Margarita Ledo Lugon hazi zen, Kubako antzinako emigratzaile galiziarren familia batean.[2] Aita, Udaleko enplegatua, Ezker errepublikanokoa zen. Bera eta bere nebak landa-eskolara joan ziren herriko maisu falangistekin ez hezteko. Batxilergoa Lugoko Institutuan ikasi zuen eta, gero, Santiago de Compostelako Unibertsitatean, Filosofia eta Letrak karrera hasi zuen, baina ez zuen amaitu.[3][4]Bartzelonara joan eta kazetaritza ikasi zuen Bartzelonako Kazetaritza Eskola Ofizialean (1969-1973).[5]
Lan ibilbidea
Kazetari
1974an, El Ideal Gallego egunkariaren erredakzioan sartu zen, baina kazetaritza-lan hori, gerora Galizia eta Feminismoaren aldeko beste aldizkari eta egunkari batzuetara hedatu zena, eten egin zen Portugalen bortxaz erbesteratu zelako, aktibismo politikoaren eta Unión do Povo Gallego alderdiko militantziaren ondorioz.[6] Bi urteko erbestealdian, Portugalen (1974-1976), galizierako irakurle gisa lan egin zuen Letren Portoko Unibertsitatean, eta Galiziako Kulturaren Jardunaldiak antolatu zituen.[4][7]
Itzultzean, A Nosa Terra astekaria sortu eta zuzendu zuen 1977 eta 1980 artean, eta Galiziako prentsari buruzko ikerketa ugari egin zituen.[3][8]
Hainbat argitalpen sortu zituen, hala nola, Escrita izeneko aldizkaria, Galiziako Idazleen Elkartea eta CXTGren Clube Kultural Adiantea boletinaren proiektu grafikoak, Festa da palabra silenciada aldizkari feminista eta Moviment Nacionalitari Europeu delakoaren Europa de les Nacions.[5]
Irakaskuntza eta ikerketa
Laurogeiko hamarkadatik aurrera, prentsatik bereizi zen lanbide gisa, eta akademia- eta idazketa-munduan hasi zen. Lisboan Calouste Gulbenkian Fundazioaren beka batekin (1982) ikerketa-aldia egin ondoren, Bartzelonako Unibertsitate AutonomoanInformazio Zientzietan doktoratu zen 1986an, Foto-xoc eta xornalismo de crise tesiarekin.[9] UABko irakaslea izan zen Informazio Zientzien Fakultatean, 1983tik 1991ra.[3]
1991n Galiziara itzuli zen, eta Santiagora joan zen Santiago de Compostelako Unibertsitatean Informazio Zientzien Fakultatea martxan jartzera. Hantxe izan zen lehen dekanoa (1992-1996), eta ikus-entzunezko komunikazioko katedraduna da.[5][8]
Bere lan-ildo nagusiak hauexek dira: komunikazio- eta kultura-politikak, aniztasuna eta komunikazio-espazio geolinguistikoak, teoria feministak sorkuntza- eta adierazpen-unibertsoetan, pentsamendu zinematografikoa eta argazkigintzaren erabilerak eta diskurtsoak. Ikerketa lehiakorreko hainbat proiekturen ikertzaile nagusia da, besteak beste, “IU- OS. Kultur ondare ez-materiala. Hizkuntza ez-hegemonikoetako azpitituluen Europako programa baterako” (AEI. CSO2016 76014- R), “Europako Espazio Digitalerantz. Zinematografia txikien eginkizuna jatorrizko bertsioan” (MINECO-CSO2012-35784); “Zinema, Aniztasuna eta Sareak” (MINECO-CSO2009-13702); “Lusofonia: interaktibitatea eta kulturartekotasuna” (Galiziako Batzordea: INCITE08 PXIB212124 PR).[1]
Literatura eta ekoizpen zientifikoa
Fikziozko idazlea da, eta 1970ean galegoz argitaratu zuen bere lehen poema-liburua, Parolar cun eu, cun intre, icon inseuto.
Laurogeiko hamarkadan, lehen narrazio-liburua argitaratu zuen, Mamá-Fe; lehen eleberria, Trasalba; lehen saiakera, Prensa e galeguismo, eta enkarguzko poemak idazten jardun zuen jaialdi, ekitaldi, oroitzapen eta aldarrikapenetarako.[3]
Laurogeita hamarretik aurrera, ekoizpen zientifikoko eta gaztelaniazko editoreetan sartzeko aldi bizia hasi zen: Documentalismo fotográfico (Cátρ,1998) edo Del cine -ojo a Dogma 95 (Paidós, 2004).
Zinema
2000. urtetik aurrera hasi zen bere lehen zinema-proiektua, Santa Liberdade, 2004an Santiagon aurkeztu zena, eta ondoren beste batzuk. Zinegile gisa, dokumentalean egiten du lan bereziki.[10]
Beste lan batzuk
Galiziako Ikus-entzunezkoen Behatokia zuzentzen du eta USCren Ikus-entzunezko Ikasketen Taldea koordinatzen du, Galiziako Unibertsitate Sistemaren Erreferentzia Talde Lehiakorra.[11]
Federación Lusófona de Ciencias (LUSOCOM) delakoaren buru izan zen, Komunikazioaren Ikerketarako Espainiako Elkarteko (AE-IC) lehen presidenteordea izan zen 2008 eta 2016 bitartean, eta Komunikazio Elkarte Iberoamerikarreko (ASSIBERCOM) presidenteordea eta AAGko Ikertzaile Galiziarren Elkarteko ohorezko presidentea da.[1]
Aldizkari hauen argitalpen-kontseiluko kidea da: Telos, Chasqui, Discursos fotograficos, Infoamérica, L’ Atalante, Quaderns do CAC, Revista Latinoamericana de Comunicación, Trípodos, Uztaro, Comuniació edo AdComunicación.
2008ko martxoan, Galiziako Errege Akademiako kide izateko hautatu zuten, eta 2009ko otsailaren 7an sartu zen. Erakunde horretako bosgarren emakumea izan zen.[12] Artxibozain-liburuzain kargua bete zuen eta 2021eko apirilaren 24tik erakundeko idazkaria da.[13]
Otero Pedrayo saria
2017an Otero Pedrayo saria.[14] 1977tik aurrera emandako sari hau jaso zuen lehen emakumea izan zen. Txostenean, honako hau nabarmendu zen:
“bere bizi-ibilbidea, ibilbide profesionala eta intelektuala, militantzia politiko goiztiarrak, Oportoko Unibertsitateko Letren Fakultatean izandako erbesteratzea eta galiziar irakurletza, kazetaritza konprometitua eta Portugalgo eta Galiziako intelektual errepublikanoen harremanei buruzko lehen ikerketak”.[15]
“aitzindaria izan zen Galizian garatu gabe zeuden ikus-entzunezko ikerketetan eta generoetan arreta jartzen, eta betiere genero-ikuspegia kontuan hartuta bere lan, ikerketa eta esku-hartze publiko guztietan”.
“bere ibilbide osoan zehar, berez nortasun- eta kultura-balioa duen galiegoaren alde egin zuela, eta Iberiar penintsulako eta munduko gainerako hizkuntzekin parekotasunean”.[12]
Literatura-lana
Margarita Ledo Andion, 1994ko Alecrín-Alacrán sariduna eta Ana Míguez, elkartearen presidentea Vigon. Margarita Ledo Andion, "A cicatriz branca" liburuaren aurkezpena, Vigoko Dokumentazio eta Baliabide Feministen Zentroa, 2015.11.10
Poesia
Parolar cun eu, cun intre, con inseuto (1970).
O corvo érguese cedo (1973).
Linguas mortas: serial radiofonikoa (1989), Anna Turbauren argazkiekin.
Narratiba
Mamá-fe (1983), kontakizunak.
Trasalba ou Violeta e edo militar morto (1985), eleberria.
Porta blindada (1990), eleberria.
Historias como Barcelona(1991).
Haur eta gazte literatura
O serrote do Gil (2009, Galaxia).
Liburu kolektiboak
Vía Durruti, ano trinta e, Caderno de viaxe lanean (1989).
Interior do mundo, Sede Central-ean. 2. kontakizuna (1990).
Renda do muro, Contos eróticos/ elas lanean(1990).
Documentalismo fotográfico: éxodos e identidad (1998).
Informe sobre o audiovisual en Galicia, 1998 (2000, Consello da Cultura Galega).
Del Cine-Ojo a Dogma 95: paseo por el amor y la muerte del cinematógrafo documental (2003).
Cine de fotógrafos (2005).
Comunicación local no espazo lusófono (2007).
Do bucle e da fenda: para un ensaio crítico sobre a cultura galega (2009, Galiziako Errege Akademia/ Real Academia Galega).
El cuerpo y la cámara (Cátedra, 2020).
Serie koordinatzailea Para unha historia do cinema en lingua galega, Galaxiak argiataratutako hiru liburuki. Bertan ibilbide kritikoa eta analitikoa egin da XX. mendetik XXI. mendeko lehen bi hamarkadetarako filmetan:[10]Marcas na paixase (2018)[16],A foresta e as árbores (2019), De illas e sereas (2020).
Filmografia
Zuzendari
Film laburrak: Lavacolla, 1939 (2005) (Hai que botalos film kolektiborako); Cienfuegos, 1913 (2008); Illa (2009); Noite do mundo (2014); Bucle (2017) (Carmen Penim-en «Herdeiras» CD-libururako); Groenlandia (2018); A auga branca (2019)[2][17]
Film ertainak: Apuntamentos para un filme (2012)[17]
Film luzeak:
Santa Liberdade (2004).[18] Santa Maria ontziaren bahiketaren memoria berreskuratu zuen. Ontzi hori Iberiar Penintsulako Liberazio Direktorio Iraultzaileko hogeita lau antifaszista galiziar eta portugaldarrek antolatu zuten 1961ean, Francisco Franco eta António de Oliveira Salazarren diktadurak salatzeko asmoz. Berrizendatu egin zuten Santa Libertad izena jarrita.[6]
Hai que botalos (2005). Galiziako egoera sozial, ekonomiko, politiko, kultural eta laboralaren ikuspegi kritikoa erakusten duten 25 film laburrek osatzen dute. Zuzendaritza: Margarita Ledo, Emilio McGregor, Carlos Alberto Alonso, Jorge Bouza, Tomás Lijó, Quique Otero, Ozo Perozo, Álex Sampayo.[19]
A cicatriz branca (2012).[21]Argentinan erbesteratutako emakume galiziarraren irudia aztertzen duen dokumentala.[6]
Manuel María: Eu fala e terra desta miña terra (2016).[22] Nós, galiziar zinema-ekoiztetxea, DVD-liburua).
Nación (2020). Pontesa zeramika-fabrikako (2001ean Pontevedran itxi zuen) langileen borrokari buruzko lana. Artxibo dokumentala eta emakume horien testigantzak eta fikziozko eszenak nahasten ditu. Sari berezia, Sevillako 2020ko Europako Zinemaldian nazio edo mundu mailan estreinaldia duen film espainiarraren zuzendari onenari. Halaber, “genero-berdintasuna sustatzeko bereziki gomendatutako” bereizgarria lortu zuen, Zinematografiaren eta Ikus-entzunezko Arteen Institutuak (ICAA) aretoetan komertzialki banatuko diren filmetarako ematen duena.[15][23]
Ekoizle
CCCV CineClube Carlos Varela (2005). Zuzendaritza: Ramiro Ledo Cordeiro.
Sariak eta aintzatespenak
1982an Modesto R. Figueiredo sariaren akzesita, Coronado a man lanarekin.
1994an, Alecrín saria, Muller "Alecrín" emakume izaeraren ikerketa- taldearekin.
2008an Zinema eta Ikus-entzunezko Sari Nazionala, Galiziako Xuntak galiziar kulturari emana.[2]
2017an DocumentaMadrid nazioarteko jaialdian mendeko utopia eta akatsei buruzko atzera begirako saio bat eskaini zitzaion.[17]
2020an, Asociación Española de Investigación da Comunicación (AE - IC) elkarteak omenaldia egin zion. Elkarte hori sortu zenetik (2006) elkarte horren komunikazio-arloko ikerketa-bizitza osoan egindako lanarengatik aintzatespena jaso zuen lehen emakumea izan zen.[10]
2020. Sevillako Europako Zinemaldiaren Saria, Nación lanaren zuzendaritzagatik.[23]
-1.jpg)
.jpg)
