Belaki-granada istiluak kontrolatzeko indarrek erabilitako munizio mota da. Hilgarria ez izateko intentzioz, 40 mm-tako granada-jaurtigailuek botata izateko diseinatua dago, objektiboarengan nahasmena eragiteko edo aldi baterako ezgaitzeko.
Ingelesez askotan foam bullet (apar-bala) edo Flash Ball marka komertzialarekin[1] izendatu izan bada ere, jaurtigai honen izen tekniko zuzena sponge grenade (belaki-granada) da.
Erabilpena
Israeldar poliziak belaki-granadekin Huran, manifestari beduinoen aurka erabiltzeko prest, 2013ko azaroan.
Kolpe bortitza emateko diseinatua dagoen heinean, norbanako jakin bati apuntatuz erabilli ohi da, 10 eta 50 metro arteko distantzian. Horretara, belaki-granadak zehaztasun handiagoarekin jaurti daitezke, edozein norabidetan kontrolik gabe errebotatzen duten pilota esferikoen aldean.[2]
"Babes arina" duten pertsonen aurka egiteko pentsatua dago, adibidez "larruzko jantzi lodiak" (sic) daramatzaten pertsonak.[3]
Datu teknikoak
Jaurtigaiak 28 gramo inguru pisatzen ditu, eta 300 m/s-tik gorako abiaduran ateratzen da.[4] Bala formakoa da, eta gorputza dentsitate handiko plastikoz egina du, apar-gomazko estalki batekin.
SIR eta SIRX motako belaki-granadek (Euskal Autonomia Erkidegoan erabiltzen dira), eta 15-40 metrotako distantzian burezurraren hausturak eragin ditzaketela baieztatu da.[5]
Lesio edo heriotza potentziala
Gaizki erabiltzen bada (10 metro baino hurbilago dauden distantzietan, adibidez), belaki-granadek pertsona bat hiltzeko arriskua dute. Arma behar bezala erabilita, berriz, ez lukete behin betiko kalterik sortu beharko; baina batzuetan lesio larriak eragin ditzake, hala nola hezur hausturak, buruko zauriak edo begietako behin betiko kalteak.[6][7]
Belaki-granada batek manifestari bat jotzen duen unea. Ni'lin, 2015eko azaroan.
Erabilpena herrialdeen arabera
Israel
Israelek hainbat aldiz erabili ditu belaki-granadak manifestari palestinarren aurka.[6]
AEBetako polizia sail batzuek belaki-granadak erabili zituzten 2020ko udan George Floyd-en heriotzarekiko protestetan.[9] Zenbait kasutan manifestariek buruan edo aurpegian kolpeak hartu zituzten, zauri larrien ondorioekin.[10][11]
Euskal Herria
EAEko Ertzaintzak SIR eta SIRX motako belaki-granadak erabiltzen ditu. Munizio honek gomazko pilotak ordezkatu zituen erkidego honetan, 2012an Iñigo Cabacasen heriotzaren ostean. Horrelako batekin, Donostian 2021an eginiko protestetan, pertsona bati barailaren haustura eragin zioten.[5]
Katalunia
Mossos d'Esquadrakoek 2014tik erabiltzen dituzte belaki-granadak. 2021ean Pablo Haselen atxiloketaren aurkako protestetan 400tik gora erabili zituzten bi egunetan,[12] manifestari batek haiek emandako kolpe baten ondorioz begia galdu zuenean.[4]
