Fosfora pentasulfido

Vidu ankaŭ: Monotiofosfata anhidrido

Fosfora pentasulfido
Plata kemia strukturo de la Fosfora pentasulfido
Tridimensia kemia strukturo de la Fosfora pentasulfido
Alternativa(j) nomo(j)
Pentasulfido de fosforo Kvinsulfido de fosforo Tiofosfata anhidrido Fosfora persulfido Dekasulfido de fosforo
Kemia formulo	P4S10
CAS-numero-kodo	1314-80-3
ChemSpider kodo	14133
PubChem-kodo	14817
Merck Index	15,7466
Fizikaj proprecoj
Aspekto	duonverde cindrokolora aŭ flava solidaĵo kun triklina strukturo
Molmaso	444,495 g·mol^−1
Denseco	2,09g cm^−3
Fandpunkto	286  °C[1]
Bolpunkto	513  °C
Memsparka temperaturo	142  °C[2]
Solvebleco	Akvo:reakcias
Mortiga dozo (LD50)	389 mg/kg (buŝe)
Sekurecaj Indikoj
Riskoj	R11 R20/22 R29 R50
Sekureco	S2 S61
Pridanĝeraj indikoj
Danĝero Xn Noca por la sano F Brulema N Damaĝaj substancoj
GHS Damaĝo Piktogramo
GHS Signalvorto	Damaĝa substanco
GHS Deklaroj pri damaĝoj	H228, H260, H301, H301, H302, H311, H314, H318, H332, H400
GHS Deklaroj pri antaŭgardoj	P210, P223, P231+232, P240, P241, P260, P261, P264, P270, P271, P273, P280, P301+310, P301+312, P301+330+331, P302+352, P303+361+353, P304+312, P304+340, P305+351+338, P310, P311, P321, P330, P335+334, P361, P363, P370+378, P391, P402+404[3]
Escepte kiam indikitaj, datumoj estas prezentataj laŭ iliaj normaj kondiĉoj pri temperaturo kaj premo (25  °C kaj 100 kPa)

Fosfora pentasulfido aŭ P₄S₁₀ estas neorganika kombinaĵo de fosforo kaj sulfuro, duonverde cindrokolora aŭ flava solidaĵo kun triklina strukturo, ekzoterme reakcias kun akvo formante tiofosfatan acidon kaj sulfidan acidon. Ĝi estas solvebla en solvaĵoj de alkalaj hidroksidoj, karbona dusulfido, reakcias kun alkoholoj kaj acidoj. Ĝi ankaŭ estas krudmaterialo en la fabrikado de pesticidoj kaj insekticidoj. Kiam varmigita ĝi eligas toksajn gasojn. Fosfora pentasulfido estas uzata en la sintezo de Gabriel, kiu konvertas primarajn alkilajn halogenidojn en primarajn aminojn. Ĉi-reakcio estis malkovrita de Siegmund Gabriel (1851-1924) en la jaro 1910.

Sintezoj

Sintezo 1

• Preparado per senpera varma traktado de la puraj elementoj fosforo kaj sulfuro:^[4]

4+10 ${\displaystyle {\mathsf {{\xrightarrow[{\,}]{}}\,}}}$

Reakcioj

Reakcio 1

• Fosfora pentasulfido reakcias kun alkoholoj produktante tioalkoholojn aŭ sulfuralkoholojn. Ekzemple: Kun metanolo ĝi donas tiometanolon:

+10 ${\displaystyle {\mathsf {{\xrightarrow[{}]{}}\,}}}$10 +

Reakcio 2

• Ĝi reakcias kun fosfora kvinklorido por formi tiofosforilan kloridon

+6 ${\displaystyle {\mathsf {{\xrightarrow[{}]{105^{o}C-200^{o}C}}\,}}}$10

Reakcio 3

• Dufosfora pentasulfido reakcias kun amoniako por doni trifosforan pentanitridon:

3 +20 ${\displaystyle {\mathsf {{\xrightarrow[{}]{230^{o}C-600^{o}C}}\,}}}$ 4 P3N5 +10+20

Reakcio 4

• Hidrolizo de dufosfora pentasulfido donas tiofosfatan acidon kaj sulfidan acidon:

+12 ${\displaystyle {\mathsf {{\xrightarrow[{}]{}}\,}}}$4+6

Reakcio 5

• Dufosfora pentasulfido reakcias kun 16 moloj da natria hidroksido por formi natrian dutiofosfaton, natrian sulfidon kaj akvon sub temperaturo 50  °C:

+16 ${\displaystyle {\mathsf {{\xrightarrow[{}]{50^{o}C}}\,}}}$4+2+8

Reakcio 6

• Dufosfora pentasulfido reakcias kun 24 moloj da natria hidroksido por formi natrian tiofosfaton, natrian sulfidon kaj akvon sub temperaturo 70  °C:

+ 24 ${\displaystyle {\mathsf {{\xrightarrow[{}]{70^{o}C}}\,}}}$4 Na3PO3S + 6 + 12

Literaturo

• The Essential Chemical Industry
• Microkat
• A Guide to Organophosphorus Chemistry
• Science of Synthesis Knowledge
• A Comprehensive Guide to the Hazardous Properties of Chemical Substances
• Handbook of Chalcogen Chemistry: New Perspectives in Sulfur, Selenium and Tellurium

Referencoj

1. Chemical Book
2. Inchem
3. PubChem
4. Youtube

Ĉi tiu artikolo ankoraŭ estas ĝermo pri kemio. Helpu al Vikipedio plilongigi ĝin. Se jam ekzistas alilingva samtema artikolo pli disvolvita, traduku kaj aldonu el ĝi (menciante la fonton).