Ureo

Vidu ankaŭ: Ureata acido, Cianida acido, kaj Ureuso

Karbamido
Struktura formulo	Stereokemia formulo
3D Kemia strukturo de Ureo
Sintezo de Wöhler: Ureo ↔ Amonia cianato
GHS etikedigo de kemiaĵoj[1]
GHS Damaĝo-piktogramo
GHS Signalvorto	Averto
GHS Deklaroj pri damaĝoj	H315, H319, H335
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj	P261, P264, P271, P280, P302+352, P304+340, P305+351+338, P312, P332+313, P337+313, P362, P403+233, P405, P501
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25 °C kaj 100 kPa)

Ureo^[2] estas organika kemikombinaĵo havanta la kemian formulon (NH₂)₂CO. Ĝi estis la unua organika kemia kombinaĵo artefarite kreata el neorganikaj kemioj, kiu montras ke vitalismo ne estas ĝusta ismo.

Malkovro

Ureo estis la unua organika kemia kombinaĵo artefarite kreata el neorganika kemio de Friedrich Wöhler en 1828, kiu kreis ĝin per reakcio inter kalia kombinaĵo (KOCN) kaj (NH₄)₂SO₄. Wöhler provis krei alian kombinaĵon, sed kiam li kreis ureon, li malpruvis vitalismon, kiu estas la teorio ke ĉiu kemio de vivanta estanto estas malsama ol neanima materioj. Tiel naskiĝis organika kemio.

Post la malkovro Wöhler skribis al Berzelius: "Mi devas diri al vi, ke mi povas krei ureon sen uzo de renoj, nek homaj nek hundaj. Amonia cianato estas ureo."

Ĝi troviĝas en mamula kaj amfibia urino kaj en tiu de kelkaj fiŝoj. Birdoj kaj reptilioj ekskrecias acidon (C₅H₄N₄O₃, ureata acido), pro malsama metabolismo, kiu bezonas malpli da akvo.

Sintezo

Wöhler sensukcese provis prepari amonian cianaton pere de reakcio inter la amonia klorido kaj arĝenta cianato. Anstataŭ la esperitan amonian cianaton, li estigis ureon^[3]:

NH₄Cl + AgO-C≡N → NH₄O-C≡N (NH₂-C=O-NH₂) + AgCl

Sintezo 2

• Produktado de ureo per interagado de la karbona duoksido kaj amoniako:

+2${\displaystyle {\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}}$+

Reakcioj

Kun la tempopaso, pro varmo kaj ŝanĝo de pH, ureo degradiĝas en amonian cianaton^[4]

H₂N-CO-NH₂ → NH₄-O-C≡N

La urea ciklo (konata ankaŭ kiel ornitina ciklo) estas ciklo de biokemiaj reakcioj kiuj produktas ureon (NH₂)₂CO el amoniako (NH₃).

Esplorintoj kiuj studis la ureon

• 
  Herman Boerhaave
  (1668-1738)
• 
  Hilaire Rouelle
  (1718-1779)
• 
  Carl Wilhelm Scheele
  (1742-1786)

• 
  Grafo de Fourcroy
  (1755-1809)
• 
  Louis-Nicolas Vauquelin
  (1763-1829)
• 
  William Prout
  (1785-1850)
• 
  Friedrich Wöhler
  (1800-1882)

Vidu ankaŭ

• Senanimigo
• Uremio

Referencoj

1. PCS Sales. Arkivita el la originalo je 2017-06-23. Alirita 2017-06-17.
2. Ureo^{[rompita ligilo]}
3. From Vital Force to Structural Formulas, Otto Theodor Benfey
4. Handbook of Isoelectric Focusing and Proteomics, David Garfin, Satinder Ahuja

Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo pri kemio. Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton).