Połczyn-Zdrój (kaŝube: Pôłczëno; aliaj nomoj dum la historio: Poltsin 1304, Poltzin 1337, Polczin 1443, Polczin 1496, Polzin, Pêłczéno, germane: Bad Polzin) estas urbo en Okcidenta Pomerio en Pollando.
La urbo, foto el la jaro 1900La panoramo de la urbo
Duko de Pomerio Bogusław la 4-a kun sia edzinoLa statuo de la margrafo (markgrafo) Ludoviko la 5-a Bavara el la dinastio de Vitelsbaĥoj
Dum la 6a kaj la 7a jc en la loko de hodiaŭa urbo troviĝis la frumezepoka setlejo de slavoj nomata Palupe, kion pruvas la altaĵa burgo 3 kilometroj de la nuna urbo en la forko de la rivero Wogra. W
okolicach Połczyna Zdroju było wiele takich osad słowiańskich, które dały
początek miastu. Gród obronny, który miał swoje centrum w bezpośrednim sąsiedztwie
rzeki Wogry, czyli w okolicy dzisiejszej ul. Dolnej i Zamkowej, usytuowany był
przy szlaku solnym, którym przewożono sól i bursztyny z Kołobrzegu do
Wielkopolski. Miejscowość otrzymała brandenburskie prawa miejskie koło 1335
roku. Na przełomie XII i XIII wieku Połczyn-Zdrój wchodził w skład kasztelanii białogardzkiej,
która stanowiła granicę pomiędzy Pomorzem Zachodnim, a państwem polskim, ĉirkaŭ la jaro 1290 laŭ la iniciativo de la duko de PomerioBogusław la 4-a oni komencis tie konstrui la defendan kastelon. W XIV wieku książę pomorski Warcisław IV darował osadę Połczyn
rycerskiej rodzinie Wedlów, która zadbała o rozwój ekonomiczny miasta. Z tego też
okresu (około 1337 roku) pochodzi pierwszy dokument, w którym wymieniona została
nazwa miasta. Tio estis la omaĝa letero de Hasse von Wedel al la margrafo (markgrafo) Ludoviko la 5-a Bavara el la dinastio de Vitelsbaĥoj (vidu la apudan statuon de la margrafo).
Dlatego też rok 1337 uznaje się powszechnie za datę założenia miasta, a za
czasów panowania rodziny Wedlów Połczyn uzyskał swój pierwszy herb. La vilaĝo iom post iom ricevis la palisaron kaj la teran remparon kaj transformiĝis en urbon.
(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)
Historio de Połczyn-Zdrój de la 16a jc ĝis la 19a jc
Tamen probable en la jaro 1374 la familio (gento) von Wedel vendis la urbon al kavalira familio Manteuffel, kaj la ĉefan rolon inter la regantoj de la urbo rolis komence de la 16a jc Kurt von Maneuffel. Rozbudował on zamek, założył trzy
huty szkła, a w 1515 roku wprowadził w mieście prawo lubeckie, honorujące
przywileje mieszczan. Z jego rąk Połczyn-Zdrój otrzymał również nowy herb,
który do dzisiaj stanowi symbol Połczyna. Konflikty polsko-krzyżackie nie sprzyjały
stabilizacji gospodarczej miasta, które w 1433 roku zostało spalone fare de la kavaliroj de Teŭtona Ordeno, a 33 lata później ograbione przez wojska zaciężne, biorące udział en la Dektrijara milito (1454-1466) pomiędzy Polską a Zakonem Krzyżackim. W
1500 roku miasto ponownie zostało doszczętnie spalone, zapanował w nim
niedostatek, a jego rozwój został zatrzymany. W następnych wiekach Połczyn był
niszczony kolejno przez żołnierzy różnych armii i dopiero pod koniec XVIII
wieku, a później na początku wieku XX rozpoczął się rozwój gospodarczy miasta. W
1688 roku miejscowy tkacz odkrył źródło wody mineralnej, które w niedługim
czasie stało się podstawą bazy uzdrowiskowej miasta. Do miasta zaczęli
przybywać kuracjusze, na potrzeby których w 1705 roku Jakub von Krockow
wybudował pierwszy dom zdrojowy. Rosnące zainteresowanie pobytem w Połczynie
spowodowało, że w latach 1870-1907 zbudowano obiekty lecznicze, które istnieją
do dnia dzisiejszego. Por la disvolviĝo de la kuracloko gravan rolon ludis ekfunkcio de la fervojo en la jaro 1897 kun la ĉirkaŭaj urboj.
(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)
Historio de Połczyn-Zdrój dum la 20a jc
La palaco en Połczyn-ZdrójLa strato GrunwaldzkaLa preĝejo de la Senmaluka koncipiĝo en Połczyn-Zdrój
Antaŭ la Unua Mondmilito la plej grandan nombron da kuracgastoj ĉirkaŭ 4126 estis en la jaro 1913, kaj dum la intermilita periodo en la jaro 1920, kiam en la kuracloko estis 6316 da kuracgastoj. Odpowiednia reklama, a także nadanie miastu w 1926 roku nazwy
Bad Polzin, przyczyniło się do wzrostu popularności uzdrowiska. Od kwietnia
1929 roku do marca 1930 roku z jego usług korzystało aż 11339 kuracjuszy. Jedną
z najczarniejszych kart historii miasta jest hitlerowski ośrodek Lebensborn.
Powstał on 1 maja 1938 roku i działał do końca lutego 1945 roku. Początkowo
ośrodek w Bad Polzin zajmował się matkami i ich nowonarodzonymi dziećmi, jednak
z czasem rozszerzono jego działalność: dokonywano germanizacji dzieci
pochodzących w większości z Polskich rodzin. Kierowano tu dzieci z zakładów
przejściowych, o ile przeszły badania rasowe, zdrowotne i psychologiczne.
Zmieniano ich dane osobowe, na miejscu wydawano nowy akt urodzenia, nadając im
nową tożsamość. Zakazywano mówić w języku polskim i kontaktować się z rodziną. Większość
porwanych dzieci nie powróciła po wojnie do rodzin.
5 marca 1945 roku miasto
zostało zajęte przez oddziały polskie i radzieckie.
Post la fino de Dua Mondmilito la urbo eniris Pollandon laŭ la decido de la Potsdama konferenco kaj ankaŭ laŭ la decidoj de la konferenco komenciĝis la procedo de translokiĝo de la germana popolo kaj anstataŭigo de ili per poloj de la centra Pollando kaj de orienta Pollando de post la Curzon-linio (vidu la apudan mapon).
W ciągu pierwszych 10 lat
po wojnie liczba kuracjuszy w uzdrowisku powiększyła się dwukrotnie w
porównaniu z okresem międzywojennym. Początkowo po opuszczeniu miasta przez
Niemców uzdrowisko służyło rannym żołnierzom polskim i radzieckim. Iom post iom la milittaĉmentoj
transdonadis la sanatoriejojn al la civilaj aŭtoritatoj.
(la artikolo de esperantisto Mariusz Borysiewicz, doktoriĝ-kandidato el Pomeria Akademio en Slupsko / Słupsk)
Bibliografio
Tomasz Chmielewski, Połczyn-Zdrój i okolice, Połczyn-Zdrój: PHU EKO-MAP, 2015.
Czesław Czubryt-Borkowski, Zygmunt Czarnocki, Przewodnik po upamiętnionych miejscach walk i męczeństwa lata wojny 1939-1945, Varsovio: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1988.
Roman Frister, Miłość niemożliwa, Varsovio: Państwowy Instytut wydawniczy, 2007.
Tadeusz Garczyński, Połczyn Zdrój i okolice. Przewodnik, Poznano: Wydawnictwo Poznańskie, 1977.
Wojciech Jankowski, Mały przewodnik po Polsce, Varsovio: Wydawnictwo Sport i Turystyka, 1983.
Paweł Janowski, Połczyn-Zdrój. Wspomnienia mieszkańców miasta, Połczyn-Zdrój: Studio-CDN, 2009.
Paweł Janowski, Salezjanki w Połczynie Zdroju w latach 1946-2006, Połczyn-Zdrój: Studio-CDN, 2007.
Jerzy Kosacki, Bogdan Kucharski, Pomorze Zachodnie i Środkowe. Przewodnik, Varsovio: Sport i Turystyka, 2001.
Bogusław Polak, Połczyn-Zdrój: studia z dziejów miasta, Koszalin: Muzeum Okręgowe w Koszalinie, 1998.
