Langile

Langileak.

Langilea edo behargina legezko adina duen eta bere borondatez haren zerbitzu sarituak eskaintzen dituen edozein pertsona da[1][2]. Beharrezko adinik ez badu, berriz, haurren esplotazioa da; eta lana borondatezkoa ez bada, esklabotza.

Zerbitzu hori antolakunde batean bete dezake langileak, pertsona fisiko edo juridiko baten agindupean, enpresaburu izena hartzen duena; edo, aitzitik, langile autonomo edo independente (Freelance) moduan.

Kapitalismoan ere lan indarra saltzen duen langileari proletario ere deitzen zaio, horrela ekoizpen bitartekoen jabe ez den klasea definituz. Ikuspegi marxistatik erabili ohi da, batez ere, termino hori.

Testuinguru historikoa

Langilearen kontzeptu modernoa, enpresarioarena kasurako, XIX. mendeko Industria Iraultzarekin sortzen da eta Bigarren Industria Iraultzarekin sendotzen da. Dikotomia sozial, ekonomiko eta produktibo honek ezarriko lituzke klase sozialak: klase kapitalista (burgesia, XVII.mendetik erabiltzen den terminoa) eta langile klasea (proletargoa edo klase baxua). [3]

Agiri Komunistan, Marxek eta Engelsek, autonomoak ez diren langile multzoa defendatzen dute proletargo gisa:

« Proletargo gisa, soldatapeko langile modernoak dira; ekoizpen-bideen jabe ez direnez, euren lan-indarra saltzera behartuak ikusten dira bizirauteko. »


Teoria marxistan, burgesiari kontrajarrita, ekoizpen-bideak ez dituen langilea dago. Ondorioz, langilek bizirauteko duten modu bakarra euren lan-indarra burges bati saltzea da.

Gizarte kapitalista lanaren, diruaren eta ekoizpen-lehengaien erabileraren antolakuntza espezifiko batean oinarrituta dagoen gizarte politiko eta juridikoa da. Gizarte hau klase sozioekonomikoetan dago mailakatuta. Bere berezitasun nagusia maila batetik bestera mugitzea posible dela da.

Burges-langile dikotomiak herrialde okzidentalen historia erabat moldeatuko du XIX. eta XX. mendeetan bereziki. Hala ere, ekoizpen prozesuen konplexutasunak, mekanizazioak, langile prestatuek, figura juridiko eta laboral berrien agerpenak, hirugarren sektorearen gorakadak eta Hirugarren Industria Iraultzak langileen egoeraren analisia eta teorizazioa asko zaildu dute.

Frantziako legeak lan-arloan (1841-1968)

Hauek dira Frantzian 1968ra arte Frantzian onartu diren lege sozialak ekarri zituzten aldaketak:[4]

  • 1841: Lehen lege soziala: zortzi urtetik beherakoek debekatuta dute lan egitea.
  • 1864: Greba-eskubidea onartzea.
  • 1884: Sindikatuak baimenduta daude.
  • 1892: Emakumeen eta nerabeen lana 10 ordura mugatzen duen eta gaueko lana debekatzen dien legea.
  • 1898: Lan-istripua izanez gero, nagusiak dira erantzuleak.
  • 1900: Lanaldia 10 ordukoa da.
  • 1906: Igandea asteko atseden-egun bihurtzen da.
  • 1919: Lanaldia 8 ordukoa da.
  • 1936: 40 orduko astea; 2 asteko oporrak urtero eta ordainduak.
  • 1945: Gizarte Segurantzaren sorrera: gaixotasuna, familia, erretiroa.
  • 1956:3 asteko oporrak ordainduta.
  • 1958: Langabezia-aseguruaren legea.
  • 1968: Enpresako atal sindikala sortu zen. 4 asteko oporrak ordainduta.

Langile sailkapena

Emakumeak lanean Indian

Lan motaren arabera

Langileak bere alkandoraren lepoaren koloreagatik banatzen dira ohitura anglosaxoietan:

  • Zuria (white collar workers): bulegoetako lanak egiten dituztenak (administratiboak, exekutiboak, bulegariak...).
  • Urdina (blue collar workers): industia, fabrika edo tailerretan lan egiten dutenak (langileak, mekanikariak, ofizialak...).
  • Arrosa: (pink collar workers): zerbitzuen sektoreko langileak (hezkuntza, osasungintza, etxeko langileak...).
  • Berdea (gren collar workers): ekonomia soziala edota ekonomia jasangarrian lan egiten duena (jasangarritasuna eta garapen jasangarria).
Bideo hau Ikusgela proiektuaren parte da.
Bideo hau Ikusgela proiektuaren parte da. Bideoak dituzten artikulu guztiak ikus ditzakezu hemen klik eginez gero.
Zer da langile autonomo bat?

Lan-kontratuagatik

  • Kondizioagatik:
    • Langile finkoa edo mugagabea (langile finko mugagabea barne).
    • Aldi baterako langilea (bitartekoa eta ebentuala barne, beste batzuen artean).[5]
  • Lanaldiaren arabera:
    • Lanaldi osoa.
    • Lanaldi partziala.

Dependentzia erlazioagatik

Erreferentziak

  1. ↑ «Definizioa» Harluxet.
  2. ↑ R. Bailó. Concepto de trabajador, en Rosa Bailón, Legislación Laboral. (Noiz kontsultatua: 2004).
  3. ↑ La Revolución industrial, en la Historial Universal. .
  4. ↑ Godeau, Eric (zuzendaria). (2009). Histoire -Geographie. Nouveau programme 2009. Bac Pro en 3 ans 1re bac pro.. Nathan.
  5. ↑ «Behin-behineko kontratu motak» Berria 2018-02-18 (Noiz kontsultatua: 2019-06-05).

Ikus, gainera

Kanpo estekak

Kontzeptua

Espainiar Gizarte Segurantzako Langile ataria

Read other articles:

Agence régionale de santé

Pour les articles homonymes, voir ARS. Agence régionale de santé Logo de l'agence régionale de santé. Devise : « Agir pour la santé de tous » Situation Région France (régions) Création 1er avril 2010 Type Établissement public à caractère administratif Domaine Santé publique Langue Français Organisation Ministre Aurélien Rousseau Dépend de Ministère de la Santé Site web ars.sante.fr Agence régionale de l'hospitalisation modifier  Une agence régionale de...

 

Empecta densevestita

Den här artikeln har skapats av Lsjbot, ett program (en robot) för automatisk redigering. (2013-08)Artikeln kan innehålla fakta- eller språkfel, eller ett märkligt urval av fakta, källor eller bilder. Mallen kan avlägsnas efter en kontroll av innehållet (vidare information) Empecta densevestitaSystematikDomänEukaryoterEukaryotaRikeDjurAnimaliaStamLeddjurArthropodaUnderstamSexfotingarHexapodaKlassEgentliga insekterInsectaOrdningSkalbaggarColeopteraÖverfamiljScarabaeoideaFamiljMelolon...

 

Mistrzostwa Świata w Biegach Przełajowych 2011

Mistrzostwa Świata w Biegach Przełajowych 2011 Bydgoszcz 2010 Bydgoszcz 2013 Szczegóły turnieju Miejscowość Punta Umbría Data 20 marca 2011 Liczba zawodników 500[1] Liczba reprezentacji 55[1] 39. Mistrzostwa Świata w Biegach Przełajowych – zawody lekkoatletyczne, które odbyły się w hiszpańskiej miejscowości Punta Umbría 20 marca 2011 roku[2]. Decyzję o przyznaniu Punta Umbría prawa do organizacji imprezy podjęła Rada IAAF na spotkaniu w Monako 21 listopada 2009 roku[2]. ...

Parade (Parade album)

2011 studio album by ParadeParadeStudio album by ParadeReleased11 November 2011[1]Recorded2010–2011GenreDance-popLength44:18LabelAsylumProducerThe FairgroundSingles from Parade LouderReleased: 7 March 2011 PerfumeReleased: 17 June 2011 Parade is the self-titled debut studio album by British girl group Parade. The album was released on 11 November 2011, by Asylum Records. It missed the top 100 of the UK Albums Chart, charting at No. 171 which led to the band being dropped fro...

 

Kreatina

Kreatina Nama Nama IUPAC asam 2-(carbamimidoil-metil- amino)asetat Nama lain asam (α-metilguanido) asetat Creatin Kreatina asam metilguanidinoacetatN-amidinosarkosin Penanda Nomor CAS 57-00-1 Model 3D (JSmol) Gambar interaktif 3DMet {{{3DMet}}} Nomor EC Nomor RTECS {{{value}}} CompTox Dashboard (EPA) DTXSID1040451 SMILES [NH2+]=C(N)N(C)CC([O-])=O Sifat Rumus kimia C4H9N3O2 Kecuali dinyatakan lain, data di atas berlaku pada temperatur dan tekanan standar (25 °C [77 °F], 100&...

 

Зоологічна пам'ятка природи

Зоологічна пам'ятка природи «Пташиний базар» Зоологі́чна па́м'ятка приро́ди — природоохоронна територія, пам'ятка природи, котра охоплює природні комплекси — окремі місця поширення дикої фауни. Такі заповідні території створюються з метою охорони передусім рідкіс...

Jive Talkin'

Song by the Bee Gees For the language, see African American Vernacular English and Jive talk. Jive Talkin'Single by Bee Geesfrom the album Main Course B-sideWind of ChangeReleasedMay 1975Recorded30 January – 19 February 1975StudioCriteria, MiamiGenre Funk[1][2] disco[3] R&B[4] Length 3:44 (album version) 3:33 (single version) LabelRSOSongwriter(s) Barry Gibb Robin Gibb Maurice Gibb Producer(s)Arif MardinBee Gees singles chronology Charade...

 

Stephanie White

American basketball player and coach For the neuroscientist, see Stephanie A. White. Stephanie WhiteWhite in 2013Connecticut SunPositionHead coachLeagueWNBAPersonal informationBorn (1977-06-20) June 20, 1977 (age 46)Danville, Illinois, U.S.Listed height5 ft 9 in (1.75 m)Listed weight155 lb (70 kg)Career informationHigh schoolSeeger (West Lebanon, Indiana)CollegePurdue (1995–1999)WNBA draft1999: 2nd round, 21st overall pickSelected by the Charlotte StingPlaying ...

 

Mabel Sine Wadsworth

American birth control activist and women's health educator (1910–2006) Mabel Sine WadsworthWadsworth in 1990BornMabel Antoinette SineOctober 14, 1910Rochester, New York, U.S.DiedJanuary 11, 2006(2006-01-11) (aged 95)Bangor, Maine, U.S.EducationUniversity of Rochester School of Nursing diploma, 1931OccupationBirth control activistYears active1946–1980sSpouseRichard C. WadsworthChildren3Parent(s)David Albert SineEffie Maude Harrison SineAwardsMaine Women's Hall of Fame, 1990 Mabe...

Lew Wood

American television journalist Lew Wood (1929 – August 21, 2013) was an American television journalist and public relations professional who reported for CBS News and NBC News. Wood served as the news anchor on NBC's Today Show from 1975 to 1976.[1][2] From The Today Show. Center: Tom Brokaw. From left: Gene Shalit, (background) Lew Wood, Jane Pauley, Floyd Kalber. Early life Wood was born in Indianapolis, Indiana, and attended Howe High School.[3] He received a bach...

 

Moheshkhali Upazila

You can help expand this article with text translated from the corresponding article in Bangla. (July 2011) Click [show] for important translation instructions. View a machine-translated version of the Bangla article. Machine translation, like DeepL or Google Translate, is a useful starting point for translations, but translators must revise errors as necessary and confirm that the translation is accurate, rather than simply copy-pasting machine-translated text into the English Wikipedia...

 

Lollipop (Mika song)

This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Lollipop Mika song – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (December 2011) (Learn how and when to remove this template message) 2007 single by MikaLollipopSingle by Mikafrom the album Life in Cartoon Motion B-sideRelax, Take It EasyReleased31 Decembe...

Mushoku Tensei

Japanese light novel series and its franchise Mushoku Tensei:Jobless ReincarnationFirst light novel volume cover, featuring Paul Greyrat, Lilia (top), Roxy Migurdia, Rudeus Greyrat, Zenith Greyrat, and Sylphiette (bottom)無職転生 〜異世界行ったら本気だす〜(Mushoku Tensei: Isekai Ittara Honki Dasu)GenreFantasy[1]Harem[1]Isekai[1] Novel seriesWritten byRifujin na MagonotePublished byShōsetsuka ni NarōOriginal runNovember 22, 2012 – April 3,...

 

The Age of the Fall

Professional wrestling stable This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: The Age of the Fall – news · newspapers · books · scholar · JSTOR (June 2019) (Learn how and when to remove this template message) Professional wrestling stable The Age of the FallThe Age of the Fall logoStableName(s)The Age of the...

 

Sieben Schwestern (Moskau)

Planzeichnung der Sieben Schwestern von 1939 Hotel Ukraina bei Nacht Das Hauptgebäude der Lomonossow-Universität Apartmentgebäude am Kudrinskaja-Platz Sieben Schwestern ist eine Bezeichnung für die sieben im Auftrag Stalins im Sozialistischen Klassizismus (auch: stalinistischen Zuckerbäckerstil) erbauten Hochhäuser in Moskau. Manchmal werden sie auch Stalins Kathedralen oder Stalinfinger genannt; im russischen Sprachgebrauch ist die Bezeichnung Stalinhochhäuser (russisch Сталинс...

Tomohiro Kaku

Japanese actor Tomohiro KakuKaku at the 2019 Tokyo International Film FestivalBorn (1984-09-05) September 5, 1984 (age 39)Kobe, Hyogo, Japan Tomohiro Kaku (郭智博, Kaku Tomohiro, born September 5, 1984) is a Japanese actor. Filmography TV Higurashi When They Cry (BS SkyPerfect TV, 2016) – Kyōsuke Irie[1] Crow's Blood (Hulu, 2016)[2] ROOKIES (TBS, 2008, ep 8 - 9) Hana Yori Dango (TBS, 2005) Medaka (Fuji TV, 2004, ep 3) Stand Up!! (TBS, 2003) Toshiie and Matsu (NH...

 

Gunvor Hall

Norwegian actress Gunvor HallBorn(1908-11-26)November 26, 1908Kristiania, NorwayDiedNovember 19, 1961(1961-11-19) (aged 52)Oslo, NorwayNationalityNorwegianOccupationActress Gunvor Hall (November 26, 1908 – November 19, 1961) was a Norwegian actress. Hall was born in Kristiania (now Oslo), the daughter of the wholesaler Vegard Hall (1876–1928) and Anna Homble (1882–1910).[1] She performed at the Oslo New Theater from 1929 to 1957. She also worked as a film actress, and she d...

 

Ñ

Letter of the modern Latin alphabet Enyay redirects here. For the YouTube channel, see Tom Scott (YouTuber). EñeÑ ñUsageWriting systemLatin scriptTypeAlphabeticLanguage of originSpanish languagePhonetic usage[ɲ] [ŋ]Unicode codepointU+00D1, U+00F1Alphabetical position15HistoryDevelopment Ν ν

Bill Skate

The Honourable SirBill SkateKCMGGubernur Jenderal Papua NuginiMasa jabatan20 November 2003 – 3 Maret 2004Penguasa monarkiElizabeth IIPerdana MenteriMichael SomarePendahuluSilas AtoparePenggantiJeffery Nape (pj)Perdana Menteri Papua Nugini ke 6Masa jabatan22 July 1997 – 14 July 1999Penguasa monarkiElizabeth IIGubernur Jenderal Wiwa Korowi Silas Atopare PendahuluJulius ChanPenggantiMekere Morauta Informasi pribadiLahirWilliam Jack Skate(1953-09-26)26 September 1953Papu...

 

Golden Fleece

Artefact in Greek mythology, part of the Argonauts' tale For other uses, see Golden Fleece (disambiguation). Jason returns with the Golden Fleece, shown on an Apulian red-figure calyx krater, c. 340–330 BC In Greek mythology, the Golden Fleece (Greek: Χρυσόμαλλον δέρας, Chrysómallon déras, literally, Golden-haired pelt) is the fleece of the golden-woolled,[a] winged ram, Chrysomallos, that rescued Phrixus and brought him to Colchis, where Phrixus then sacrifi...

 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!