Salvat Monho

Salvat Monho
Bizitza
Jaiotza	Izturitze, 1749ko abuztuaren 23a
Herrialdea	Nafarroa Beherea, Euskal Herria
Heriotza	Bardoze, 1821eko ekainaren 4a (71 urte)
Jarduerak
Jarduerak	poeta, apaiz katolikoa eta idazlea
Sinesmenak eta ideologia
Erlijioa	Erromatar Eliza Katolikoa

Salvat Monho Laborde (Izturitze, Nafarroa Beherea, 1749ko abuztuaren 23a - Bardoze, Lapurdi, 1821eko ekainaren 4a) euskal idazlea izan zen.

Bizitza

Frantziako Iraultza garaian Bardozeko erretorea izan zen; Iraultzaren aldekoa hasieran, haren kontrakoa izan zen gero.^[1] Apaiz konstituzionala izan nahi ez zuelako atzerrira ihes egin zuen 1799an.^[2] 1806an, kultua berrezartzean, Ipar Euskal Herrira itzuli zen. Ainhoako erretorea izan zen lehenik, eta Irisarrira bidali zuten geroago.^[3] Iberiar Penintsulako Gerran, Mina jeneralak Irisarriko herritarrei barka ziezaien lortu zuen; izan ere, jenerala herritarrak zigortzeko prest zegoen, tropei eraso egin zietelako.^[4]

Lanak

Olerki eta bertso ugari idatzi zituen, eliz-girokoak eta satirikoak. 1972an, Pierre Laffitek bildu eta argitaratu zituen Poèmes basques de Salvat Monho (1749-1821) liburuan. Olerki horietako bat da honako hau:^[5]

«

Chanson bachique Bakusek ez du trionpharik ez aldarrerik nahi Gauza bat baizen ez dio manatzen gizonari Garboski edan dezala urik gabe arnoa Nahi badu bere ganik urrundu herioa. Bizia laburzen bada tristezian egonez Alegera gaiten bethi kolpe onak edanez Biziaren luzatzeko bide seguragorik Kausitzen ez denaz geroz dugun edan gogotik. Sail on bati lothuz geroz ez bara biderditan Pitxerrak hutsak badire bethe bitez berritan. Gogotik gal arteraino gure nahigabeak Eta goibeltzen gaituzten orhoitzapen tristeak. Dugun edan berriz ere; bethi dut aditzea Bien ondotik on dela hirurgarren kolpea Oraino triste badire gure bihotz barrenak Alegeratuko ditu menturaz laugarrenak.

»

Bibliografia

• Poémes basques de Salvat Monho (1749-1821), 1972, Ikas

Erreferentziak

• Artikulu honen edukiaren zati bat Lur hiztegi entziklopedikotik edo Lur entziklopedia tematikotik txertatu zen 2011/12/27 egunean. Egile-eskubideen jabeak, Eusko Jaurlaritzak, hiztegi horiek CC-BY 3.0 lizentziarekin argitaratu ditu, Open Data Euskadi webgunean.

1. Arbelbide, Xipri. (2011). «Xuriak eta gorriak. Azkainen eta Bardozen» Euskera. Euskaltzaindia, 1147-1164 or. ISSN 0210-1564..
2. Lur entziklopedietatik hartua.
3. Zavala, Antonio. (1989). Frantziako Iraultza eta Konbentzioko Gerra bertsotan. Etor, 35-38 or. ISBN 4-85527-62-3..
4. Estornés Lasa, Bernardo. Munho Laborde, Salvat. Auñamendi Entziklopedia [on line], 2020, aunamendi.eusko-ikaskuntza.eus (Noiz kontsultatua: 2020-1-6).
5. Monho, Salvat. Olerkiak. Literaturaren Zubitegia, klasikoak.armiarma.eus (Noiz kontsultatua: 2020-1-6).

Kanpo loturak

• Salvat Monho literaturaren zubitegian, zubitegia.armiarma.eus
• Haritschelhar, Jean Salvat Monho olerkariaren metrika, Lapurdum, 9, 2004, journals.openedition.org

• Datuak: Q12266821