insularo, konsilia areo en Skotlando, registration county, leŭtenanta areo en Skotlando, Skota insula areo, kantono de Skotlando, historic county of the United Kingdom[+]
La Orkadoj (angleOrkney Islands [okni ajlendz]) estas insularo norde de la Skota ĉeflando, sude de Ŝetlandaj Insuloj. Ĝi konsistas el pli ol 70 insuloj, insuletoj, post la markolo Pentland Firth, kiu larĝas 32 km. Ĝi apartenas al Skotlando kaj pli precize al la Nordaj Insuloj.
Laŭ la stato de 2019 en la regiono vivis 22 270 loĝantoj sur areo de 988,8 kvadrataj kilometroj, kio rezultigas loĝdenson de 23 loĝantoj/km².
Krome ĝi konsideriĝas unu el la 32 lokaj administraj regionoj ("konsiliaj areoj") de Skotlando.
Mainland havas du urbojn: Kirkwall kaj Stromness. Kirkwall estas iama reĝa urbo kaj administra centro de la insularo. Vizitendas estas ankaŭ la mallarĝaj stratetoj, katedralo Sankta Magnus, episkopa palaco, restaĵoj de palaco de la skotaj grafoj, malnovaj konstruaĵoj.
Historio
La Orkadoj estis menciitaj en la antikva klasika literaturo kiel Orcades, sed la loko estis loĝata jam pli frue. Oni trovis starigitajn ŝtonojn (megalitojn) spurojn de praepokaj komunumoj. Sur la okcidenta bordo de la insulo Mainland troviĝas la komunumo Skara Brae, kiun malkaŝis tempestoj el la sablodunoj. Ĝi estas la plej kompleta malfrua novŝtonepoka arkeologiaĵo.
La vikingoj okupis la insulojn en la 8-a jarcento, kie ili setlis en la 9-a jarcento. Post ili okupis la insulojn danoj. La Orkadoj kaj la Ŝetland-insuloj - kiel fianĉinaj donacoj - venis en posedon de la skota reĝo en 1472, kiam Jakobo la 3-a geedziĝis kun la dana princino Margito.
Geografio
La surfacon de la Orkadoj formis la glacio, glaĉero, kiu elformis malaltan montetaron. Sur la insulo apenaŭ kreskas arbo.
La plej granda insulo de la Orkadoj estas la Mainland (alinome Pomona), kies du partojn interligas terkolo (larĝa de ĉirkaŭ 1,5 km) inter Kirkwall kaj Scapa Flow. Tie estas la Broch de Gurness.
East Mainland estas interligita per digo al la sudaj insuloj Burray kaj South Ronaldsay. Scapa Flow estis mararmea bazo dum la du mondmilitoj.
Ekonomio
La agroj de la teritorio estas produktemaj, oni kultivas ĉefe furaĝplantojn kaj bredas bovojn, porkojn kaj kortobirdojn. La fiŝkaptado ne tiel gravas kiel sur la Ŝetlandoj.
Oni kondukis naftotubojn al komunumo Flotta (Scapa Flow), kiu donis laborlokojn por la lokaj loĝantoj.
Aertrafiko okazas el Aberdeen kaj Inverness al Kirkwall. Pramoj trafikas al Scrabster, Aberdeen kaj al la Ŝetland-insuloj.
Lingvo
La origina(j) lingvo(j) nekonatas: aŭ estis unu aŭ pliaj Pikta, P-kelta aŭ eĉ Q-kelta dialekto(j). Post la eksetlado de la vikingoj ĉiu originala dialekto malaperis senspure, anstataŭigate de Norena lingvo kaj ties posta formo Norno. Dum la 18-a jarcento Nornon fine anstataŭigis la Skota, kiu nuntempe estas anstataŭigata de la Angla.
