Herkulesen dorrea

Herkulesen dorrea
Torre de Hércules
UNESCOren gizateriaren ondarea Kultura ondasuna
Egunez   Gauez   Barnealdea   Sarrera  Irudi gehiago
Kokapena
Estatu burujabe	Espainia
Autonomia	Galizia
Probintzia	Coruñako probintzia
Galiziako udalerrien zerrenda	Coruña
Ur-masa	Ozeano Atlantikoa
Koordenatuak	43°23′09″N 8°24′23″W
Historia eta erabilera
Kontserbazio-zaharberritzea	1788 - 1791
Arkitektura
Materiala(k)	harria
Estiloa	erromatar arkitektura
Dimentsioak	49 () m
Azalera	233 ha
Atalak	maila: 235
Itsasargia
Altuera fokala	106 m
Argiaren irismena	23 itsas milia
Argiaren ezaugarriak	Fl(4) W 20s eta [(L 0 3 oc 3 0)3 veces]L 0 3 oc 9 8
Katalogoak	ARLHS: SPA276 NGA: 113-2548 Admiralty: D1704 MarineTraffic: 1000007451 List of Lights: 11944
Gizateriaren ondarea
Irizpidea	(iii)
Erreferentzia	1312
Eskualdea[I]	Europa eta Ipar Amerika
Izen-ematea	2009 (XXXIII. bilkura)
BIC	RI-51-0000540
Webgune ofiziala
UNESCOk egindako sailkapenaren arabera

Herkulesen dorrea Coruñako penintsulan kokatuta dagoen dorre eta itsasargia da. Bere garaiera 68 metrokoa da. Zutik dirauen erromatar itsasargi bakarra eta oraindik funtzionatzen duen itsasargirik antzinakoena da.

Bere eraikuntzari dagokionez, zenbait elezahar daude. Horietako batek, Herkules gaur egun dorrea inguratzen duten kostaldera txalupan iritsi eta Gerion erraldoia garaitu ondoren, honen burua lurperatu zuen tokia izan zela dio.

Historia

Herkulesen Dorrea erromatarrek eraiki zuten nabigazio itsasargi bezala I. mendean, Neron eta Vespasiano enperadoreen agintaldien artean, 40 eta 80. urteen artean data daitezkeen aurkitutako terra sigillata eta pareta fineko edalontzien arabera. Dorrearen oinean dagoen inskripzioaren arabera, eta Brigantium (A Coruña) hiriari buruzko erreferentzia dokumentalek, itsasargi baten presentzia adierazten dute Traiano enperadorearen erregealdiaren garaitik. Bere oinarrian, botozko harri bat aurkitu zen, latinez idatzitako honako inskripzio honekin:

MARTI AUG.SACR C.SEVIVS LUPUS ARCHITECTUS AEMINIENSIS LVSITANVS.EX.VO

dorrearen arkitektoa Gaio Sevio Lupo bezala identifikatzea ahalbidetu duena, Aeminiumekoa, gaur Coimbra, Portugalen. Dorrearen aipamenik antzinakoena, Paulo Orosioren Historiae adversum Paganosen dago, 415-417 bitartean idatzia, honako hau dioena: "Secundus angulus circium intendit, ubi Brigantia Gallaeciae civitas sita altissimun farum et inter pauca memorandi operis ad speculam Britanniae erigit". Gainera, historialariek, Herkulesen Dorrea, Breoganen dorrea egon izan zitekeen toki bezala identifikatu dute. Dorre hau, dorre mitologiko bat da, Irlandako ziklo mitologikoan agertzen dena (zehazkiago Leabhar Ghabhála Érennen) eta nondik Ithek, Breoganen semeak, Irlandako kostaldea ikusi zuen. Susmo honi indarra ematen diona Brigantium toponimoa bera da, Breoganetik etortzea oso posible dena, eta badu oinarria erromatarrek euren jainko eta heroi propioak identifikatzeko tradizioan, kasu honetan Herkules, tokikoekin. Dorreak bere itsasoko erabilera, ziur aski, Erdi Aroan galdu zuen, gotorleku bihurtu zenean.

XVII. mendean (1682)an Uzedako Dukeak, Amaro Antune arkitektoari eskatu zion zaharberritze arkitektonikoa. Amarok, goialderaino gangak zeharkatzen zituen eskailera bat eraiki zuen. Goialdean bi dorre txiki daude, argiak eusteko. Karlos IV.a Espainiakoaren erregealdian berreraikitze osoa egiten da. Lan neoklasikoa 1791n amaitzen da, Eustaquio Giannini italiarraren zuzendaritzapean.

Berritzea hasi baino lehen, dorrea, oinarri karratuko gorputz prismatiko bat zen; kanpoaldean, harrizko harresi bat zuen, behealdean bi ate zituena eta goiko solairuraino zeharkatzen zuten leiho asimetrikoekin, eta goialderaino iristen zen kiribil formako finkatzaile batekin. Bere barnean, antzinako egitura erromatarra mantentzen zuen, baina eraikinaren zaharberritzeari zegozkien zurezko eskailerekin, bere apaindura, ate eta leihoen goialdeko markoekin harmoniatsu bihurtuz.

Mitologiak dioenez "Gerion izeneko erraldoi bat zegoen, Brigantiumeko erregea, bere mendekoak, hauen ondasunen erdia ematera behartzen zituena, seme-alabak barne. Egun batean, mendekoek, Herkulesi laguntza eskatzea erabaki zuten, Gerioni, borroka handi baten erronka bota ziona. Herkulesek Gerion garaitu eta lurperatu zuen eta zuzi handi batekin koroatu zuen tumulu bat altxa zuen. Tumulu honetatik gertu hiri bat sortu zuen, eta, bertara iritsi zen lehen pertsona Coruña izeneko emakume bat izan zenez, Herkulesek izen hori jarri zion hiriari".

Lortutako egitasmoak

2009an, gizateriaren ondare bihurtu zen. Real Club Deportivo de La Coruña futbol taldeak, hurrengo denboraldiko kamisetetan, Gerionen burezurra agertuko zen logo bat eramatea erabaki zuen, mitologiaren arabera, itsasargia bera dagoen tokian bertan Herkulesek garaitu zuena, tibiekin batera.

2008an Askatasunaren Estatuarekin senidetu zen.

Kanpo estekak

• (Ingelesez) Google Mapsen Herkulesen Dorrearen ikuspegia
• (Gaztelaniaz) Herkulesen Dorrearen argazkiak^{[Betiko hautsitako esteka]}
• (Galizieraz)(Gaztelaniaz)(Ingelesez)Preciosas fotos de la torre desde todos los angulos posibles Dorrearen argazki ederrak angelu posible guztietatik
• (Gaztelaniaz) Ikuspegia Herkulesen Dorretik
• (Gaztelaniaz) Díazek hartutako Herkulesen Dorrearen argazkiak^{[Betiko hautsitako esteka]}

• Datuak: Q245151
• Multimedia: Torre de Hércules / Q245151