Serranos dorreak edo Serranos atea (katalanez: Torres dels Serrans) oraindik zutik jarraitzen duten Valentziako (Espainia) Erdi Aroko harresiaren bi ate gotortuetako bat dira. Multzoa erdiko gorputz batez elkarturiko bi dorre poligonalek osatzen dute, non atea bera irekitzen den, erdi puntuko arku batez errematatuta. 1931tik Kultura Intereseko Ondasuna da [1]
Izenaren jatorria
Badirudi atearen izena bere kokapenetik datorrela, alde zaharreko ipar-ekialdean, Serranos eskualdera zihoazen bideekin (Zaragozako errege-bidea, puntu honetan ere Bartzelonako errege-bidearekin bat egiten zuena) komunikatuta dagoen sarrera natural gisa. Beste teoria batek suposatzen du kale homonimoan bizi zen familia nagusiaren izena har zezakeela.
Serranos Dorreen historia
Valentziako armarria, erresumako koroarekin eta saguzarrarekin (rat penat), barneko eskaileretako burdi hesietako batean.
Valentziako epaimahaiek Pere Balaguer maisuaren esku utzi zuten dorreen eraikuntza, beste ate gotiko batzuetan inspiratuta zegoen, dorre poligonalekin, hala nola Poblet monasterioko Errege Atean, Genoako estilo arkitektonikoaren eraginarekin, edo Morellako San Migel atean.
Obrak 1392ko apirilaren 6an hasi ziren aurreko ataripeko lurretan. 1397an, obrak ia amaituta, dorreetako solairu noblerako sarbidea hobetzeko beharra sortu zen. Horregatik, harrizko eskailera monumentala diseinatu zen, eraikina handitu eta ongi etorri festetan erabiltzea erraztu zuena. 1398ko martxoaren 19an obrak amaitu ziren.
Aspaldiko erabilera nagusia hiriaren aurkako edozein setiotan edo erasoaldietan defentsarako balio izan zuen, baina orokorrean enbaxadore eta erregeen zeremonia eta sarrera ofizialetarako erabiltzen zen, eta kontsideratzen zen (eta oraindik ere jotzen da) hiriko sarrera nagusia.
1586an, hiria erre ondoren, dorreak noble eta zaldunentzako kartzela bihurtu ziren, 1887an presoak San Agustin komentura eraman zituzten arte. Momentu horretatik aurrera hainbat erabilera izan zituen gaur egunera arte, gaur egun museo gisa edo hainbat ekitalditarako balio du, esaterako.
Kartzela gisa erabiltzeak Cirilo Amorós Valentziako gobernadore zibilak agindutako harresiaren desegitetik bizirik iraun arazi zituen, baina eraikina tratu txarra ere jasan zuen, batez ere barruko egituran. Horrela, barrualdera irekitako arku handiak blokeatu egin ziren eta kanpoko horma hainbat leihoz zulatuta zegoen, koroatzen zituen gezileiho almenatua desagertu zen bitartean. 1871. urtean, Udalak ateen aurreko lubanarroa betetzea erabaki zuen, baina horrek ateen ikuspegian eta itxuran eragin zuen. 1893 eta 1914 artean, San Carlos Errege AkademiakJosé Aixá eskultore eta akademikoak zuzendutako zaharberritzea egin zuen.
Espainiako Gerra ZibileanPrado Museotikateratako lanen biltegi gisa balio izan zuten, horretarako beharrezko egokitzapena egin ondoren. Zentzu horretan, 1936ko abenduan, lehen solairuaren gainean hormigoi armatuzko 90 cm-ko lodierako ganga eraiki zen, beheko solairuan kokatutako artelanak bonbardaketa eta eraikinaren kolapsoa gertatuz gero honda ez zitezen. Ganga horretan metro bat arroz-azala (kolpe-motelgailu gisa jarduteko asmoa) eta, haren gainean, metro bat lur metatu ziren. Bigarren solairuan beste metro bat lur pilatu zen eta terraza hondar poltsez estali zen. Horrez gain, hezetasuna eta tenperatura kontrolatzeko sistema automatikoa ezarri zen. Hori guztia José Lino Vaamonde Altxor Artistikoaren Erreskate Batzorde Nagusiko arkitektoaren proiektuari jarraituz eta zuzendaritzapean egin zen. [2]
2000. urtean harria garbitu eta atea egungo itxurarekin geratu zen.
Gaur egun dorreak bisitatu eta gailurrera igo daitezke, eta bertatik Valentziako bista izugarria da. Serranos atea hiriko hainbat ekitalditarako erabiltzen da. Ezaugarriena Fallen jaietako crida edo deia da. Otsaileko azken igandean, fallera nagusiak Valentziarrei eta falleroei dagoeneko Falletan daudela aldarrikatzen die, kanpoko fatxadaren aurrean altxatutako plataforma batetik. [3] Ondoren, Valentziako Erkidegoko Ereserkia abesten da.
Egitura eta estiloa
Sarbide eskailera. Ezkerraldean, harlanduz, harresi zaharraren hasiera ikus daiteke.
Serranos Dorreetan, harresien zatiaren osaera oso harlandu sendoz egina dago, haien eginkizun nagusia gotortze lanak egitea baitzen. Geroago, kareharrizko harlanduz estali zen, batez ere Alginet-etik eramanak, beste funtzio ordezkariak eskatzen zuen akabera apartekoa emateko.
Dorreek oinplano poligonala dute hiriaren kanpoalderantz eta harresiaren barrualderantz alakatuak edo lautuak daude, Quart Dorreak ez bezala, zilindrikoak baitira. Dorreak hiru solairu gangaz osatuta daude. Kanpoko dekorazio gotikoa nabarmentzen da erdiko gorputzean.
Hiriaren barnealdera ematen duen zatian gela ireki batzuk daude, gurutze-ganga nerbiodunez estalita.
