ایران برای نخستین بار در ۱۹۶۸ قهرمان جام ملتهای آسیا شد و حسن حبیبی کاپیتان تیم ملی ایران جام قهرمانی را بالای سر برد. حلقه اتحاد بازیکنان ایران پیش از نخستین بازی‌شان برابر تیم یمن در جام ملتهای ۲۰۱۹
تیم ملی ایران در ۱۵ دوره از مسابقات جام ملتهای آسیا شرکت کرده‌است و با سه قهرمانی متوالی از ۱۹۶۸ تا ۱۹۷۶، یکی از موفق‌ترین کشورهای شرکت‌کننده در این مسابقات است.
در سه دوره نخستین برگزاری این مسابقات ایران در جام ملتهای آسیا حضور نداشته‌است. از ۱۹۶۸ ایران میزبانی این مسابقات را بر عهده گرفت و در همان نخستین حضور موفق به کسب عنوان قهرمانی نیز شد. تمام بازی‌های این دوره جام ملتها در ورزشگاه امجدیه در تهران برگزار شد و ایران با پیروزی در تمام بازی‌هایش قاطعانه عنوان قهرمانی آسیا را از آن خود کرد. دو دوره بعدی در سال‌های ۱۹۷۲ و ۱۹۷۶ که به ترتیب با میزبانی تایلند و ایران برگزار شد را نیز ایران باز هم فتح کرد تا با سه بار قهرمانی متوالی پر افتخارترین تیم وقت آسیا شود. بازی‌های جام ملتهای ۱۹۷۶ در ورزشگاه تازه‌ساز آزادی در تهران و باغ‌شمال در تبریز برگزار شدند. از زمان کسب سه قهرمانی متوالی ایران از ۱۹۶۸ تا ۱۹۷۶ تا به حال هیچ تیم دیگری موفق به تکرار این مهم نشده است.[۱]
تیم ملی بعد از حضور موفقیت‌آمیز در سه دوره پیاپی دیگر نتوانست مقام قهرمانی‌اش را تکرار کند و با وجود حضور پیاپی در تمامی دوره‌های جام ملتها همواره در مرحله نیمه‌نهایی و یک‌چهارم نهایی متوقف شده است. ایران همچنین از ۱۹۷۶ بدین سو دیگر میزبانی بازیها را نیز بر عهده نگرفت. تیم ایران از ۱۹۶۸ تا به امروز در چهارده دوره پیاپی این مسابقات حاضر بوده است و رکورددار تعداد بازی، برد و گل زده است. تیم ملی ایران با سه مقام قهرمانی، شش مقام سومی و یک مقام چهارمی بعد از تیم‌های ملی ژاپن و عربستان سومین تیم پرافتخار آسیا و جزو سه تیم برتر آسیایی در جام ملت های آسیا است.
پیشینه
سال‌های نخست: ۱۹۶۴–۱۹۵۶
ایران در نخستین دوره جام ملتهای آسیا در ۱۹۵۶ غایب بود اما در دور مقدماتی دومین دوره شرکت کرد و با وجود نتایج نسبتاً خوب از جمله پیروزی ۰–۳ برابر تیم ملی اسرائیل با شکست سنگین و دور از انتظار ۱–۴ برابر تیم ملی پاکستان که معمولاً در برابر ایران شکست می‌خورد، با یک امتیاز کمتر نسبت به اسرائیل در گروهش دوم شد و از صعود به مرحله نهایی جام ملتها بازماند.[۲] ایران در جام ملتهای ۱۹۶۴ نیز غایب بود اما با برعهده گرفتن میزبانی دور بعد یعنی ۱۹۶۸ به‌طور مستقیم و برای نخستین بار در مرحله نهایی جام ملتها حاضر شد.[۳] تیم ملی در این جام حضور درخشانی داشت و تمامی بازی‌های خود را با برد پشت سر گذاشت تا بدون شکست خوردن نخستین قهرمانی‌اش در آسیا را تجربه کند. دو دوره بعدی نیز تیم ملی به‌طور مستقیم وارد جام ملتها شد و هر دو دوره را بدون شکست خوردن فتح کرد[۴][۵] تا با سه قهرمانی متوالی رکوردی در این زمینه از خود بر جای بگذارد.[۶]
تیم ملی در جام ملتهای آسیا ۱۹۶۸ نخستین حضور خود را تجربه کرد و به دلیل میزبانی به صورت مستقیم به بازیها راه‌یافت. همه بازیها در ورزشگاه امجدیه برگزار شدند و تیم ملی به همراه چهار تیم اسرائیل، برمه، تایوان و هنگ کنگ به صورت گروهی بازیها را برگزار کردند. تیم ملی با مربیگری محمود بیاتی و ترکیبی از ستاره‌هایش در المپیک ۱۹۶۴ توکیو و جوانان جویای نام پا به مسابقات گذاشت.[۷] در بازی نخست در تاریخ ۲۰ اردیبهشت سال ۱۳۴۷ خورشیدی برابر هنگ کنگ، ایران در حضور ۲۸۰۰۰ تماشاگر با نتیجه ۰–۲ و گل‌های همایون بهزادی و علی جباری به پیروزی رسید.[۸] سه روز بعد ایران به مصاف تایوان رفت و این تیم را با حساب ۰–۴ در حضور ۳۰۰۰۰ تماشاگر شکست داد، گل‌های ایران را همایون بهزادی، حسین کلانی، اکبر افتخاری و حسین فرزامی به ثمر رساندند.[۹] ۲۶ اردیبهشت ایران با برمه دیدار کرد و توانست این بازی را هم با نتیجه ۱–۳ و گل‌های حسین کلانی، اکبر افتخاری و همایون بهزادی در حضور ۳۰۰۰۰ تماشاگر شکست دهد.[۱۰] ۲۹ اردیبهشت ایران در شرایطی در مقابل اسرائیل صف‌آرایی کرد که با یک تساوی نیز به قهرمانی می‌رسید ولی اسرائیل برای قهرمانی نیاز به برد داشت. این بازی در حضور ۳۰۰۰۰ تماشاگر برگزار شد و ایران توانست با گل‌های بهزادی و قلیچ‌خانی در مقابل تک گل گیورا اشپیگل با نتیجه ۱–۲ پیروز و فاتح جام شود.[۱۱] بدین ترتیب ایران در همه بازی‌های خود پیروز شد و برای نخستین بار قهرمان جام ملتهای آسیا شد. بازی ایران و اسرائیل به دلائل سیاسی حساسیت ویژه‌ای یافت و پیروزی ایران باعث محبوبیت فراوان فوتبال در جامعه ایران شد.[۱۲] پس از این قهرمانی تهران غرق در شادی شد و برای نخستین بار فوتبال مردم ایران را به خیابان‌ها کشاند.[۱۲] فوتبالیست‌های تیم ملی به کاخ نیاوران و مجلس شورای ملی دعوت شدند، خوانندگانی همچون ویگن و دلکش نخستین ترانه‌های فوتبالی در حمایت از تیم ملی را خواندند و حتی نشریات غیر ورزشی نیز به پوشش و پیگیری اخبار مربوط به تیم ملی پرداختند. به عنوان مثال هفتهنامهزن روز در سرمقاله شماره ۴ خرداد ۱۳۴۷ نوشت: «اینک کلمه انگلیسی فوتبال کلمه ملی ماست.»[۱۳]
در پنجمین دوره جام ملتها ایران مدافع عنوان قهرمانی بود و به صورت مستقیم به بازیها راه یافت. رقابت‌های نهایی در کشور تایلند و شهر بانکوک برگزار می‌شد. تیم‌ها به دو گروه سه تیمی تقسیم شدند.[۴] ایران با مربیگری محمد رنجبر در این رقابت‌ها حاضر شده بود و در بازی نخست خود که برای گروه‌بندی مسابقات برگزار شد در روز ۱۷ اردیبهشت سال ۱۳۵۱ خورشیدی و در حضور ۳۰۰۰ تماشاگر به مصاف کامبوج رفت. این بازی که در ورزشگاه ملی بانکوک انجام شد با دو گل حسین کلانی و صفر ایرانپاک و با نتیجه ۰–۲ به سود ایران خاتمه یافت.[۱۴] روز ۱۹ اردیبهشت ایران در حضور ۴۰۰۰ نفر به دیدار عراق رفت و این بازی را نیز با هت‌تریک حسین کلانی با نتیجه ۰–۳ به سود خود پایان بخشید.[۱۵] روز ۲۳ اردیبهشت ایران به مصاف میزبان بازیها یعنی تایلند رفت. این بازی با استقبال تماشاگران تایلندی برگزار شد و حدود ۲۵۰۰۰ نفر از این بازی دیدن کردند.[۱۶] با توجه به پیروزی ایران برابر عراق و تساوی عراق و تایلند، تیم ملی از گروه خود صعود کرده بود و این بازی در حقیقت تشریفاتی محسوب می‌شد، به همین دلیل تیم ملی ایران از تعدادی از بازیکنان ذخیره خود استفاده کرد. بازی با تشویق بی‌امان هواداران تایلندی و خشونت فراوان بازیکنان تایلند تا دقیقه ۸۰ با نتیجه ۰–۲ به سود میزبان در جریان بود. در دقایق پایانی علی جباری هافبک تیم ملی که جلو کشیده بود روی سه پاس حسین کلانی موفق شد در عرض هشت دقیقه سه بار پیاپی دروازه تیم تایلند را باز کند تا نتیجه ۲–۳ به سود ایران خاتمه یابد و یکی از پیروزی‌های به یاد ماندنی تاریخ تیم ملی ثبت شود.[۱۷] روز ۲۶ اردیبهشت ایران بار دیگر برای انجام دیدار نیمه پایانی به مصاف کامبوج رفت و در حضور ۲۰۰۰۰ تماشاگر توانست این بار هم با نتیجه ۱–۲ و گل‌های صفر ایرانپاک و پرویز قلیچ‌خانی (پنالتی) به پیروزی دست یابد و راهی بازی فینال شود.[۱۸] بازی پایانی برابر کره جنوبی روز ۲۹ اردیبهشت سال ۱۳۵۱ خورشیدی در حضور ۱۵۰۰۰ تماشاگر در ورزشگاه ملی بانکوک برگزار شد و در خاتمه با نتیجه ۱–۲ به سود ایران پایان یافت. گل‌های ایران را علی جباری و حسین کلانی (در وقت اضافی) به ثمر رساندند.[۱۹] این بازی در تهران به صورت زنده از تلویزیون ملی ایران پخش شد.
ششمین دوره جام ملتهای آسیا در سال ۱۹۷۶ به میزبانی ایران برگزار شد. ایران برای سومین بار بدون حضور در بازی‌های مقدماتی به صورت مستقیم در مسابقات حاضر و در گروه دوم بازیها با دو تیم عراق و یمن جنوبی همگروه شد. تمام بازی‌های تیم ملی در ورزشگاه آریا مهر برگزار شدند و در دیدار نخست تیم ایران موفق شد در حضور ۵۰۰۰۰ تماشاگر با گل‌های ناصر نورایی و حسن روشن در دقایق ۴۵ و ۵۸ تیم عراق را با دو گل شکست بدهد.[۲۰] در بازی دوم تیم ایران با نتیجهٔ پرگل هشت بر صفر تیم یمن جنوبی را در هم کوبید. ۱۰۰۰۰ نفر از این بازی دیدن کردند. گل‌های این بازی را غلامحسین مظلومی در دقایق ۶۳ و ۷۴ و ۸۰، علیرضا عزیزی در دقایق ۱۷ و ۷۳، ناصر نورایی در دقایق ۴۰ و ۴۲ و علیرضا خورشیدی در دقیقه ۴۵ به ثمر رساندند.[۲۱] در مرحله نیمه نهایی تیم ایران به مصاف چین رفت که این بازی در وقت‌های قانونی گلی در برنداشت و در وقت‌های اضافی این تیم ایران بود که با گل‌های علیرضا خورشیدی در دقیقه ۱۰۰ و حسن روشن در دقیقه ۱۱۹ موفق شد دو بر صفر چین را شکست داده و به فینال صعود کند. این بازی ۶۰۰۰۰ تماشاگر داشت.[۲۲] در دیدار فینال تیم ملی کشورمان به مصاف تیم کویت رفت و با وجود جملات فراوان در نیمه اول دو تیم مساوی شدند. اما در نیمه دوم بر روی سماجت حسن روشن و اشتباه دروازه‌بان تیم ملی کویت که از محوطه جریمه بیرون آمد و توپ را با دست لمس کرد، یک ضربه کاشته نصیب ایران شد و علی پروین موفق شد تا از روی همین ضربه دروازه کویت را باز کند تا تیم ملی کشورمان ایران در حضور ۱۱۲۰۰۰ تماشاگر برای سومین بار پیاپی قهرمان آسیا شود.[۲۳] تیم ملی ایران در این دوره منصور رشیدی را درون دروازه داشت که عملکردی عالی از خود نشان داد و در تمامی بازی ها توانست دروازه تیم ملی کشورمان را بسته نگه‌دارد و هیچ گلی در این دوره از مسابقات دریافت نکند تا
تیم ملی ایران تنها تیمی در آسیا باشد که حتی بدون دریافت یک گل توانسته قهرمان جام ملتهای آسیا بشود در این دوره از بازیها مربیگری تیم ملی کشورمان ایران را حشمت مهاجرانی بر عهده داشت.[۲۴] با وجود این نتایج نسبتاً خوب تماشاگران در دیدار نهایی تیم ملی را هو کردند و بسیاری از آنان در هنگام مراسم اهدای جام قهرمانی به تیم ملی، ورزشگاه را ترک کرده بودند. بازی نسبتاً دفاعی تیم ملی و حملات بی‌هدف و بی‌نتیجه از دلائل اصلی این برخورد خشمگین تماشاگران بود. تیم ملی حتی بعد از ده نفره شدن کویت در نیمه دوم هم حملات جدی‌ای انجام نداد و به دفاع از تک گلش پرداخت. بازیکنان ایران در هنگام مراسم اهدای جام با پیراهن تیم کویت در زمین حاضر شدند.[۲۵]
دوران ناکامی: هم‌اکنون–۱۹۸۰
در سال ۱۹۸۰ ایران به عنوان مدافع عنوان قهرمانی در جام ملتهای آسیا ۱۹۸۰ شرکت کرد. تیم ملی در ابتدا قصد تحریم بازیها را داشت اما در نهایت به دلیل الزامات فیفا و کنفدراسیون فوتبال آسیا در مسابقات شرکت کرد. ایران باز هم بدون برگزاری اردوی تدارکاتی مناسب و تنها با انجام دو بازی دوستانه در مقابل تیم امارات متحده عربی راهی کویت شد. این دوره جام ملتهای آسیا همزمان شد با حمله عراق به ایران و آغاز جنگ ایران و عراق. این امر بر روحیه بازیکنان تأثیر منفی گذاشت، میزبانی بد کویت نیز شرایط را برای تیم ملی سخت‌تر کرد و بازیکنان حتی قصد ترک مسابقات را داشتند اما در نهایت ایران به بازیها ادامه داد ولی موفق به کسب عنوانی بهتر از سومی نشد.[۲۶] ایران برای نخستین بار در این دوره از بازی‌های جام ملتهای آسیا مساوی کرد و شکست خورد تا رشته پیروزی‌های پیاپی تیم ملی در جام ملتهای آسیا گسسته شود.[۲۷] در تابستان ۱۹۸۴ تیم ملی بعد از ۲۴ سال در مرحله مقدماتی جام ملتهای آسیا ۱۹۸۴ شرکت کرد و موفق شد با غلبه بر رقبایش پای به مرحله نهایی رقابت‌ها بگذارد. ایران بدون برگزاری بازی دوستانه مستقیماً پای به مرحله نهایی رقابت‌ها گذاشت و در حالی که در گروه آسانی قرار گرفته بود توانست به راحتی به مرحله نیمه‌نهایی صعود کند. در بازی نیمه‌نهایی در حالی که تا دقیقه ۹۰ با یک گل از عربستان پیش بود با گل به خودیشاهین بیانی بازی به تساوی کشیده شد و در وقت‌های اضافه نیز هیچ‌یک از دو تیم موفق به گلزنی نشدند تا ایران در ضربات پنالتی مغلوب شود و از حضور در فینال بازماند. ایران در بازی رده‌بندی نیز در ضربات پنالتی مغلوب کویت شد تا تیم ملی جام را در مقام چهارمی به پایان برساند.[۲۸] تیم ملی جام ملتهای آسیا ۱۹۸۸ را در حالی آغاز کرد که تعدادی از بهترین بازیکنانش را به دلیل محرومیت حاصل از استعفای دسته‌جمعی ملی پوشان در که در بازی‌های آسیایی ۱۹۸۶ اتفاق افتاد به همراه نداشت. به همین دلیل ایران با ترکیبی جوان پای به رقابت‌ها گذاشت و با این وجود نتایج نسبتاً خوبی در مرحله مقدماتی و گروهی کسب کرد تا به عنوان تیم دوم گروه خود به مرحله نیمه‌نهایی برسد. ایران در بازی آخر مرحله گروهی تن به یک باخت مصلحتی برابر کره‌جنوبی داد تا در مرحله نیمه‌نهایی به سد عربستان نخورد اما محاسبات مربیان تیم ملی اشتباه از آب درآمد و تیم ملی به هر حال در نیمه‌نهایی در مقابل عربستان سعودی تیم اول گروه دو قرار گرفت[۲۹] که بازی این مرحله با شکست ایران همراه بود. تیم ملی توسط مرتضی کرمانی‌مقدم یک بار دروازه عربستان را باز کرد و این گل به گفته تعدادی از کارشناسان داوری صحیح بود اما داور انگلیسی بازی آن را مردود اعلام کرد.[۳۰] در بازی رده‌بندی ایران به دیدار چین رفت که با درخشش عابدزاده تیم ملی در ضربات پنالتی ۳ بر ۰ پیروز شد تا برای بار دوم ایران به عنوان سومی جام ملتهای آسیا بسنده کند.[۳۱]
در بهار ۱۹۹۲ تیم ملی یک صعود آسان را به جام ملتهای آسیا ۱۹۹۲ تجربه کرد. ترکیب تیم ملی برای این جام بر اساس ترکیب قهرمان بازی‌های آسیایی ۱۹۹۰ پکن که دو سال قبل برگزار شده بود بسته شد، اما در جریان بازی‌های مشخص شد که تیم ایران بسیار ضعیف و ناآماده بود و با یک برد و تساوی به ترتیب برابر کره‌شمالی و امارات متحده عربی، تکلیف ایران برای صعود به بازی آخر مقابل ژاپن میزبان کشیده شد. ایران در آن بازی با روحیه‌ای متزلزل ظاهر شد و در دقیقه ۵۵ بازی با اخراج جمشید شاه‌محمدی ده نفره نیز شد و در نهایت در دقیقه ۸۷ با اشتباه احمدرضا عابدزاده مقاومت ایران در هم شکست و ژاپن بازی را ۰–۱ برد و به همراه امارات از گروه صعود کرد و ایران در همان مرحله گروهی حذف شد تا یکی از تلخ‌ترین نتایج فوتبال ملی ایران رقم بخورد. داور بازی بعد از گل ژاپن فرشاد پیوس، مجتبی محرمی و نادر محمدخانی را نیز اخراج کرد تا یک افتضاح اخلاقی نیز برای فوتبال ایران ثبت شود.[۳۲] این عملکرد تا به امروز بدترین عملکرد ایران در ادوار جام ملتهای آسیا نیز می‌باشد. در بهار ۱۹۹۶ ایران بازی‌های مقدماتی جام ملتهای ۱۹۹۶ را با موفقیت پشت سر گذاشت و به جام ملتها صعود کرد. سپس تیم ملی در آذر همان سال در جام ملتها شرکت کرد و هر چند در ابتدا با شکست در مقابل عراق بازیها را آغاز کرد اما در ادامه توانست با ۳ پیروزی درخشان ۳–۱ و ۳–۰ و ۶–۲ برابر به ترتیب تایلند و عربستان سعودی و کره‌جنوبی به نیمه‌نهایی بازیها راه یابد. در این مرحله یک بار دیگر ایران با عربستان سعودی روبرو شد و باز هم داور بازی گل بازیکن ایرانی را مردود اعلام کرد تا کار به ضربات پنالتی بکشد و ایران باز هم مغلوب عربستان شد تا این تیم برای سومین بار ایران را در نیمه‌نهایی جام ملتها شکست دهد. ایران در بازی رده‌بندی کویت را در ضربات پنالتی شکست داد تا برای سومین مرتبه عنوان سومی جام ملتها را از آن خود کند.[۳۳] بازی‌های درخشان تیم ملی و گلزنی‌های خوب مهاجمان تیم ملی، خداداد عزیزی و علی دایی باعث شدند تا این دو عنوان‌های اول و دوم بهترین بازیکن سال آسیا را از آن خود کنند تا برای نخستین بار یک ایرانی برنده توپ طلا شود.[۳۴]
ایران در مارس ۲۰۰۰ در بازی‌های مقدماتی جام ملتهای آسیا ۲۰۰۰ شرکت کرد و با یک صعود آسان توانست جواز حضور در آن بازیها را کسب کند[۳۵] و در سپتامبر همان سال در جام ملتهای آسیا حاضر شد و در بازی افتتاحیه توانست تیم میزبان، لبنان را با نتیجه ۰–۴ از پیش روی بردارد. در ادامه بازیها ایران با یک برد و یک تساوی از گروهش صعود کرد و برای دومین دوره پیاپی در مرحله یک چهارم پایانی حریف کره‌جنوبی شد و در حالی که لحظات پایانی بازی با یک گل از حریف پیش بود با پذیرفتن گل مساوی کار به وقت‌های اضافه کشیده شد و سپس کره‌ای‌ها در دقیقه ۹۹ بازی با یک گل طلایی ایران را از جام ملتها حذف کردند.[۳۶] در تابستان ۲۰۰۳ تیم ملی ایران بازی‌های مقدماتی جام ملتهای ۲۰۰۴ را آغاز کرد و موفق شد برای دهمین دوره پیاپی در جام ملتها حاضر شود.[۳۷] در تابستان ۲۰۰۴ ایران وارد جام ملتها شد و با وجود آنکه حتی تا آستانه حذف در مرحله گروهی نیز پیش رفته بود در نهایت توانست پا به مراحل حذفی بگذارد و در بازی یک چهارم نهایی در دیداری مهیج و نفس‌گیر کره‌جنوبی را ۳–۴ مغلوب کرد اما باز هم در بازی نیمه‌نهایی مغلوب شد تا با پیروزی برابر بحرین در بازی رده‌بندی برای چهارمین بار به مقام سومی جام ملتها برسد.[۳۸] سپس در تابستان ۲۰۰۶ تیم ملی در بازی‌های مقدماتی جام ملتهای ۲۰۰۷ شرکت کرد[الف] و توانست یک صعود آسان و بی‌دردسر را تجربه کند.[۳۹] تیم ملی در تابستان ۲۰۰۷ در جام ملتهای آسیا ۲۰۰۷ شرکت کرد ولی نتوانست در جام ملتها نتیجه مناسبی کسب کند و در مرحله یک چهارم پایانی و در ضربات پنالتی مغلوب تیم کره‌جنوبی شد. تمام گل‌های ایران در آن بازیها را هافبک‌ها و مدافعان تیم ملی به ثمر رساندند و خط حمله تیم ملی عملکرد قابل انتقادی داشت.[۴۰] ایران با یک صعود آسان در جام ملتهای ۲۰۱۱ شرکت کرد. تیم ملی در آن بازیها شروع بسیار خوبی داشت و توانست بعد از مدت‌ها تمام بازی‌های مرحله گروهی را ببرد تا پای به مراحل حذفی بگذارد. در مرحله یک چهارم نهایی تیم ملی برای پنجمین دوره متوالی با تیم کره‌جنوبی روبه‌رو شد و باز هم همچون دور قبل مغلوب این تیم شد تا برای دومین دوره متوالی در مرحله یک چهارم نهایی حذف شود.[۴۱] تیم ملی در ژانویه ۲۰۱۵ در جام ملتهای آسیا ۲۰۱۵ شرکت کرد و توانست باز هم با یک صعود راحت، با سه برد و بدون گل خورده پای به مرحله یک چهارم پایانی گذارد و در این مرحله برابر تیم عراق صف‌آرایی کند. ایران در آن بازی با تصمیم سخت‌گیرانه داور از اواخر نیمه اول ده نفره شد اما در پایان ۱۲۰ دقیقه تلاش بازیکنانش به نتیجه‌ای بهتر از ۳–۳ دست نیافت تا کار تیم ملی باز در جام ملتها باز هم به ضربات پنالتی بکشد و این بار هم ایران در ضربات ناموفق بود تا برای سومین دوره پیاپی در مرحله یک چهارم نهایی جام ملتها حذف شود.[۴۲][۴۳]
مرحله مقدماتی جام ملتهای ۲۰۱۹ با مرحله مقدماتی جام جهانی ۲۰۱۸ یکی شد و ایران توانست یک صعود آسان و بی‌دردسر به جام ملتها را تجربه کند. تیم ملی این دوره را بسیار خوب شروع کرد و بدون حتی یک گل خورده تا مرحله نیمه‌نهایی بالا رفت تا ایران پس از پانزده سال یک بار دیگر حضور در نیمه‌نهایی را تجربه کند اما در این مرحله تیم ملی با یک شکست سنگین ۰–۳ در برابر ژاپن از صعود به دیدار پایانی بازماند. در این دوره برای نخستین بار در تاریخ جام ملتها بازی رده‌بندی برگزار نشد تا بازی ایران در مرحله نیمه‌نهایی آخرین بازی تیم ملی در این جام نیز باشد و در پایان با اعلام ای‌اف‌سی ایران با توجه به عملکرد بهتر نسبت به دیگر تیم حذف شده در مرحلۀ نیمه‌نهایی، مقام سوم را کسب کرد.
مرحله مقدماتی جام ملتهای ۲۰۲۳ با مرحله مقدماتی جام جهانی ۲۰۲۲ یکی شد و ایران توانست یک صعود آسان و بی‌دردسر به جام ملتها را تجربه کند. تیم ملی این دوره را نیز بسیار خوب شروع کرد و موفق شد با سه پیروزی پیاپی به مرحله حذفی راه یابد.تیم ملی در مرحله یک هشتم به سختی و در ضربات پنالتی تیم سوریه را شکست داد و به مرحله بعد صعود کرد، در مرحله یک چهارم نهایی ایران موفق به برد مقابل تیم ژاپن شد و به نیمه نهایی صعود کرد، اما در این مرحله بازهم مانند دوره قبل از صعود به فینال بازماند و با نتیجه ۲–۳ مغلوب تیم قطر میزبان شد.با توجه به عملکرد بهتر نسبت به دیگر تیم حذف شده در مرحله نیمه‌نهایی، مقام سوم را کسب کرد.
۱- خط قرمز رنگ نشان می‌دهد که تیم میزبان مسابقات بوده است. ۲- مساوی‌ها شامل بازی‌هایی که به ضربات پنالتی کشیده شده‌اند نیز می‌شوند. * در این دوره رقابت رده‌بندی برای مقام سوم برگزار نشد و بر پایۀ عملکرد دو تیم حذف‌شده در مرحلۀ نیمه‌نهایی، تیم سوم انتخاب شد.
تقابل‌ها
تا پایان بازی با قطر در سال ۲۰۲۳، تیم ایران ۷۴ بار برابر ۲۸ تیم مختلف به شرح زیر بازی کرده‌است:
در کل تا به حال ۹ بازی از ۷۴ بازی را باخته است (باخت در پنالتی ها مساوی در نظر گرفته می شود و در فهرست زیر نیست):
ایران ۰ – ۳ کره جنوبی (۱۹۸۸) (با توجه به مسجل شدن صعود ایران به نیمه نهایی نفرات دوم ایران در این بازی حضور داشتند و باخت مصلحتی بود چون سرمربی تیم عقیده داشت بازی با عربستان در نیمه نهایی ساده تر است).
ایران ۰ – ۳ ژاپن (۲۰۱۹)
ایران ۲ – ۳ قطر (۲۰۲۳)
ایران ۱ – ۲ کویت (۱۹۸۰)
ایران ۱ – ۲ عراق (۱۹۹۶)
ایران ۱ – ۲ کره جنوبی (۲۰۰۰) در وقت اضافه
ایران ۰ – ۱ عربستان (۱۹۸۸)
ایران ۰ – ۱ کره جنوبی (۲۰۱۱) در وقت اضافه
ایران ۰ – ۱ ژاپن (۱۹۹۲)
۳ بار به کره جنوبی، ۲ بار به ژاپن، و ۱ بار به عراق ، عربستان ، کویت و قطر باخته است.
رکورد نباختن در دور گروهی
در دور گروهی ایران فقط سه بار باخته است و از این لحاظ رکورددار نباختن در دور گروهی است و از باخت به عراق در ۱۹۹۶ تا پایان دور گروهی ۲۰۲۳ در ۲۳ بازی دور گروهی (شامل ۱۸ برد و ۵ مساوی) شکست نخورده است.
ایران ۰ – ۳ کره جنوبی (۱۹۸۸)
ایران ۰ – ۱ ژاپن (۱۹۹۲)
ایران ۱ – ۲ عراق (۱۹۹۶)
مساوی ها
تا پایان مرحله نیمه نهایی ۲۰۲۳:
در کل تا به حال ۲۰ بازی (شامل ۹ بازی که به ضربات پنالتی کشیده است) از ۷۴ بازی را مساوی کرده است (باخت و برد در پنالتی ها مساوی در نظر گرفته می شود و در فهرست زیر هم هست):
ایران ۳ – ۳ ، ۱ بار (مقابل عراق ۲۰۱۵)
ایران ۲ – ۲ سایر تیم ها - ۳ بار
ایران ۱ – ۱ سایر تیم ها - ۷ بار
ایران ۰ – ۰ سایر تیم ها - ۹ بار
وقت اضافه و ضربات پنالتی
تا پایان مرحله نیمه نهایی سال ۲۰۲۳، در مجموع ۱۳ بازی ایران به وقت اضافی رفته است که نتیجه ۴ بازی در وقت اضافی تعیین شده (۲ برد و ۲ باخت) و ۹ بازی به ضربات پنالتی (۳ برد و ۶ باخت) کشیده است. هر بازی که در وقت اضافی به پایان برسد برد و باخت آن محسوب می شود و بازی هایی که به پنالتی می رسد مساوی در نظر گرفته می شود.
یادداشت: در این دوره از جام ملتها شش تیم حاضر قبل از شروع مرحله گروهی دو به دو به دیدار هم رفتند تا با توجه به نتایج این بازیها دو گروه سه تیمی شکل بگیرد
↑جام ملتهای آسیا باید در سال ۲۰۰۸ برگزار می‌شد اما به دلیل همزمانی با بازی‌های المپیک و جام ملتهای آسیا کنفدراسیون فوتبال آسیا تصمیم گرفت بازیها را یک سال زودتر برگزار کند.
.svg){kind=small}
.svg){kind=small}
,_Flag_of_Syria_(1980%E2%80%932024).svg){kind=small}
