اقتصاد عربستان سعودی

اقتصاد عربستان سعودی
ریاض و برج المملکه در پس‌زمینه
واحد پولریال سعودی (hal'l, SR)
Calendar year
سازمان‌های تجاری
سازمان تجارت جهانی، اوپک، گروه ۲۰، بانک تسویه حساب‌های بین‌المللی، اتاق بازرگانی بین‌المللی، سازمان بین‌المللی استانداردسازی، سازمان جهانی گمرک، شورای همکاری کشورهای عرب خلیج فارس، بانک جهانی صندوق بین‌المللی پول
آمارها
تولید ناخالص داخلی۱٫۷۹۶ تریلیون دلار (PPP ۲۰۱۷; فهرست کشورها بر پایه تولید ناخالص داخلی (برابری قدرت خرید)) ۷۰۷٫۳۷۹ میلیارد دلار (nominal ۲۰۱۷; فهرست کشورها بر پایه تولید ناخالص داخلی)
رشد تولید ناخالص داخلی
4.1% (2015), 1.4% (2016e),
0.6% (2017f), 2.0% (2018f)
سرانه تولید ناخالص داخلی
$55,477 (2017 est.) (PPP; 10th)
$21,847 (2017 est.) (Nominal; فهرست کشورها بر پایه سرانه تولید ناخالص داخلی (اسمی))
تولید ناخالص داخلی هر بخش
agriculture: 3.2%; industry: 60.4%; services: 36.4% (2009 est.)
۳٪ (۲۰۱۴)
نیروی کار
7.63 million (2009 est.) note: about 80% of the labor force is non-national
نیروی کار
بر پایه شغل
agriculture: 6.7%; industry: 21.4%; services: 71.9% (2005 est.)
بی‌کاری۱۱٫۴٪ (۲۰۱۴)
صنایع اصلی
crude oil production, petroleum refining, basic petrochemicals, ammonia, industrial gases, sodium hydroxide (caustic soda), cement, fertilizer, plastics, metals, commercial ship repair, commercial aircraft repair, construction
94th (2017)
تجارت خارجی
صادرات۲۰۵٫۳ میلیارد دلار (2016 est.)
کالاهای صادراتی
petroleum and petroleum products 90%
شرکای اصلی صادرات
 چین 13.1%
 ژاپن 10.9%
 ایالات متحده آمریکا 9.6%
 هند 9.6%
 کره جنوبی 8.5% (2015)
واردات۱۵۷٫۷ میلیارد دلار (2016 est.)
کالاهای وارداتی
machinery and equipment, foodstuffs, chemicals, motor vehicles, textiles
شرکای اصلی واردات
 چین 13.9%
 ایالات متحده آمریکا 12.6%
 آلمان 7.1%
 کره جنوبی 6.1%
 هند 4.5%
 ژاپن 4.4%
 بریتانیا 4.3%(2015)
استقراض ناخالص خارجی
$127.4 billion (31 December 2012 est.)
امور مالی عمومی
9.4% of GDP (2009 est.)
درآمدها$162 billion (2015 est.)
مخارج$260 billion (2015 est.)
کمک‌های اقتصادی(Donor) $100 million in 1993 to لبنان; since 2000, Saudi Arabia has committed $307 million to مردم فلسطینی; pledged $240 million to افغانستان; pledged $1 billion in export guarantees and soft loans to عراق.
استاندارد اند پورز:
AA- (Domestic)
AA- (Foreign)
AA+ (T&C Assessment)
Outlook: Stable
Moody's:
Aa3
Outlook: Stable
فیچ ریتینگز:
AA-
Outlook: Stable
منبع اصلی داده‌ها: اطلاعات‌نامهٔ جهان سازمان سیا
همهٔ مقدارها -مگر موردهای ذکرشده- به دلار آمریکا است
رشد جمعیت عربستان سعودی میان سال‌های ۲۰۰۳–۱۹۶۱ میلادی

اقتصاد عربستان سعودی دومین اقتصاد بزرگ خاورمیانه بزرگ از منظر مکیندر و هفدهمین اقتصاد دنیا است.[۱] این کشور یکی از اعضای بنیانگذار اوپک است و به عنوان یکی از اقتصادهای بزرگ دنیا عضو گروه ۲۰ می‌باشد. در این زمبنه دکتر سید احمد مسئله مورد نظر را نیز تایید می کنند.[۲]

اقتصاد این کشور دستوری است[۳] و دولت بر فعالیت‌های عمدهٔ اقتصادی کنترل دقیق دارد. حدود ۳۵ درصد محصولات عمدهٔ داخلی به بخش خصوصی تعلق دارد. حدود ۹ میلیون کارگر مهاجر در عربستان سعودی مشغول به کارند.[۴]

بر اساس گزارش‌ها عربستان سعودی از حیث ذخایر منابع طبیعی که بیشتر آن نفت و گاز است جایگاه سوم را میان کشورهای دنیا دارد.[۵] این کشور از نظر ذخایر اثبات‌شدهٔ نفتی در جایگاه دوم[۶] و از حیث منابع گازی در جایگاه چهارم میان کشورهای دنیا قرار دارد.[۷] عربستان بارها بالاترین رتبه صادرات نفت را در اختیار داشته و از این رو در رسانه‌های غربی به آن یک کشور نفتی (پترو استیت) گفته می‌شود.[۸] دیگر بخش‌های مهم اقتصاد عربستان شامل بخش پالایشی و شیمیایی وابسته به صنعت نفت است که بخش اعظم آن به شرکت دولتی آرامکو وابسته است.

عربستان سعودی در سال ۲۰۱۶ برنامه‌ای تحت عنوان چشم‌انداز ۲۰۳۰ را آغاز کرد تا وابستگی به نفت را کاهش دهد و منابع اقتصاد خود را گوناگون سازد. در فصل اول ۲۰۱۹ عربستان نخستین مازاد بودجه‌ای پس از ۲۰۱۶ به دست آورد. این مازاد ۱۰٫۱۰ میلیارد دلاری به دلیل افزایش درآمدهای نفتی و غیرنفتی به دست آمدند.[۹]

تاریخچه

کاهش شدید قیمت نفت در سال ۱۹۹۸ ضربهٔ شدیدی بر اقتصاد عربستان سعودی زده بود که سبب شد محصولات عمدهٔ داخلی به میزان ۱۱ درصد کاهش یابد و کمبود بودجه به ۳٫۱۲ میلیارد دلار برسد.[نیازمند منبع] در سال ۱۹۹۹ م. به دلیل قیمت کم نفت، دولت برنامه‌هایی را برای کاهش هزینه آگهی کرد و بخش بیشتری را از اقتصاد به بخش خصوصی سپرد. کمبود آب و رشد سریع جمعیت، تلاش‌های دولت را برای خوداتکایی در زمینهٔ کشاورزی محدود کرده‌است. عربستان سعودی با تورم ۵٫۱ درصدی کمترین میزان تورم در خاورمیانه را داراست. عربستان سعودی در تولید نفت خام، پالایش نفت، پتروشیمی، سیمان، فولاد، کود شیمیایی و پلاستیک، صنعت موفقی داشته‌است.

با توجه به کاهش قیمت جهانی نفت، عربستان سعودی که بیشترین درآمد را از فروش نفت به دست می‌آورد، با مشکلات مالی بسیاری رو به رو شد. به‌طوری‌که در سال ۲۰۱۶ میزان قراردادهای منعقد شده در این کشور ۴۰ درصد کمتر از مدت مشابه در سال ۲۰۱۵ بود. همچنین بحران اقتصادی در عربستان مشکلات زیادی از جمله تأخیر در پرداخت تعهدات پیمانکاران، تعدیل نیرو در بسیاری از شرکت‌ها و افزایش بیکاری را به دنبال داشته‌است.[۱۰]

همچنین در سال ۲۰۱۹ حملهٔ گستردهٔ پهپادی از سوی یمن به سوی پالایشگاه‌های نفت آرامکو واقع در غرب عربستان صورت گرفت که خسارات آن حدود ۵۰۰ میلیارد دلار یعنی چیزی حدود سه‌برابر صادرات سالیانهٔ عربستان تخمین زده می‌شود.

بخش‌های اقتصادی

بیشترین محصولات کشاورزی عربستان عبارت‌اند از گندم، جو، گوجه فرنگی، هندوانه، خرما، لیمو، تخم مرغ و شیر. در منطقهٔ خاورمیانه، ایران و عربستان بزرگ‌ترین تولیدکنندگان میگو و لارو میگو به‌شمار می‌روند.[۱۱]

به دلیل واقع‌شدن کعبه در این کشور، بسیاری از مسلمانان جهان، به عربستان سفر می‌کنند. عمده‌ترین بازارهای جهانگردی عربستان، اندونزی، نیجریه، هند و پاکستان است. بر اساس یک بررسی که با پیش‌بینی حضور حدود ۲ میلیون مسلمان در مراسم حج سال ۲۰۱۴ در مکه صورت گرفته‌است، درآمد عربستان سعودی از این مراسم به ۸ میلیارد و ۵۰۰ میلیون دلار خواهد رسید.[۱۲]

واحد پول این کشور ریال سعودی است. هر دلار آمریکا برابر با ۳٫۷۵ ریال عربستان است؛ که با دلار پنجاه هزار تومانی هر ریال سعودی حدوداً معادل ۱۳،۳۰۰ تومان ایران می‌باشد.

بیکاری

سطح فزآیندهٔ بی‌کاری شهروندان عربستان (حدود ۳۲ درصد) می‌تواند چالش جدی را برای سازگار شدن اقلیت‌ها با جامعه به وجود آورد. به ویژه گسترش سیاسی بسیار فرتوت و کند این کشور، در حالی‌که در کشورهایی چون قطر و بحرین، روند رو به رشدی داشته، از سطح انتظارات مردم عربستان عقب است.[۱۳]

وضع زنان

در قوانین سعودی، زنان تنها مجاز به فعالیت در زمینهٔ آموزش و بهداشت یا چندین مورد استثنایی دیگر هستند و در حین کار به هیچ صورت اجازهٔ تعامل با مردان را ندارند.[۱۴] آموزش برای زنان به تدریس در کلاس‌های دختران می‌شود و آن‌ها حق آموزش برای پسران را ندارند. با این حال باز هم شرکت زنان در کارها بسیار بسته‌است و برای این کارها نیز اجازهٔ رسمی شوهر یا ولی شرط محسوب می‌شود.[۱۵] عالمان دینی گماردن زن به هر کاری که باعث همکاری و ارتباط با مردان نامحرم می‌شود، را حرام اعلام کرده‌اند.

سرمایه‌گذاری‌های خارجی

در سال‌های اخیر با افزایش قدرت ولیعهد سعودی محمد بن سلمان، سعودی به دلایل مختلف که برخی آن را بهبود چهره بین‌المللی به ویژه در آمریکا و برخی آینده نگری و عدم اتکا به نفت می‌دانند سرمایه‌گذاری‌های بزرگی را در ایالات متحده، هند و دیگر کشورها صورت داده‌اند.[۱۶]

استارت آپ‌ها و شرکت‌های فناوری

  • قرارداد ۲۳۰ میلیون دلاری سعودی آرامکو با Baker Hughes سرمایه‌گذاری و توسعه مشترک پیرامون هوش مصنوعی و تحول دیجیتال.[۱۷]
  • قرارداد ۲۰۰ میلیون دلاری سعودی آرامکو با Dassault Systems همکاری پیرامون تحلیل داده، مدیریت پروژه، شهرهای هوشمند و ….[۱۷]
  • قرارداد ۱ میلیارد دلاری با Lucid Motors سازنده خودروی‌های الکتریکی لوکس.[۱۷]
  • تعهد سرمایه‌گذاری ۴۵ میلیارد دلاری در یک صندوق سرمایه‌گذاری تکنولوژی محور با گروه سافت بانک ژاپن که صندوق ۱۰۰ میلیارد دلاری چشم‌انداز سافت بانک را ایجاد می‌کند.[۱۷][۱۸]

ریسک و مخاطرات

انتشار گزارش سرویس اطلاعاتی آمریکا مبنی بر نقش محمد بن سلمان در به قتل رساندن جمال خاشقچی خبرنگار واشینگتن پست، حاکی از ریسک سیاسی، اجتماعی بالای همکاری کسب و کارها و سرمایه گذاران با این کشور و ولیعهدش است.[۱۶]

منابع

  1. ↑ "GDP (current US$) | Data". data.worldbank.org. Archived from the original on 13 December 2019. Retrieved 9 September 2019.
  2. ↑ "G20 Members". G20. Archived from the original on 22 January 2019. Retrieved 12 December 2018.سید احمد
  3. ↑ http://www.persiangulfstudies.com/fa/index.asp?p=pages&id=757
  4. ↑ اعتراض به اخراج کارگران اتیوپیایی از عربستان سعودی به درگیری کشید، بی‌بی‌سی فارسی
  5. ↑ Anthony, Craig. "Which 10 Countries Have the Most Natural Resources?". Investopedia. Archived from the original on 12 May 2019. Retrieved 11 January 2021.
  6. ↑ "The World's Largest Oil Reserves By Country". WorldAtlas (به انگلیسی). Archived from the original on 9 May 2019. Retrieved 12 December 2018.
  7. ↑ "Country Analysis Executive Summary: Saudi Arabia". eia.gov (به انگلیسی). Archived from the original on 13 July 2022. Retrieved 19 July 2022.
  8. ↑ Workman, Daniel (30 November 2018). "Crude Oil Exports by Country". World's Top Exports (به انگلیسی). Archived from the original on 9 December 2018. Retrieved 12 December 2018.
  9. ↑ "Saudi Arabia sees first budget surplus since 2014". Arab News (به انگلیسی). 24 April 2019. Archived from the original on 26 April 2019. Retrieved 1 May 2019.
  10. ↑ باشگاه خبرنگاران جوان ۲۰ بهمن ۱۳۹۵ http://www.yjc.ir/fa/news/5971787/
  11. ↑ «نسخه آرشیو شده». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۴. دریافت‌شده در ۲۷ ژوئیه ۲۰۲۰.
  12. ↑ «پیش‌بینی درآمد کلان عربستان از حج تمتع». آفتاب. ۲۰۱۴-۰۸-۲۶. دریافت‌شده در ۲۰۱۴-۰۸-۲۶.
  13. ↑ http://www.ettelaat.com/new/index.asp?fname=2010\06\06-27\14-00-56.htm&storytitle=موانع بایگانی‌شده در ۲۸ ژوئیه ۲۰۱۴ توسط Wayback Machine تضمین حقوق برابر در جامعهٔ ناهمگون عربستان
  14. ↑ Mona AlMunajjed, Women in Saudi Arabia today, p 120
  15. ↑ [۱]
  16. ↑ ۱۶٫۰ ۱۶٫۱ Staff, Reuters (2021-03-04). "Factbox: Saudi Arabia's major inward and outward investments" (به انگلیسی). Retrieved 2021-08-18.
  17. ↑ ۱۷٫۰ ۱۷٫۱ ۱۷٫۲ ۱۷٫۳ Staff, Reuters (2021-03-04). "Factbox: Saudi Arabia's major inward and outward investments" (به انگلیسی). Retrieved 2021-08-20.
  18. ↑ Hamilton، Isobel Asher. «Saudi Arabia is reportedly talking to SoftBank about pouring billions into its second Vision Fund». Business Insider (به انگلیسی). دریافت‌شده در ۲۰۲۱-۰۸-۲۰.