Propaganda

Rosie the Riveter posterra, Bigarren Mundu Gerran emakumeek lantegietan lan egin zezaten propaganda.

Propaganda ideia, doktrina edo produktu bat jendartean ezagutarazi eta hedatzeko egindako ekintza antolatuen multzoa da^[1].

Propaganda komunikazio-metodo bat da, jendearengan eragiteko asmoz informazio bat ezagutaraztea helburu duena, modu jakin batean jardun dezan edo zerbitzu edo produktu jakin bat erabil dezan.

Publizitateak ez bezala, propagandaren helburu nagusia, publikoa helburu jakin batekin erakartzea da, ez du zertan produktu baten salmentarekin lotuta egon^[2][3].

Propaganda politikoaren helburua ideia bat azaltzea baino bere babesa edo arbuioa handitzea da, hau da, jendearen opinioa bereganatzea, ez trebatzea. Horretarako, emandako informazioak emoziozko karga handia du, askotan sentimendu abertzaleak bultzatuz (adibidez, nazien propaganda Holokaustoa zuritzeko); hitzaren esanahia, hasieran, neutroa zen^[4].

Ingelesez propaganda hitzak konnotazio negatiboak izan arren, beste hizkuntzetan (adibidez Brasilen eta Hego Amerikako zenbait herrialdetan) publizitatearen baliokide da. Edonola ere, gurean gutxiespen-zentzua mantentzen du, enteleguari baino emozio primarioetara jotzen duelako^[5][6].

Etimologia

Etimologikoki, propaganda hitza hedatzetik dator, latinezko propagare aditzaren etorkizun pasiboko partizipiotik hartua, eta horrek betikotzea, areagotzea, zabaltzea esan nahi du^[6]. Batzuetan, propaganda hitza gehiegikeria, faltsukeria eta abusuaren sinonimo gisa erabiltzen den arren, propagandak hedapen, barreiatze, biderketa azkarra esan nahi du. Hitza misioari eskainitako Eliza katolikoaren instituzioan du jatorria, Fedea Zabaltzeko Kongregazio Santuan (Sacra Congregatio de Propaganda Fide), 1622an Gregorio XV.a aita santuak sortua. Erakundea 1982an birbataiatu zen, eta, gaur egun, Herrien Ebanjelizaziorako Kongregazioa (Congregatio pro Gentium Evangelisatione) du izena.

Historia

Ingalaterrako Iraultzaren propaganda adibidea.

Pedro de Arbués inkisidorearen erailketa (1664), Murillo, (Jatorriz Inkisizioaren kaperan, Sevilla. Gaur egun Ermitage Museoan, San Petersburgo). Espainiako Urrezko Aroko artelan askotan, fede eta debozio katolikoa glorifikatu egiten da beste sinesmen batzuen aurrean:judaismo, Erreforma protestante eta beste.

Asokako ediktuak (K.a. III. mendea) Indiako azpikontinentearen iparraldean banatutako zutabe edo arroka naturaletan gorde diren idatzizko ediktuak dira. Inskripzio horiek barrendegi garrantzitsuetan kokatuta zeuden: hiri, merkataritza-ibilbide edo erlijio-guneetatik gertu, eta, hala, Asokako gobernuak ahalik eta jende gehienarengana iristea ziurtatu zuen. Gizonei eta animaliei buruzko arau moralak, erlijiosoak eta gizarte-prestazioak ziren.

Indian eta Txinan lehenago ezaguna izanik, Europako propagandaren hastapenak jada idatzita daude merkatari grekoen arteko publizitate-mezuen inskripzioetan. Gerrarako arma gisa, K.a. 432ko neguan, Espartak propaganda erabili zuen (Peloponesoko gerra prestatzen ari zen bitartean) Atenas ezegonkortzeko, Perikles estadistari buruzko zurrumurruak (bere izen onari kalte egiteko) zabaltzea barne^[7].

Erromako kurian, bere mezu erlijiosoa zabaltzeko erabiltzen zen. Tresna hori berriz ere erabili, eta hedatzen da Eliza katolikoak Mundu Berriko misiolari ibilbideak kontrolatzen dituen Aita Santuaren administrazio sailarekin duen bultzadari esker. Kontrarreformaren garaian, fide hitza erabiltzen da propaganda pastoralerako, 1622ko ekainaren 22an Gregorio XV.a aita santuak Fedea Zabaltzeko Kongregazio Santua (Sacra Congregatio de Propaganda Fide) edo Propaganda Fide sortu zuenean, katolizismoa kolonizazio bidean zeuden kontinenteetan zabaldu asmoz.

XX. mendea

Propaganda politikoaren afixa, Euskal Herria

Bigarren Mundu Gerrako Amerikako propaganda, non herritarrei ekoizpena handitzea eskatzen zaien.

Hala ere, Lehen Mundu Gerra arte, ez zen informazioaren erabilera interes belizisten zerbitzura sistematizatzen hasi^[8]. Walter Lippmann kazetaria eta Edward Bernays harreman-egile publikoa izan ziren Alemaniaren aurkako lehen kanpaina antolatu zutenak Estatu Batuetan, estatubatuarrek bere oniritzia eman ziezaioten herrialdea gerran sar zedin.

Jarrera txobinistetan hezurmamitutako nazioarteko lehia giroa, garaiko tentsioarekin batera (politika kolonial oldarkorrak, memorian ainguratutako gatazkak, Frantzia-Prusia gerra kasu) abiatu zuten gatazka^[8]. Sektore belizistek oldarkortasuna suspertu zuten eskura zituzten baliabide guztiak erabiliz, eta, horien artean, prentsaren erabilera eta propaganda kartelen collage masiboa nabarmendu ziren. Komunikabideak (prentsa eta irratia), gobernuek kontrolatu eta zentsuratu zituzten^[8].

Propaganda mezuak desmoralizazioa eta derrotismoa saihesten saiatzen ziren; informazioaren kontrol handia egon zen, bereziki 1917ko krisiaren ondoren gogortu zena^[9][10].

Espainiako altxamendu faxista benetako mugarria da; Bigarren Mundu Gerraren atarikoa izan zen, non pertsuasio-elementu garrantzitsuenak praktikan jarriko ziren. Propaganda frankistaren zati gisa, Espainiako altxamendu faxistan, bi bando aurrez aurre zeudelako ideia ezarri zen. Horrela, legitimitatea eman nahi izan zitzaion gobernu demokratiko legitimoaren aurkako altxamendu bati armekin laguntzeari.

Alemania nazian, Adolf Hitlerrek propaganda terminoak Lehen Mundu Gerraren ondorengo urteetan hartu zuen zentzu peioratiboa aldatu nahi izan zuen. Zentzu horretan, bere lehen propaganda-ekintza Alemaniako herrian propagandaren kontzeptu positibo bat sartzea izan zen^[11]. Joseph Goebbels gobernuaren abisuak sustatzeaz edo publiko egiteaz arduratzen zen^[12]. Gaur egun Marketin sozial bezala ezagutzen dena erabili zuen, harrotasun sentimenduak goraipatuz, gorrotoak sustatuz eta, batzuetan, gezurrak esanez eta errealitatetik urrun dauden gauzez konbentzituz. Beste teknika eta metodo batzuk ere izan zituen, hala nola garaipenetako albisteengatik alemaniar publikoari itxaronaraztea suspense handi bat sortzeko eta albiste onak jasotzen zituztenean poza iraunkorragoa izateko^[11].

Bigarren Mundu Gerrako propaganda ideologikoak eta horren ondorioen ebaluazioak, beraz, konbentzitzeko mekanismoen eraginkortasuna berretsi zuten gerra ideologikoa ondorengo gatazka armatuetan funtsezko osagai bihurtuz^[13].

Gerra Hotzaren garaian (1946-1989), XX. mendearen bigarren erdialdean, munduko bi potentzia nagusien arteko oposizioa eta tentsioa (Estatu Batuak eta SESB) gobernu kapitalista eta komunista ordezkatzen zuten, hurrenez hurren. Hala ere, bi herrialdeen interesek bi potentzien arteko liskar zuzena ekidin zuten. Hori dela eta, multzo bakoitzeko buruzagiek bultzatutako borroka sinboliko eta erretorikoak markatu zuen, bereziki, garai haren garapena. Horrela, propagandak balio berezia hartu zuen.

Estatubatuarren kasuan, Voice of Americak (propaganda zuriaren adibidea) gobernuaren irrati-estazio ofizial gisa jardun zuen. Komunikabide horren kontrolari esker, gobernuak bere diskurtsoa eman zezakeen herritar guztiengana iristeko moduan. Geroago, zenbait kritikok herri-subiranotasunaren urraketatzat hartuko zuten kanal horren abusua. Propaganda grisa, batez ere lurraldetik kanpo erabiliko da, eskuarki SESBen eta Ekialdeko Europan. Bertan, albisteak eta entretenimenduzko programak ematen ziren Estatu Batuetako ideologiari zegozkion mezuak txertatuz. Eduki horiek CIAk kontrolatutako bi irratik emango dituzte: Radio Free Europek eta Radio Libertyk.

Sobietarrei dagokienez, haiek estatubatuarren antzeko estrategiak jarri zituzten martxan. Komunisten ideologoek ere estazio ofizial bat erabili zuten hitzaldi ofizialak emateko, Mosku Irratia. Era berean, propaganda grisa erabili zuten Estatu Batuetan Peace eta Freedom irratien bidez. Baina sobietarrek, beren sistema estatalistaren esparruan, eskola ere erabili zuten beren propaganda anti-amerikarra hedatzeko. Helburua zen AEBko bizimoduari buruzko irudi txarra sortzea haurrengan eta SESB askoz baliabide eta aberastasun gehiagoko potentzia zela sinetsaraztea.

Gatazkako bi sektoreetatik propaganda beltza deiturikoa sartu zen, batez ere krisialdietan.

XXI. mendea

2001eko irailaren 11ko atentatuen ondoren, Estatu Batuetako gobernuak Terrorismoaren aurkako Gerra deiturikoa hasi zuen, laugarren belaunaldiko gerra bezala ulertua, non komunikabide masiboak erabili ziren, batez ere telebistakoak, Internet baztertu gabe. Estatu Batuetako politikaren ardatza ustezko zibilizazioen arteko talka zabaltzea izan da. Propaganda horrek, 2003ko Irakeko inbasiorako, herritarren babesa lortu zuen, Saddam Huseinek suntsipen handiko armak zituela eta Al Kaeda sarea babesten zuela argudiatuz.

Estatu Batuek, Iranen programa nuklearrari dagokionez, 2006an, faxismo islamiar^[14][15] izena erabili zuten Iranen aurkako erasoa justifikatzeko erretorika batean.

Gobernuek beren erretorika masibo globalen bidez zabal eta luze zabaltzeko gaitasuna badute ere, mediatikoki erasotuak diren taldeek eta gerren aurka daudenek bitarteko alternatiboak eta Internet erabiltzen dituzte, nagusiki, iritzi publikoan eragiteko^[13]. Bestalde, komunikabide alternatiboen estrategia bestelakoa da, hedabide handietan argitaratzen ez den informazioa eta ikuslearen parte-hartze horizontala eskaintzen baitituzte beren iritzia informazio alternatiboarekin batera argitaratu ahal izateko.

2022ko urtearen hasieran, Errusiak Ukraina inbaditu zuen, eta, Mendebaldeko herrialde askotan, Russia Today telebista katea eta Sputnik albiste agentzia blokeatu zituzten^[16]. Errusiari inbasio gerraren aldeko propaganda egitea egotzi zioten^[17]. Gainera, Errusiako Gobernuak Facebook, Instagram, Tik Tok edo Twitter bezalako plataforma sozialak blokeatu zituen Mendebaldeko mezuak Errusian transmititzea eragozteko.

Ezaugarriak

• Subjektiboa eta partziala da.
• Jendearen arreta pizten duten eta masentzat erakargarriak diren baliabideak erabiltzen dira.
• Baliabide grafikoak, kolorez, letra handiz eta mezuz beteta daude, eta hartzailearen emozioa astintzen dute proposatutako helburuak lortzeko.
• Hainbat transmisio-kanal erabiltzen dituzte.
• Propaganda masiboa da.
• Beti saiatzen da propagandaren mezua jasotzen duten pertsonak konbentzitzen.
• Babesa bilatzen du, eta, era berean, ideia, alderdi eta abarren aurkako arbuioa.
• Propaganda-diskurtsotik abiatuta, pertsona bakoitza aske da bere irizpideak osatzeko.

Propagandaren helburua jarrera jakin bati babesa (edo arbuioa) handitzea da, bere alde on eta txarrak aurkeztu baino gehiago. Propagandaren helburua ez da egiari buruz hitz egitea, jendea konbentzitzea baizik: iritzi orokorra makurtu nahi du, ez informatu. Hori dela eta, transmititutako informazioa karga emozional handiarekin aurkezten da askotan, afektibitatera joz, batez ere sentimendu patriotikoetara, eta argudio emozionalak eskatzen ditu arrazionalak baino gehiago^[18].

Propaganda, beraz, komunikazioaren esparruan txertatzen da; eremu horrek hainbat ezagutza-arlo biltzen ditu, eta, beren izaeragatik, nahasmena sor dezakete. Bestea norberaren interesei atxikitzea bilatzen duen diskurtso pertsuasibo batetik abiatuta egituratzen da. Monologikoa da, eta iragarkiaren errekurtsoa behar du. Propaganda, oro har, hainbat hedabideren gainean errepikatzen eta barreiatzen da entzuleen jarreretan lortu nahi den emaitza sortzeko^[19].

Bere planteamendua da masiboki aurkeztu eta zabaldutako informazio bat erabiltzea, iritzi ideologiko edo politiko jakin bat babesteko. Mezuak egiazko informazioa badu ere, litekeena da, iritziaren koadro orekaturik ez izateko, osatugabea, kontrastatu gabea eta alderdikoia izatea. Iritzi hori asimetrikoki, subjektiboki eta emozionalki jasotzen da^[2]. Haren lehen erabilera testuinguru politikotik dator, eta, oro har, gobernuek edo alderdiek masak konbentzitzeko egiten dituzten ahaleginei egiten die erreferentzia; bigarren mailan, enpresa pribatuen publizitate gisa aipatzen da^[2].

Kazetaritza-diskurtsoari dagokionez, propagandak, izan ere, kontzeptuak eskematizatzeko eta sinplifikatzeko joera du kazetaritzaren izaera argudiatzaileenaren ordez.

Diskurtso pedagogikoaren kasuan, horrek hainbat ikuspuntutatik aurkezten du arazoa, hartzaileari bere irizpide propioa eratzeko aukera ematen baitiote. Propaganda, aldiz, dogmatismorantz jotzen duen ikuspuntu bakar batera baitaratzen da.

Propaganda, modu ez-etikoan erabiltzen denean, desinformatzeko eta zentsuratzeko modu bat da, eta erretorikaren metodologia erabiltzen du hartzaileak konbentzitzeko. Terminoa, zentzu politikoan, XX. mendean garatu zen nagusiki, soziologia modernoarekin eta masa-gizartearen sendotzearekin. Adolf Hitlerren propaganda ministroak, Joseph Goebbels soziologoak, boterera iristeko egin zuen lehenengo gauza masa-komunikabideak bereganatzea izan zen, herria propaganda politikoz doktrinatzeko.

Propaganda-teknikak

Teknikak

Dokumentu faltsuen fabrikazioa Beldurraren inspirazioa Testigantzak Morroi mentalitatea Hitzak edo kontzeptuak birdefinitzea Gaitzespena bilatzea Orokortzea edo estereotipatzea Nahita egindako zehaztugabekeriak edo omisio-gezurrak Proiektzioa Gehiegizko sinplifikazioa Eslogana Erruduna Aldaketa semantikoak

Propaganda politikoaren trikimailuak (Clyde R. Miller) Cotés Cavanillas, Julián (1966ko abenduaren 1a). «Propaganda politikoaren teknika». Sevillako ABC. 2013an begiratua. «Metodo horiek gerren arteko aldian aztertu zituzten estatubatuarrek Institute for Propaganda Analysis erakundean». Arerioaren iraina eta difamazioa Topikoen eta leku komunen ustiapena Transfer teknika Autoritateari eta prestigioari buruzko erreferentzia Apala izatea, ikasienen lekuan jartzea Gezurraren, faltsutasunaren eta kalumniaren teknika Denek egiten dute esaldia ustiatzen duen teknika

Propagandaren fenomenoa, maila handi batean, dibertsifikatu eta teknifikatu egin da, komunikabideak ere garatzen diren aldi berean. Gizarte kapitalistetan, publizitate komertzialaren eta propaganda politikoaren gorakada antzekoa izan da XX. mendearen hasieratik gaur egunera arte. Enpresa handiek eta publizitate-adituek antolatzen dituzte, gaur egun, politikarien hauteskunde-kanpainak, ahalik eta xehetasun txikienetan ere^[20].

Gizarte psikologia propagandaren lagungarri eta inspirazio gisa erabiltzen da. Teknika batzuk falaziatik datoz; beste batzuek, berriz, manipulazio emozionala erabiltzen dute. Halaber, industriak eta politikariek «sedukzio subliminala» delakoa erabiltzen dutela publizitate- eta propaganda-teknika gisa adierazi izan da.

Jean-Léon Beauvoisek propaganda ilunaren kontzeptua sortu du (frantsesez glauque propagande), kontzeptu jakin baten apriori positiboa edo negatiboa sortzea helburu duten eragin inkontzienteko prozesuak definitzeko. Horren adibidea lirateke telebistako aurkezle baten irribarrea edo tonu atsegina balorizatu nahi dituen gaiez hitz egiterakoan, baina ideien benetako eztabaidan sartu gabe (Europa eraikitzeko prozesua, hazkunde ekonomikoa, giza eskubideak, etab.). Beste adibide bat film komertzial handietan izan daiteke ideologia komunista edo iraultzaileei lotutako heroirik ez egotea. Film horiek, gainera, estereotipo etniko zein historiko ugari bideratzen dituzte. Pentagonoak eduki patriotiko handia duten proiektu zinematografikoak finantzatzen eta/edo babesten ditu^[21]. Beauvoisen arabera, prozesu horiek dira aktiboenak mendebaldeko gizarte demokratikoetako oinarrizko iritzien fabrikan.

Éric Hazanek metodologia heterodoxoagoa erabili du gaur egungo propaganda-moduei buruzko azterketan. Victor Klempererrek Alemania Naziaren hizkuntzari buruz egindako analisietan oinarrituta, editore frantsesak aztertu ditu gaur egungo hizkuntza publikoak balio ideologikoak hartu eta transmititzeko erabiltzen dituen hitzak, birak eta prozedurak inoiz hori egiteko asmorik gabe.

Anne Morellik gerra propagandaren sistema analitikoa egin du Arthur Ponsonby eta George Demartialen lanetan oinarrituta.

Propaganda eta publizitatearen arteko aldea

Publizitate komertzialaren eta politikoaren arteko mugari dagokionez, desberdintasun nagusia aldatu nahi den jokabide mota da. Publizitatearen kasuan, pertsona baten kontsumo-jokabideetan eragin nahi da, hainbat hedabidetan publizitate-kanpainak edo -ekintzak eginez eta hainbat helbururekin, kontsumitzaileak kontsumo-ekintza bat egin dezan epe labur edo luze batean. Propagandan, aldiz, pertsona bat ideologia edo sinesmen bati atxikitzea da. Ingelesez, propaganda hitzak konnotazio negatiboak ditu. Ez da, nahitaez, horrela beste hizkuntza batzuetan, eta terminoa erabiltzeak gaizki ulertuak eragin ditzake beste hizkuntza batzuetako jendearekin. Adibidez, Brasilen eta Hispanoamerikako herrialde batzuetan, propaganda terminoa publizitate komertzialaren sinonimotzat hartu zen. Euskaraz, berriz, Euskaltzaindiaren hiztegiak ematen dituen definizioak ez dira berdinak propaganda^[22] edo publizitatearentzat^[23].

Beste desadostasunetako bat, publizitate komertziala norbanakoari zuzentzen zaiola da, propagandaren helburua, aldiz, hiritarra multzoaren balioekin identifikatzeko talde soziala da.

Publizitatea eta propaganda ere desberdinak dira landu ohi dituzten esparru edo gaietan. Oro har, publizitatea kontsumo-zerbitzuei edo -ondasunei buruzkoa da, baina erakundeak, enpresak, ideiak edo errealitate sozial orokorrak sustatzea ere bila dezakete. Kontrako propagandak sinesmenak, politika eta erlijioa bezalako gaiak jorratu ohi ditu.

Beste alderdi bereizgarri bat mezuak edukiarekiko ezartzen duen harreman-motan edo komunikazioaren edukiaren eta helburuaren arteko erlazioan aurki dezakegu. Oro har, publizitatea koherentea da daukan materialarekin edo mezuarekin, eta haren mezuarekiko onarpena eta erakarpena bilatzen du; horrenbestez, publizitate-komunikazioa sortzen duenak saltzen duenarekiko hurbilketa areagotzea bilatzen duen informazioa aurkezten du. Hala ere, propagandak ideologia edo pentsamendu bat onartzea edo hari atxikitzea bila dezake, edo ideologia edo pentsamendu hori baztertzen saia daiteke, eta norberaren pentsamoldearekiko urruntasuna sor dezake.

Bi kontzeptuen arteko beste alde handi bat honako hau da: publizitateak produktu edo ideia jakin bati buruzko arreta jaso eta, agian, haren beharraz kontzientziatzea baino ez du bilatzen, baina propagandaren helburua emozioak, itxaropenak, pentsamenduak, sinesmenak eta ikuspegiak esnatzea, erabiltzea eta aldatzea da. Alde horretatik, propagandak askoz gehiago sakondu nahi du subjektuaren psikean, haren ideologia aldatzeko konbentzitzeko; publizitateak, berriz, subjektuarekin elkarreragiten du.

Propagandaren jatorria

Propaganda hitza latinetik dator. 1622an, Gregorio XV.a aita santua izan zen , 30 urteko gerra amaitu eta gutxira, 'Propaganda Fideren Kongregatioa' sortu zuena, misiolariek kristautasuna herrialde ez kristauetara nola hedatzen den ikuskatzeko helburuarekin.

Aro modernoan, propaganda, zuzenean, Frantziako Iraultzaren ondorengo estatua eta Napoleon Bonaparteren gobernuarekin lotzen da.

Propaganda XVIII. eta XIX. mendeko gobernu kolonialetan ezarri zen, baina askoz indar handiagoa hartzen du XX. mendeko erregimen politiko totalitarioetan, hau modu zientifikoan aplikatzen denean komunikabide masiboen laguntzaz, gizakiak konbentzitzeko teknika oldarkor eta suntsitzaileagoen bidez, Hitlerren "azken irtenbidea" edo Maoren "aurrera jauzi handia" kasu.

Nazien garaian, Adolf Hitlerrek esan zuen propagandaren oinarria, ideia kopuru txiki bat etengabe errepikatzea dela, ustez memoria falta handia duen masa baterantz bideratua.

Propaganda eta politika

Propaganda oso lotuta dago politikarekin. Propaganda politikoaz ari garenean, herritarra alderdi, jarrera, ideologia edo sistema jakin batekin lotzea da helburua.

Komunikazio tresna hau, komunista, nazia edo Estatu Batuetako gobernuak bezalako sistemetan erabiltzen hasi zen, herritarrak sistemarekin konprometitzera eta armadan parte hartzera erakartzeko promozio kanpaina indartsuak egiten zituztenak.

Gaur egun, kanpaina horiek erabiltzen jarraitzen dira jendetzaren iritzian eragiteko, botoak eta alderdi politikoetako afiliatuak lortzeko helburuarekin.

Baliabide eta euskarri desberdinen bidez, komunikazio-plan konbentzigarri bat sortu nahi da, proposamenak, diskurtsoak eta baliabideak erabiliz, boto-emaile posibleak hunkitzeko. Halaber, keinuak, hautagaien nortasuna eta haien familia lantzen dira, herritarrengan ahalik eta eragin handiena izateko eta hauteskundeetan haien babesa lortzeko asmoz. AEB da estrategia hau gehien erabiltzen duen herrialdea.

Zinema, irratia eta telebistaren erabilera propagandarako

Propagandako film edo telebista-programa baten helburua da komunikabide horien indarra ikuslearen iritzian eragiteko eta konbentzitzeko kausa jakin baten alde egiteko erabiltzea, dela politikaren edo erlijioaren esparruan. Diktadura totalitarioetan murgildutako herrialde askok ikusi dute beren liderrek bitarteko horiek erabili dituztela herritarren konfiantza eta babesa lortzeko, baita kanpotik datorren edozein eragin edo iritzitatik isolatzeko ere.

Bigarren Mundu Gerra

Bigarren Mundu Gerran, ikus-entzunezko hainbat dokumentu egin ziren propagandarako, herritarrak etsaien botereaz eta basakeriaz kontzientziatzeko eta tropen eta zibilen adorea handitzeko.

Alemania

Gerra garaian, Alemania nazia izan zen (Leni Riefenstahlen Triumph des Willens tituluarekin) jo zuen lehena. Ekoizpen hori Adolf Hitlerrek berak eskatu zuen, eta, bertan, 1934ko Alderdi Nazionalistaren Nurembergeko kongresua erakusten zen^[24]. Propaganda nazia ez zen soilik dokumentaletara edo filmetara mugatu, afixak eta liburuak ere bazituen bitarteko gisa. 1933an Alderdi Naziak Joseph Goebblesek zuzendutako Propaganda Ministerioa sortu zuen, prentsa, literatura, arte bisuala, zinema, antzerkia, musika eta irrati-zabalkundea arautzeaz arduratuko zena^[25].

Estatu Batuak

Kontzientzia publikoan eragin nahi duen Hollywoodeko lehen filma Anatole Litvaken Confessions of a Nazi Spy izan zen, 1939an, gerra hasi baino lau hilabete lehenago estreinatua. Estatu Batuetan, nazien presentziari buruzkoa da. Horren ondorengo beste film batzuk izan ziren: Charles Chaplinen ''The Great Dictator'', Alfred Hitchcocken Foreign Correspondent edo Fritz Langen Man Hunt^[24].

Estatu Batuak Bigarren Mundu Gerran sartu aurretik, Pentagonoak United States Army Signal Corps izeneko film labur batzuk erakutsi zituen, armada kontzientziatzera bideratuak, nahiz eta erabat eraginkorrak ez izan. Gertaera horren ondorioz, Gobernuak garrantzi handiko zinemagileen esku utzi zuen gaia, eta John Forden Midwayko gudua, William Wylerren The Memphis Belle edo John Hustonen San Pietro bezalako filmak sortu zituen. Bigarren Mundu Gerran zehar, Estatu Batuetako Gobernuak, zehazki George Marshall jeneralak, Frank Caprari Why We Fight zazpi kapituluko seriea sortzeko enkargua eman zion. Hasieran, zuzendariak enkargu horrekin ados ez zegoela adierazi zuen^[24].

Capra Leni Riefenstahlen dokumentalean oinarritu zen, eta irudiak narratiba berri baten bidez alderantzikatu zituen, dokumentalaren garaipenetatik agintarien totalitarismoaren eta delirioaren basakeriaren irudikapenetara pasatzeko. Disney ekoiztetxeak sortutako animazioak, fikziozko filmak eta etsaiari atzemandako materialak ere erabili ziren^[24].

Erreferentziak

1. Harluxet Hiztegi Entziklopedikoa. Propaganda. .
2. ↑ (Gaztelaniaz) Llantada, Alejandro. (2014-10-09). «Propaganda para marcas (y no es publicidad)» Forbes México (Noiz kontsultatua: 2023-04-14).
3. (Gaztelaniaz) «Christian Oquendo Sánchez : ‘Es fácil identificar la propaganda’» El Universo 2014-09-07 (Noiz kontsultatua: 2023-04-14).
4. «Emma Rodero Antón, Concepto y técnicas de la propaganda» bocc.ubi.pt (Noiz kontsultatua: 2023-04-14).
5. (Gaztelaniaz) Ramoneda, Josep. (2013-08-09). «Llámalo comunicación» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2023-04-14).
6. ↑ (Gaztelaniaz) Ballesteros, Teodoro González. (1989-10-18). «El vídeo de los famosos» El País ISSN 1134-6582. (Noiz kontsultatua: 2023-04-14).
7. (Ingelesez) Rhodes, P. J.. (2014-09-25). A Short History of Ancient Greece. Bloomsbury Publishing ISBN 978-0-85773-551-5. (Noiz kontsultatua: 2023-04-14).
8. ↑ (Gaztelaniaz) 20minutos. (2014-04-01). «Propaganda sin rubor: la prensa durante la I Guerra Mundial» www.20minutos.es - Últimas Noticias (Noiz kontsultatua: 2023-04-14).
9. «Tu país te necesita, los comienzos de la propaganda bélica -- National Geographic» web.archive.org 2016-03-05 (Noiz kontsultatua: 2023-04-14).
10. (Gaztelaniaz) «2.9- La Primera Guerra Mundial: entre la censura y la propaganda» Reportaje Gráfico 2008-05-04 (Noiz kontsultatua: 2023-04-14).
11. ↑ La Segunda Guerra Mundial 2, Kurt Zentner, 195. or.
12. «ARTEHISTORIA - Protagonistas de la Historia - Ficha Goebbels, Joseph» web.archive.org 2008-03-27 (Noiz kontsultatua: 2023-04-14).
13. ↑ «Estadounidenses repudian de manera abrumadora plan de guerra de Bush en Irak : Indymedia Colombia» web.archive.org 2007-10-13 (Noiz kontsultatua: 2023-04-14).
14. «“Esta nación esta en guerra con el fascismo islámico” « Eurabian News» web.archive.org 2007-10-13 (Noiz kontsultatua: 2023-04-14).
15. «V aniversario del 11-Septiembre: EEUU da nueva definición a Guerra Antiterrorista». Archivado desde el original el 1 de febrero de 2014. Consultado el 7 de marzo de 2007
16. (Gaztelaniaz) «La UE entregará armas a Ucrania, cierra su espacio aéreo, veta a Russia Today y Sputnik y castiga a Bielorrusia» ELMUNDO 2022-02-27 (Noiz kontsultatua: 2023-04-14).
17. (Gaztelaniaz) Breijo, Pablo H.. (2022-03-17). «Marcas personales en zonas de guerra» be shared (Noiz kontsultatua: 2023-04-14).
18. «Documanía investiga la influencia del Pentágono en el cine norteamericano». 2013a begiratua. «Sail berezi bat dago, Film Liaison Office izenekoa, Estatu Batuetako gerra-filmen gidoiak ikuskatzen dituena Pentagonorako eta Kapitoliorako, eta horiek finantzatuko dituzten ala ez erabakitzen duena .»
19. Nelson, Richard Alan (1996). Chronology and Glossary of Propaganda in the United States (ingelesez). ISBN 9780313292613. 2014-11-21ean begiratua. «...helburu ideologiko, politiko edo komertzialetarako konbentzimendu modu asmo eta sistematikoa, xede-talde zehatzen emozio, jarrera, iritzi eta ekintzetan eragiteko ahalegina, informazio partzialaren transmisio kontrolatuaren bidez... »
20. Vicente Romano, La inteoxicación lingüística, 54. or.
21. «Documanía investiga la influencia del Pentágono en el cine norteamericano». 2013an begiratua. «Bada sail berezi bat, Film Liaison Office, gerrako film estatubatuarren gidoiak gainbegiratzen dituena Pentagonorako eta Kapitoliorako eta finantzatu ala ez erabakitzen duena».
22. Propaganda, definizioa, Euskaltzaindiaren hiztegia
23. Publizitatea, definizioa, Euskaltzaindiaren hiztegia
24. ↑ (Gaztelaniaz) Luis, Jaume Antuñano San. (2016-07-31). «Hollywood y la configuración de la historia oficial: la Segunda Guerra Mundial según la serie documental Why We Fight (Frank Capra, 1942-1945)» L'Atalante. Revista de estudios cinematográficos 0 (22): 33–44. ISSN 2340-6992. (Noiz kontsultatua: 2023-04-14).
25. (Gaztelaniaz) Ministerio del Reich para la Ilustración Pública y Propaganda. 2016-10-17 (Noiz kontsultatua: 2023-04-14).

Kanpo estekak

• Datuak: Q7281
• Multimedia: Government propaganda / Q7281