Šakānīān». https://www.iranicaonline.org/articles/asayer-tribes. پیوند خارجی در |وبگاه= وجود دارد (کمک); پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک)
9. the cambridge history of iran . The saljuk and mongol periodes (5)(the iranian world 1000-1217).
10. شرح حال فرهاد میرزا محمد الدوله ص 386.
11. علامه دهخدا. «لغتنامه دهخدا». https://dehkhoda.ut.ac.ir/fa/dictionary/detail/257891?title=%DA%A9%D8%B1%D8%AF. پیوند خارجی در |وبگاه= وجود دارد (کمک); پارامتر |پیوند= ناموجود یا خالی (کمک)
12. الكامل في التاريخ ج 11 ، ص 347.
13. تاريخ ابن خلدون ج 5 ، ص 96.
14. Fars now fell into the hands of the Shabankara’i Kurdish chief Fadlüya, The New Cambridge History Of Islam v.3, p.71. کاراکتر line feed character در |عنوان= در موقعیت 72 (کمک)
15. Fars now fell into the hands of the Shabankara’i Kurdish chief Fadlaya The new Cambridge history of Islam, 2010, vol.3 p.41. کاراکتر line feed character در |عنوان= در موقعیت 71 (کمک)
16. فارسنامه ابن بلخی ص ۱۶۴و ۱۶۸ : احوال شبانکاره و کرد پارس بروزگار قدیم شبانکاره را در پارس ذکری نبودی کی ایشان قومی بودند که پیشه ایشان شبانی و هیزم کشی و مزدوری بودی و بآخر روزگار دیلم در فتور چون فضلویه ........ و چندان لشگر فارس را بودی ازین کردان بود ... در عهد اسلام همه در جنگ‌ها کشته شدند و در جهان آواره مانند و هیچ کس از آن کردان نماند مگر یک مرد نام او علک بور و مسلمان شد و نژاد او هنوز مانده است و این دیگر کردان که اکنون بپارس اند جماعتی بودند که عضدالدوله ... کاراکتر line feed character در |عنوان= در موقعیت 31 (کمک)
17. تاريخ ابن خلدون ، ج 8 ، ص: 234.
18. تاريخ ابن خلدون ج 5 ، ص 52.
19. D.S. Richards 2020.
20. L. Potter 2009.
21. Edmund Bosworth 2013.
22. Naseer Dashti 2012.
23. مجمع الانساب ص 151
24. ابن بلخی، فارسنامه، ۱۶۴.

• شبانکاره در دهخدا
• FAŻLŪYA,Amir ABU’LʿABBĀS FAŻL, IRANICA^{[پیوند مرده]}

• جمشید صداقت کیش
• سرانجام کردان فارس
• کردان شبانکاره
• علیرضا رمضانی تاریخ شبانکاره