Fervoja transporto en Japanio estas ĉefa pasaĝera transporta rimedo en Japanio ambaŭ inter-urbe kaj apud-urbe. En grandaj japanaj urboj la fervoja transporto (inkluzive de metroo) ludas gravan rolon en la interna urba transportado. Japanio estas la unua lando, kie estis konstruita la altrapida fervoja linio, nomata ŝinkanseno.
Ĝeneralaj karakterizaĵoj
Tipoj de trajnoj
Unu el specialecoj de fervoja transporto en Japanio estas vario de tipoj de trajnoj laŭ ilia rapideco, atingita per preterpaso de stacioj:
Loka trajno (各停 [kakutei] aŭ 各駅停車 [kakueteiŝa], angle: Local train, laŭvorte: ĉiu-staci-halta trajno) — haltas ĉe ĉiuj stacioj sur sia vojo;
Super-rapida trajno (特別快速 [tokubecu kaisoku], angle: Limited rapid train, laŭvorte: speciala rapida trajno) — preterpasas pli da stacioj ol la rapida trajno;
Duon-rapida trajno (準快速 [tokubecu kaisoku], angle: Semi rapid train) — haltas ĉe iuj stacioj, kiujn la rapida trajno preterpasas;
Ekspreso (急行 [kjūkō] aŭ 急行列車 [kjūkō reŝŝa], angle: Express) — preterpasas pli da stacioj ol la rapida trajno;
Super-ekspreso (特急 [tokkjū] aŭ 特別急行列車 [tokubecu kjūkō reŝŝa], angle: Limited express, laŭvorte: speciala ekspreso) — preterpasas pli da stacioj ol la ekspreso;
Rapida super-ekspreso (快特 [kaitoku] aŭ 快速特急 [kaisoku tokkjū], angle: Limited express, laŭvorte: rapida speciala ekspreso) — preterpasas pli da stacioj ol la super-ekspreso.
Duon-ekspreso (準急 [ĝunkjū] aŭ 準急行列車 [ĝunkjūkō reŝŝa], angle: Semi express) — haltas ĉe iuj stacioj, kiujn la ekspreso preterpasas;
Duon-super-ekspreso (準特急 [ĝuntokkjū], angle: Semi special express, laŭvorte: duon-speciala ekspreso) — haltas ĉe iuj stacioj, kiujn la super-ekspreso preterpasas.
Naveda trajno (通勤列車 [cūkin reŝŝa], angle: Commuter train, laŭvorte: porlaborista trajno) — iras vespere kaj matene, destinita por naveduloj — homoj, kiuj iras matene al laborejo el apud-urbejo kaj vespere — reen; estas rapidaj versioj de naveda trajno: Naveda rapida trajno (通勤快速 [cūkin kaisoku]), Naveda ekspreso (通勤急行 [cūkin kjūkō]), Naveda super-ekspreso (通勤特急 [cūkin tokkjū]) ktp.
La ŝinkansenaj linioj estis konstruataj kun normala ŝpuro (1435 mm).
Elektrizado
13 280 km el 22 313 km de 1067 mm-a fervojo estas elektrizitaj. Ĉiuj fervojoj kun aliaj larĝoj de trako estas plene elektrizitaj.
La fervoja elektrizado en Japanio estas realigita kun kontinua kurento de tensio 1500 V kaj ankaŭ kun alterna kurento de tensio 20 kV por ordinaraj trajnoj kaj 25 kV por ŝinkanseno. La frekvenco de alterna kurento egalas al 60 Hz en okcidenta parto de Japanio kaj al 50 Hz en la orienta parto. Iuj privataj fervojlinioj estas elektrizitaj kun kontinua kurento de tensio 600 V aŭ 750 V.
Pag-sistemo
La prezo por vojaĝo per fervojaj retoj en Japanio dependas de distanco de vojaĝo kaj ne dependas de kvanto de transiroj (se oni ne forlasas la reton). Se pasaĝeroj vojaĝas per pli ol unu reto ili pagas aparte por ĉiu reto, eĉ se ili vojaĝas per komuna trajno iranta tra du (aŭ pli) linioj de malsamaj retoj (kompanioj).
Oni ne devas pagi por infanoj, kiuj ankoraŭ ne lernas en lernejo. La prezo por infanoj, lernantaj en lernejo, estas duono de la ordinara prezo.
Por pagi vojaĝon oni povas aĉeti biletojn aŭ uzi specialan antaŭ-pagan karton. Pasaĝero povas uzi karton, kiun vendas kompanio, posedanta la linion, per kiu la pasaĝero vojaĝas. Aŭ uzi karton de alia kompanio, kiu validas por tiu linio. Ekzemple la karto "Suica", vendata de Orient-Japania Fervoja Kompanio, estas uzebla por linioj de iuj aliaj kompanioj, apartenantaj al la grupo JR.
Pasaĝeroj, vojaĝantaj per iuj ekspresoj, per ŝinkansenoj aŭ en specialaj vagonoj, devas aĉeti kromajn biletojn. Al tiuj kromaj biletoj validas la sama sistemo de rabatoj por infanoj, sed oni devas pagi ankaŭ por ne-lernejanoj, kiuj jam havas 6 jarojn.
Estas ankaŭ speciala bileto "Ĝapan rejl pas" por turistoj, kiu ebligas vojaĝi senlime per linioj de la grupo JR, inkluzive de ŝinkansenoj.
Historio
Ekspreso kun vaporlokomotivo "Niseko" iranta al OtaruUnua modelo de la ŝinkansena trajno
1872: Malfermo de unua fervojo en Japanio inter stacio Ŝimbaŝi (Tokio) kaj Jokohamo, ĝia longeco estis 29 km.
1881: Fondiĝo de unua japana privata fervoja kompanio "Nippon Tecudo".
1882: Malfermo de unua fervojo en Hokajdo — "Kanej Horonaj Tecudo".
1888: Malfermo de unua fervojo en Ŝikoku — "Ijo Tecudo".
1889: Malfermo de unua fervojo en Kjuŝuo — "Kjuŝu Tecudo".
Japana Fervojo aŭ JR (angle: Japan Railways) estas grupo de kompanioj, kiuj havas unuecan fervojan reton, ligantan la urbojn tra la tuta Japanio. Ĝi enhavas 6 pasaĝerajn kompaniojn (inter kiuj la reto estas dividita laŭ apartaj areoj), 1 frajtan kompanion (kiu uzas la tutan reton) kaj 2 akcesorajn kompaniojn. Aparte la ŝinkansenaj linioj apartenas al la pasaĝeraj kompanioj de la grupo "JR".
Metroo
Metroo estas konstruita en multaj japanaj urboj: Jokohamo, Kioto, Kobe, Nagojo, Osako, Sapporo, Sendaj, Tokio kaj Fukuoka. En iuj urboj la metroo ne formas unuecan reton: ekzemple la metroo de Tokio konsistas el 2 malsamaj retoj: privata — "Tokjo Metro" kaj urba — "Toej". Distinge de Eŭropo la metroo en Japanio ne estas la ĉefa fervojo transporto ene de urbo. Multo de transportado kutime estas farata tie per surteraj fervojaj linioj (ekzemple en Tokio).
La plej grandaj privataj retoj (kompanioj)
Jen la listo de (ceteraj) plej grandaj fervojaj retoj apartenantaj al privataj kompanioj (krom Tokjo Metro kaj Japana Fervojo):
