جنگ سرد نوعی درگیری میان ملتهاست که موجب فعالیت نظامی مستقیم نمیشود اما در درجه نخست فعالیتهای اقتصادی و سیاسی، تبلیغاتی، اعمال جاسوسی یا جنگ نیابتی را به همراه دارد که توسط جایگزینها یا نایبهایی انجام میشود. این اصطلاح معمولاً برای اشاره به جنگ سرد ایالات متحده آمریکا و شوروی استفاده میشود. جایگزینها معمولاً ایالتها، کشورها یا سازمانهاییاند که دولت تابع کشورهای دشمن هستند، یعنی ملتهایی که تحت نفوذ سیاسی یا متحد با آنها هستد. مخالفان در جنگ سرد اغلب کمکهای اقتصادی یا نظامی مانند سلاح، پشتیبانی تاکتیکی یا مشاوران نظامی را در اختیار کشورهایی که در درگیری کمتری با کشور دشمن هستند، میگذارند.
نام
عبارت «جنگ سرد» پیش از سال ۱۹۴۵ بهندرت کاربرد داشت. برخی نویسندگان معتقدند که دون ژان مانوئل اسپانیایی در قرن چهاردهم، برای نخستین بار آن را (در زبان اسپانیایی) هنگام برخورد با درگیری میان مسیحیت و اسلام به عنوان «جنگ سرد» به شکل اصطلاح به کار برد. هرچند او از واژهٔ «خفیف» به جای «سرد» استفاده کرده بود اما واژهٔ «سرد» اولین بار در ترجمهای اشتباه در قرن نوزدهم پدید آمد.[۱]
در پایان جنگ جهانی دوم، جورج اورول از این اصطلاح در مقاله «شما و بمب اتمی» که در ۱۹ اکتبر ۱۹۴۵ در روزنامه بریتانیایی تریبون منتشر شد استفاده کرد. او جهانی را در نظر داشت که در سایه تهدید جنگ هستهای زندگی میکند، دربارهٔ «صلحی که صلح نیست» هشدار داد که آن را «جنگ سرد» نامید.[۲] اورول به مستقیماً به این جنگ به عنوان درگیری ایدئولوژیک بین اتحاد جماهیر شوروی و قدرتهای غربی اشاره کرد.[۳] علاوه بر این، اورل در ۱۰ مارس ۱۹۴۶ در روزنامهٔ آبزرور نوشت «پس از کنفرانس مسکو در دسامبر گذشته، روسیه شروع به ایجاد «جنگ سرد» در بریتانیا و امپراتوری بریتانیا کرده است.»[۴]
جنگ سرد دوم[۵][۶] که نیز با نام جنگ سرد جدید[۷][۸] و جنگ سرد ۲٫۰[۹] شناخته میشود، اشاره به تجدید تنش وضعیت سیاسی و نظامی بین قدرتهای جغرافیای سیاسی است که در یک جبهه آن روسیه یا چین قرار دارد[۱۰] در حالی که رهبری جبهه دیگر با ایالات متحده آمریکا یا ناتو میباشد. این تنشها شبیه به تنشهای دوره جنگ سرد است که در آن بلوک غرب به رهبری ایالات متحده آمریکا در برابر بلوک شرق به رهبری اتحاد جماهیر شوروی که اکنون به روسیه تبدیل شده، قرار داشتند.
احسان اهری تحلیلگر،[۱۹] بروس ریدل نویسنده،[۲۰] سانجایا بارو تحلیلگر سیاسی[۲۱] و زیا میان عضو هیئت علمی دانشگاه پرینستون[۲۲] از سال ۲۰۰۲ اصطلاح جنگ سرد را برای اشاره به تنشهای درازمدت هند و پاکستان که پیش از چندپارگی هند جزو راج بریتانیا بود، به کار بردهاند.
گنگ یانشنگ سخنگوی وزارت دفاع چین،[۲۸] شانون تیزی نویسنده مجلهٔ آنلاین دیپلمات،[۲۹] سایمون تیسدال مقالهنویس گاردین[۳۰] برای اشاره به تنشهای میان ژاپن و چین از این اصطلاح استفاده کردند. روزنامهٔ دولتی چین گلوبال تایمز میگوید «چین و ژاپن در وضعیتی از صلح سرد گیر کردهاند و باید از لغزش به جنگ سرد جلوگیری کنند.»[۳۱]
چین و هند
عمران علی ساندانو از دانشگاه سند،[۳۲] آروپ ک. چاترجی از مدرسهٔ بینالمللی حقوق جیندال،[۳۳] برتیل لینتنر خبرنگار،[۳۴] برونو مسیه نویسنده،[۳۵] پی. چایدمبرام وکیل و سیاستمدار،[۳۶] و برخی دیگر[۳۷][۳۸] اصطلاحاتی مانند «جنگ سرد نو» را برای تنشهای میان چین و هند بهکار میبرند.
↑Alton, David; Rob Chidley (2013). "Marshall Aid for Korea". Building Bridges: Is there hope for North Korea?. Lion Hudson. p. 185. Retrieved 5 March 2017.