memortabulo omaĝe al Alois Alzheimer, kiu troviĝas ĉe la muro de vilao de Alois Alzheimer - tiama direktoro de psikiatria kliniko ĉe la strato de Odo Bujwid n-ro 42 en nuna Vroclavo
Ĝi estas la ĉefa kaŭzo de demenco ĉe la maljunuloj. Nune, ĝi trafas ĉirkaŭ 26 milionojn da homoj en la mondo (kaj eble kvaroblo en ĉirkaŭ 2050)[1].
Alchajmeron karakterizas grada perdo de la ĵusa memoro kaj de aliaj mensaj kapabloj, des pli grave ju pli da neŭronajĉeloj mortas kaj diversaj cerbaj zonoj atrofias. La malsano kutimas daŭri ĉ. 10 jarojn ekde la diagnozo,[2] post kiuj la detruiĝo de la cerbo atingas vivoneprajn zonojn, kio rezultigas morton. Kvankam tio povas varii en rekta proporcio kun la akreco de la malsano en la momento de la diagnozo. Oni ankoraŭ ne eltrovis plene la kaŭzojn de alchajmero, kvankam oni identigis kvar genojn kun rilato al alchajmeremo. Nuntempe ne ekzistas kuraco por ĉi tiu malsano.
La malsano de Alzheimer estas la formo plej ofta de frenezo, estas nekuracebla kaj finigebla, kaj aperas plej ofte en personoj pli aĝaj ol 65 jaroj.[3] Kvankam en raraj okazoj ankaŭ povas esti disvolvigita el la 40 jaroj. La simptomoj de la malsano kiel gnozologia afero difinita estis identigitaj de Emil Kraepelin,[4] dum la neŭropatologio karaktera estis observita por la unua fojo de Alois Alzheimer en 1906.[5][6][7] Tiele, la malkovro de la malsano estis verko de ambaŭ psikiatroj, kiuj laboris en la sama laboratorio. Tamen, pro la granda gravo kiun Kraepelin atribuis al la trovo de la neŭropatologia bazo de la malordoj psikiatriaj, oni decidis nomumi la malsanon Alzheimer honore al sia kompano.
Ĝenerale, la dekomenca simptomo estas la malkapablo akiri novajn memorojn, sed kutime ĝi estas konfuzata kun agado rilata kun la maljunuleco aŭ la streso.[8]
Antaŭ la supozo de Alzheimer, la diagnozo fariĝas per pritaksado de kogna konduto, same kiel de neŭrobildoj, se ili estas disponeblaj.[9]
Dum progresas la malsano, aperas mensa konfuzo, iriteblo kaj agresemo, ŝanĝoj de humoro, malordo de la lingvaĵo, perdo de la ĵusa memoro kaj antaŭdispono al izoleco dum malpliiĝo de la sentoj de la pacienco.[8][10] Laŭgrade oni perdas la biologiajn funkciojn, kio finfine portas la pacienton al la morto.[11]
La prognozo por ĉiu individuo estas malfacile determinebla. La ĝenerala averaĝo estas de 7 jaroj,[12]
malpli ol 3% de la pacientoj vivas malpli ol 14 jarojn post la diagnozo.[13]
La kaŭzo de la malsano de Alzheimer restas nekonata, kvankam la lastaj esploroj ŝajne indikas ke ĝi rilatas al procezoj de priona tipo.[14] La esploroj kutime asociigas la malsanon al la apero de senilaj platoj kaj neŭrofibraj fadenaroj.[15] La nuntempa traktado havigas moderajn simptomajn profitojn, sed ne estas traktado kiu klare prokrastu aŭ haltigu la progreson de la malsano.[16] Tamen, kelkaj kazoj de asociigo de demenco pro Alzheimer kun la celiakio montris la plibonigon pere de la plenumo de dieto sen gluteno.[17]
Por eviti Alzheimer, oni sugestis varian nombron de kondutaj modeloj, sed ne estas publikitaj pruvaroj kiuj elstarigu la profitojn de tiuj rekomendoj, inklude la mensan stimuladon kaj la ekvilibran dieton.[18] La rolo ludata de la zorganto de la paciento de Alzheimer estas ŝlosila,[19] sed la premo kaj la fizika postulo de tiuj zorgoj povas iĝi granda persona ŝarĝo.[20][21][22]
Solide traitement à la Lysine Stéphane Schmutz Professeur Oncologue
Pri la nomo
La nomo de la malsano devenas de la germana medicinisto Alois Alzheimer, profesoro de Universitato en Breslau (nun Vroclavo), kiu priskribis la simptomojn. La esperantigo de la nomo ne estas stabila, kaj oni proponis diversajn variaĵojn. Vidu la diskutpaĝon.
En la Esperanta Retradio, oni uzas ambaŭ Alchajmero-n[23] kaj Alchejmero-n.[24][25] La nova PIV de 2020 daŭre ne mencias la malsanon, nek la formon „Alchejmero”[26] nek la formon „Alchejmero”.[27]
La uzanto de H-sistemo devas scii, ke oni ne elparolu tion kiel "Alĉajmero".
Epidemiologio
La Alzheimer-malsano estas la plej ofta el la degeneraj demencoj. El ĉiuj demencoj ĝi kovras elcentaĵon de proksimume 60%. Ĝi trafas precipe maljunulojn, tamen malofte la malsano aperas en junaj plenkreskuloj. La plej juna paciento de Alzheimer-malsano mortis 33jara.[28]
Kvankam la ofteco iomete varias laŭ etno kaj sekso, oni povas diri, ke ĝenerale de la aĝo de 65 jaroj la prevalenco de Alzheimer-malsano duobliĝas pli-malpli ĉiujn 5 jarojn. Tio signifas, ke el la homoj en la aĝo inter 65-74 jaroj 2,5-6% suferas de Alzheimer-malsano, en la grupo de vivaĝo inter 75-84 jaroj estas 7,5-14%. En la aĝo de 85 jaroj aŭ pli jam ĉe 12,5-25% de la homoj detekteblas la malsano.[29]
En la jaro 2012 oni taksis, ke en la tuta mondo ekzistas proksimume 35,6 milionoj de Alzheimer-malsanuloj. Pro la pliaĝiĝo de la populacio la kvanto de malsanuloj kreskos en la estonteco, tiel ke WHO kalkulas, ke la kvanto de malsanuloj duobliĝos ĝis la jaro 2030 kaj triobliĝas ĝis la jaro 2050. Sekve estos proksimume 106 milionoj da Alzheimer-pacientoj en la jaro 2050.[30]
Simptomoj kaj gradoj
Jam multaj jaroj antaŭ ol oni rimarkas simptomojn de Alzheimer-malsano en la konduto de la paciento, oni povus montri per laboratoriaj ekzamenoj la aperon de specifaj markiloj (beta-amiloido kaj taŭ-proteino) en la cerbospina likvo. Kaj proksimume ok jarojn antaŭ ol oni povas „klinike verŝajne“ diagnozi la malsanon laŭ la oficialaj kriterioj, rimarkeblas unuaj malpliboniĝoj en la neŭropsikologiaj testoj. Tiun periodon oni nomas la antaŭ-klinikan stadion; oni ankaŭ trovis la nomon „mild cognitive impairment“ (milda kogna damaĝo) por tiu etapo, kiu ofte estas transira periodo inter la normala aĝiĝo kaj la komenco de Alzheimer-malsano.
Milda Alzheimer-malsano
Malpliboniĝo de lernado kaj memoro estas la simptomoj, kiuj unue kondukas al diagnozo. Tipe por la malsano estas la malsamgrada efiko sur diversaj kampoj de la memorkapablo: Unue aperas malfacilaĵoj lerni novajn aferojn; la epizoda memoro (scioj pri la propra biografio kaj antaŭaj jaroj de sia vivo) kaj la implicita memoro (la scio pri sinsekvo de ĉiutagaj procedoj kiel laĉi ŝuojn ktp.) en tiu frua stadio kutime bone funkcias, kvankam malfunkcio povas jam apereti.
Ankaŭ aliaj neŭropsikologiaj deficitoj kiel malatentemo, problemoj en planado aŭ perceptado povas jam akompani la memorperdon, sed ne estas la ĉefa simptomo kaj nur diskrete rimarkeblas.
En tiu stadio ofte la paciento kaj eĉ parencoj ankoraŭ ne rimarkas, ke temas pri malsano; deficitoj estas atribuitaj al la aĝo, al streĉo kaj aliaj vivcirkonstancoj[31].
Tipaj simptomoj en tiu stadio:
Forgesi epizodojn de forgesemo
Forgesi nomojn de amikoj, najbaroj aŭ aliaj konatoj
La ŝanĝiĝon eksteruloj rimarkas pli ol la paciento
La paciento sentas streĉon, se situacioj estas ne tiom konataj aŭ kutimaj
Mez-grada Alzheimer-malsano
Kiam la malsano progresas, la deficitoj iĝas pli evidentaj. Ŝanĝiĝo de personeco kaj miskonduto iĝas gravaj defioj por la flegantoj. Ofte pacientoj akuzas aliajn personojn pri priŝtelado, kiam ili ne plu retrovas siajn aĵojn. Ankaŭ senbaza ĵaluzo, agresemo kaj ŝanĝiĝemo de emocioj aperas. La pacientoj nun bezonas helpon ĉe ĉiutagaj aferoj; kvankam ili povas ankoraŭ mem plenumi multajn farendaĵojn, ili bezonas la observadon, memorigadon aŭ instrukcion de aliaj. La malsano montras la tipajn simptomojn de kortika demenco:
Pli gravaj problemoj kun lernado de novaj informoj
Pacientoj ofte estas konfuzitaj
Problemo dormi (ŝanĝita tagnokta-ritmo kun nokta aktivemo)
Loka malorientiĝo: paciento ne scias, kie li estas aŭ kiel li povas reveni hejmen
Unuaj problemoj trovi la ĝustajn vortojn kaj konkrete nomi ĉiutagajn aĵojn
Severa Alzheimer-malsano
Dum la fina stadio la paciento bezonas daŭran helpon[32].
pliiĝantaj problemoj kun moviĝo (altiĝanta muskola tonuso, nenormala sintenado, stereotipaj au sensencaj movoj)
Fine pacientoj ne plu povas piediri, havas problemojn kun manĝado, la lingva kapablo estas limigita al facilaj kaj mallongaj frazoj, kelkfoje paciento eĉ ne plu povas paroli. Agresemo povas okazi, ĉar la pacientoj ofte ne plu komprenas la cirkonstancoj aŭ la celoj de siaj helpantoj aŭ flegistoj; ankaŭ apatio kaj elĉerpiĝo videblas.
Kaŭzoj
Oni supozas, ke Alzheimer-malsano okazas kiam neormalaj kvantoj de amiloida beta (Aβ), eksterĉela akumulado kiel amiloidaj plakoj kaj taŭ proteinoj, aŭ enĉele kiel neŭrofibraj fadenaroj, formiĝas en la cerbo, tuŝante neŭronan funkciadon kaj konektivon, rezulte en iompostioma perdo de cerbofunkciado.[34][35] Tiu ŝanĝita kapablo por proteinklarigado estas aĝ-rilata, regulata de cerba ĥolesterolo,[36] kaj asocia kun aliaj neŭrodegeneraj malsanoj.[37][38]
La kaŭzo de plimulto de kazoj de Alzheimer-malsano estas ankoraŭ plej grandparte nekonata,[39] escepte ĉe 1–2% de kazoj en kiuj oni identigis determinitajn genetikajn diferencojn.[40] Kelkaj konkurencaj hipotezoj klopodas klarigi la subkuŝan kaŭzon; el kiuj la plej hegemonia hipotezo estas la hipotezo pri amiloida beta (Aβ).[39]
La plej antikva hipotezo, sur kiu baziĝis plimulto de drogterapioj, estas la ĥolinergia hipotezo, kiu proponas, ke Alzheimer-malsanon okazigas reduktita sintezo de neŭrotransmisiila acetilĥolino.[39] La perdo de ĥolinergiaj neŭronoj notita en la limba sistemo kaj cerba kortekso, estas ŝlosila trajto en la progreso de Alzheimer-malsano.[41] La amiloida hipotezo de 1991 postulis, ke eksterĉelaj stokejoj de amiloidaj beta (Aβ) estas la fundamenta kaŭzo de la malsano.[42][43] Subteno de tiu postulo venas el la loko de la geno por la amiloida antaŭ-proteino (amyloid precursor protein (APP)) en la kromosomo 21, kun la fakto ke la personoj kun la trisomio 21 (Down-sindromo) kiu havas kroman genkopion preskaŭ universale aperitan almenaŭ en la plej fruaj simptomoj de la Alzheimer-malsano je ĉirkaŭ 40 jaroj de aĝo.[44] Specifa izoformo de apolipoproteino (APOE4), estas grava genetika riskofaktoro de la Alzheimer-malsano.[45] Kvankam apolipoproteinoj helpas la aperon de beta amiloido, kelkaj izoformoj ne estas tre efektivaj en tiu tasko (kiel ĉe APOE4), konduke al troa pliigo de amiloido en la cerbo.[46]
Genetiko
Malfrua apero
Malfrua apero de la Alzheimer-malsano estas ĉirkaŭ 70% heredebla.[47][48] Genetikaj modeloj en 2020 antaŭavertis la Alzheimer-malsanon per 90% de akurateco.[49] Plimulto de kazoj de la Alzheimer-malsano ne estas familidevenaj, kaj tial ili estas termigitaj kiel sporada Alzheimer-malsano. Plimulto de kazoj de la sporada Alzheimer-malsano estas malfruaj, kaj disvolviĝas post la aĝo de 65 jaroj.[50]
La plej forta genetika riskofaktoro por sporada Alzheimer-malsano estas la apolipoproteino Eε4 (APOEε4).[51] APOEε4 estas unu el la kvar aleloj de la apolipoproteino E (APOE). APOE ludas gravan rolon en lipid-ligantaj proteinoj en lipoproteinaj partikloj kaj la alelo ε4 disrompas tiun funkcion.[52] Inter 40 kaj 80% de personoj kun la Alzheimer-malsano posedas almenaŭ unu alelon APOEε4.[53] La alelo APOEε4 pliigas la riskon de la malsano trifoje en heterozigotoj kaj ĉirkaŭ 15 fojojn en homozigotoj.[54] Kiel ĉe multaj aliaj homaj malsanoj, mediaj efektoj kaj genetikaj modifiloj rezultas en nekompleta penetreco. Por ekzemplo, Niĝeriaj Joruboj ne montras la rilaton inter dozo de APOEε4 kaj influo de malfrua aĝo por la Alzheimer-malsano vidita en aliaj homaj popoloj.[55][56]
Frua apero
Nur 1–2% de Alzheimer-kazoj estas hereda pro memsomaj dominantaj efektoj, ĉar Alzheimer-malsano estas tre poligenia. Kiam la malsano estas okazigita per memsomaj dominantaj variantoj, ĝi estas konata kiel Fruaperinta Alzheimer-malsano, kiu estas multe pli rara kaj havas pli rapidan proporcion de progreso.[40] Malpli ol 5% de sporada Alzheimer-malsano havas pli fruan aperon,[40] kaj fruaperinta Alzheimer-malsano estas ĉirkaŭ 90% heredebla.[47][48] Tiu kazaro ĝenerale suferigas multajn personojn en unu aŭ pliajn generaciojn.[57]
Fruaperinta familia Alzheimer-malsano povas esti atribuata al mutacioj en unu el tri genoj: tiuj kodigitaj en amiloida antaŭ-proteino (amyloid precursor protein (APP)) kaj presenilinoj PSEN1 kaj PSEN2.[58] Plimulto de mutacioj en la APP kaj presenilingenoj pliigas la produktadon de malgranda proteino nomita amiloido beta (Aβ)42, kiu estas la ĉefa komponanto de amiloidaj plakoj.[59] Kelkaj el la mutacio simple ŝanĝas la proporcion inter Aβ42 kaj la aliaj ĉefaj formoj — ĉefe ĉe la Aβ40 — ne pliigante la nivelojn de Aβ42 en la cerbo.[60] Du aliaj genoj asociaj kun memsoma dominanta Alzheimer-malsano estas ABCA7 kaj SORL1.[61]
Aleloj en la geno TREM2 estis asociataj kun tri ĝis kvin fojojn pli alta risko disvolvi la Alzheimer-malsanon.[62]
Oni trovis, ke japana stirpo de familia Alzheimer-malsano estas asocia kun forviŝmutacion de kodono 693 de APP.[63] Tiu mutacio kaj ĝia asocio kun la Alzheimer-malsano estis por la unua fojo registrita en 2008,[64] kaj estas konata kiel la Osaka mutacio. Nur homozigotoj kun tiu mutacio havas pliigitan riskon disvolvi Alzheimer-malsanon. Tiu mutacio akcelas Aβ oligomerigon sed la proteinoj ne formas la amiloidajn fibretojn kiuj agregiĝas en amiloidaj plakoj, sugestante, ke estas la Aβ oligomerigo anstataŭ la fibretoj kiuj povas esti la kaŭzo de tiu malsano. Musoj havantaj tiun mutacion havas ĉiuj la kutimajn patologiojn de la Alzheimer-malsano.[65]
Hipotezoj
Amiloid-beta kaj tau proteino
En Alzheimer-malsano, ŝanĝoj en tau proteino kondukas al disintegrado de mikrotubetoj en cerbaj ĉeloj.
La tau hipotezo proponas, ke nenormalaĵoj de la tau proteino startigas la senkatenigon de la malsano.[43] Laŭ tiu modelo, hiperfosforiligita tau ekpariĝas kun aliaj fadenoj de tau kiel parigitaj helikoformaj fadenetoj. Finfine, ili formas neŭrofibretajn fadenarojn ene de nervoĉeloj.[66] Kiam tio okazas, la mikrotubetoj disintegriĝas, detruante la strukturon de la ĉela citoskeleton kiu kolapsigas la transportan sistemon de la neŭronoj.[67]
Nombraj studoj konektas la misreduktitajn amiloid-beta kaj tau proteinojn asocie kun la patologio de la Alzheimer-malsano, ĉar ili okazigas oksidigan streson kiu kondukas al kronika inflamado.[68] Subtenuta inflamado (neŭroinflamado) estas trajto ankaŭ de aliaj neŭrodegeneraj malsanoj kiel Parkinsona malsano, kaj ALS.[69] Ankaŭ infekton ĉe spiroketoj oni ligis al demenco.[39] Damaĝoj nature okazantaj en DNA akumuliĝas en cerboj kun Alzheimer-malsano; oksigenreakciaj specioj povus esti la ĉefa fonto de tiu damaĝo al DNA.[70]
Dormo
Misdormon oni konsideras ebla riskofaktoro por inflamado en Alzheimer-malsano. Dormoproblemojn oni rigardis kiel konsekvenco de la Alzheimer-malsano sed ĵusaj studoj sugestas, ke male ili povus esti anstataŭe kaŭza faktoro. Oni supozas, ke dormoproblemoj estas ligitaj al konstanta inflamado.[71]
Metala tokseco, fumado, neŭroinflamado kaj aerpoluado
La ĉela homeostazo de biometaloj kiel jona kupro, fero, kaj zinko ludas gravan rolon en la Alzheimer-malsano, kvankam restas neklara ĉu tio estas produktita de aŭ male okazigas la ŝanĝojn en proteinoj.[39][72] Fumado estas grava riskofaktoro de Alzheimer-malsano.[73] Sistemaj inflammarkiloj de la denaska imunsistemo estas riskofaktoroj por Malfrua apero de Alzheimer-malsano.[74] Ekspono la aerpoluado povas esti kontribuanta faktoro al la disvolviĝo de la Alzheimer-malsano.[39]
Aliaj hipotezoj
Retrogenezo estas medicina hipotezo ke ĝuste kiam la feto trairas procezon de neŭrodisvolviĝo dekomence per neŭrotubigo kaj fine per mjelinigo, la cerboj de personoj kun Alzheimer-malsano trairas reversan neŭrodegeneradon starte per demjelinigo kaj morto de aksonoj (blanka materialo) kaj fine per la morto de griza materialo.[75] Krome la hipotezo estas, ke same kiel infanoj trairas stadiojn de kogna disvolvigo, personoj kun Alzheimer-malsano trairas la reversan procezon de progresiva kogna malpliiĝo.[76]
La asociigo kun celiakio ne estas klara, kaj studo de 2019 ne trovis pliigon en ĝenerala demenco en la personoj kun celiakio, kvankam revizio de 2018 trovis asocion kin ĝeneralaj tipoj de demenco inter kiuj Alzheimer-malsano.[77][78]
Laŭ unu teorio, misfunkcio de oligodendrocitoj kaj ilia asocia mjelino laŭlonge de la aĝo kontribuas al aksondamaĝo, kiu siavice generas amiloidan produktadon kaj tau hiper-fosforiligon.[79][80]
Studoj montris eblan ligilon inter infekcio kun kelkaj virusoj kaj dosvolviĝo de Alzheimer-malsano poste en la vivo.[81] Notinde, grandskala studado farita ĉe 6 245 282 pacientoj montris pliiĝantan riskon de disvolvigado de Alzheimer-malsano sekve de infekto pro KOVIM-19 en kogne normalaj individualoj de pli ol 65 jaroj.[82]
Prognozo
Ankoraŭ ne ekzistas kuracilo por komplete haltigi la malsanon; pro tio la malsano ĉiam finiĝas fatale[33]. Tamen ĝi havas subformojn kaj progresas en malsama rapideco ĉe diversaj homoj, tiel ke preciza prognozo malfacilas. Post diagnozado paciento averaĝe vivas ankoraŭ inter 7 kaj 10 jaroj; sed oni konas pacientojn, kiuj vivis ankoraŭ ĝis 20 jarojn post diagnozado, kaj aliajn, kiuj mortis jam malmultajn jarojn poste. Kaŭzo de morto ĉiam estas kroma malsano kiel pneŭmonio aŭ infekticiita dekubito ekestanta pro la malmoviĝebleco en la fina stadio.
↑Oni informis ke, averaĝe, Alchejmero havas survivon post la diagnozo inter:
10 jaroj: MUNOZ CHACON, Yalile. Demencia, el reto del presente siglo ("Demenco, la defio de ĉi tiu jarcento"). Acta méd. costarric. [rete]. jun. 2003, vol. 45, no.2 [konsultita la 2-an de januaro 2010], p.42-42. ISSN 0001-6002.
8-10 jaroj: La enfermedad de Alzheimer en el año 2000 ("Alzheimer-malsano en 2000"). Rev Panam Salud Publica [rete]. 2001, vol. 10, n.4 [konsultita la 3-an de januaro 2010], paĝoj 268-276. ISSN 1020-4989. doi: 10.1590/S1020-49892001001000012.
7-9 jaroj: DONOSO S, Archibaldo y BEHRENS P, María Isabel. Variabilidad y variantes de la enfermedad de Alzheimer ("Variebleco kaj variaĵoj de Alzheimer-malsano"). Rev. méd. Chile [rete]. 2005, vol.133, n.4 [Konsultita la 2an de januaro 2010], paĝoj 477-482. ISSN 0034-9887. doi: 10.4067/S0034-98872005000400013.
7-8 jaroj: DONOSO S, Archibaldo. La enfermedad de Alzheimer. Rev. chil. neuro-psiquiatr. v. 41 supl. 2 Santiago de Ĉilio nov. 2003. Lasta aliro 2a de januaro 2010. ISSN 0717-9227. doi: 10.4067/S0717-92272003041200003.
↑ Brookmeyer R., Gray S., Kawas C. (septembro 1998). «Projections of Alzheimer's disease in the United States and the public health impact of delaying disease onset» ("Projekcioj de Alzheimer-malsano en Usono kaj la efiko al publika sano en prokrasto de malsaniĝo"), en American Journal of Public Health ("Usona ĵurnalo de publika sano") 88 (9): 1337-42. PMC 1509089. PMID 9736873. doi:10.2105/AJPH.88.9.1337. [1] Alirita la 21an de Marto 2018.
↑Emil Kraepelin (d). Psychiatrie: Ein Lehrbuch für Studierende und Ärzte ("Psikiatrio: lernolibro por studentoj kaj kuracistoj"). II. Band / dua volumo (eldonejo Barth, Leipzig, 1910)
↑ A. Alzheimer. Allgemeine Zeitschrift für Psychiatrie 64,146 (1907)
↑ A. Alzheimer. Zeitschrift für die gesamte Neurologie und Psychiatrie 4, 356 (1911)
↑ Berchtold NC, Cotman CW (1998). «Evolution in the conceptualization of dementia and Alzheimer's disease: Greco-Roman period to the 1960s» ("Evolucio en la konceptigo de demenco kaj Alzheimer-malsano: de la greko-romia periodo ĝis la 1960-aj jaroj), en la ĵurnalo Neurobiological Aging ("Neŭrobiologia maljuniĝo") 19 (3): 173-89. PMID 9661992. doi:10.1016/S0197-4580(98)00052-9.
↑ 8,08,1 Waldemar G, Dubois B, Emre M kaj aliaj (januaro 2007). «Recommendations for the diagnosis and management of Alzheimer's disease and other disorders associated with dementia: EFNS guideline» ("Rekomendoj por la diagnozo kaj administrado de Alzheimer-malsano kaj aliaj malordoj asociitaj kun demenco: EFNS-gvidlinio"), en European Journal of Neurology (Eŭropa ĵurnalo de neŭrologio) 14 (1): e1-26. PMID 17222085. doi:10.1111/j.1468-1331.2006.01605.x.
↑ «Alzheimer's diagnosis of AD». Alzheimer's Research Trust, arkivita el la originalo la 22-an de oktobro 2007, [2] konsultita la 21-an de marto 2018.
↑
Tabert MH, Liu X, Doty RL kaj aliaj (2005). «A 10-item smell identification scale related to risk for Alzheimer's disease». Ann. Neurol. 58 (1): 155-160. PMID 15984022. doi:10.1002/ana.20533.
↑
«Understanding stages and symptoms of Alzheimer's disease». National Institute on Aging. 26a de oktobro 2007. Arkivita el la originalo en la 16a de majo 2008. [3] Konsultita la 21an de marto 2018.
↑ Mölsä PK, Marttila RJ, Rinne UK (aŭgusto 1986). «Survival and cause of death in Alzheimer's disease and multi-infarct dementia». Acta Neurol Scand 74 (2): 103-7. PMID 3776457. doi:10.1111/j.1600-0404.1986.tb04634.x.
↑ Mölsä PK, Marttila RJ, Rinne UK (marzo de 1995). «Long-term survival and predictors of mortality in Alzheimer's disease and multi-infarct dementia». ActaNeurol Scand 91 (3): 159-64. PMID 7793228.
↑ Prion, Prion protein and Alzheimer disease. [4] Konsultita la 21an de marto 2018.
↑ Tiraboschi P, Hansen LA, Thal LJ, Corey-Bloom J (junio de 2004). «The importance of neuritic plaques and tangles to the development and evolution of AD». Neurology 62 (11): 1984-9. PMID 15184601.
↑ «Alzheimer's Disease Clinical Trials». US National Institutes of Health. [5] Konsultita la 21an de marto 2018.
↑ Makhlouf S, Messelmani M, Zaouali J, Mrissa R (15a de decembro 2017). «Cognitive impairment in celiac disease and non-celiac gluten sensitivity: review of literature on the main cognitive impairments, the imaging and the effect of gluten free diet». Acta Neurol Belg (Revisión). PMID 29247390. doi:10.1007/s13760-017-0870-z.
↑ «Can Alzheimer's disease be prevented» (pdf). National Institute on Aging. 29a de aŭgusto 2006. Arkivita el la originalo en la 27a de februaro 2008. [6] Konsultita la 21an de marto 2018.
↑ «The MetLife study of Alzheimer's disease: The caregiving experience» (PDF). MetLife Mature Market Institute. aŭgusto 2006. Arkivita el la originalo en la 25a de junio 2001. [7] Konsultita la 21an de marto 2018.
↑ Thompson CA, Spilsbury K, Hall J, Birks Y, Barnes C, Adamson J (2007). «Systematic review of information and support interventions for caregivers of people with dementia». BMC Geriatr 7: 18. PMC 1951962. PMID 17662119. doi:10.1186/1471-2318-7-18. [8] Konsultita la 21an de marto 2018.
↑ Schneider J, Murray J, Banerjee S, Mann A (agosto de 1999). «EUROCARE: a cross-national study of co-resident spouse carers for people with Alzheimer's disease: I—Factors associated with carer burden». International Journal of Geriatric Psychiatry 14 (8): 651-661. PMID 10489656. doi:10.1002/(SICI)1099-1166(199908)14:8<651::AID-GPS992>3.0.CO;2-B.
↑ Murray J, Schneider J, Banerjee S, Mann A (agosto de 1999). «EUROCARE: a cross-national study of co-resident spouse carers for people with Alzheimer's disease: II—A qualitative analysis of the experience of caregiving». International Journal of Geriatric Psychiatry 14 (8): 662-667. PMID 10489657. doi:10.1002/(SICI)1099-1166(199908)14:8<662::AID-GPS993>3.0.CO;2-4.
↑Skript der Sendung Quarks & Co zum Thema Alzheimer (Memento vom 21. September 2008 im Internet Archive) (PDF; 612 kB)
↑http://www.who.int/medicines/areas/priority_medicines/BP6_11Alzheimer.pdf p.11, elŝutita la 20an de februaro 2018
↑http://www.who.int/medicines/areas/priority_medicines/BP6_11Alzheimer.pdf p.11, elŝutita la 20an de februaro 2018
↑Waldemar G., Dubois, B. Emre M., Georges J., McKeith I.G., Rossor M., Scheltens P., Tariska P., Winblad B. (2007) "Recommendations for the diagnosis and management of Alzeheimer's disease and other disorders associatted with dementia: EFNS Guideline". European Journal of Neurology (14)1: e1-26. doi:10.1111/j.1468-1331.2006.01605.x. PMID 17222085
↑Förstl, H. Kurz. A. (1999) "Clinical features of Alzheimer's disease". European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience. 249 (6): 288-290. doi: 10.1007/s004060050101. PMID 10653284
↑ 33,033,1Poeck, K.& Hacke, W. (2006) Ĉapitro 25 "Demencoj". Neurologie. Springer-Medizin-Verlag, Heidelberg, ISBN 9783540299974
↑ (2020) “Familial Alzheimer's disease mutations at position 22 of the amyloid β-peptide sequence differentially affect synaptic loss, tau phosphorylation and neuronal cell death in an ex vivo system”, PLOS ONE15 (9), p. e0239584. doi:10.1371/journal.pone.0239584. Bibkodo:2020PLoSO..1539584T.
↑ (August 2021) “Regulation of beta-amyloid production in neurons by astrocyte-derived cholesterol”, Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America118 (33), p. e2102191118. doi:10.1073/pnas.2102191118. Bibkodo:2021PNAS..11802191W. 236998499.
↑ (December 2014) “The role of protein clearance mechanisms in organismal ageing and age-related diseases”, Nature Communications5, p. 5659. doi:10.1038/ncomms6659. Bibkodo:2014NatCo...5.5659V.
↑ (2002) Apoptosis. Oxford, OX: Oxford University Press. ISBN 0199638497.
↑ (Oktobro 1991) “Amyloid deposition as the central event in the aetiology of Alzheimer's disease”, Trends in Pharmacological Sciences12 (10), p. 383–388. doi:10.1016/0165-6147(91)90609-V.
↑ 43,043,1 (Januaro 2002) “Alzheimer's disease-do tauists and baptists finally shake hands?”, Trends in Neurosciences25 (1), p. 22–26. doi:10.1016/S0166-2236(00)02031-2. 37380445.
↑ Simon RP, Greenberg DA, Aminoff MJ (2018). Clinical neurology (deka eld.). [New York]: McGraw Hill. p. 111. ISBN 978-1-259-86173-4. OCLC 1012400314.
↑ (November 1995) “Apolipoprotein E, dementia, and cortical deposition of beta-amyloid protein”, The New England Journal of Medicine333 (19), p. 1242–1247. doi:10.1056/NEJM199511093331902.
↑ 47,047,1 (Aprilo 2023) “The complex genetic architecture of Alzheimer's disease: novel insights and future directions”, eBioMedicine90, p. 104511. doi:10.1016/j.ebiom.2023.104511.
↑ (October 2020) “Microglia in Alzheimer's Disease in the Context of Tau Pathology”, Biomolecules10 (10), p. 1439. doi:10.3390/biom10101439.
↑ (April 2006) “Apolipoprotein E4: a causative factor and therapeutic target in neuropathology, including Alzheimer's disease”, Proceedings of the National Academy of Sciences of the United States of America103 (15), p. 5644–5651. doi:10.1073/pnas.0600549103. Bibkodo:2006PNAS..103.5644M.
↑ (Januaro 2006) “Cholesterol, APOE genotype, and Alzheimer disease: an epidemiologic study of Nigerian Yoruba”, Neurology66 (2), p. 223–227. doi:10.1212/01.wnl.0000194507.39504.17.
↑ (Januaro 2006) “APOE epsilon4 is not associated with Alzheimer's disease in elderly Nigerians”, Annals of Neurology59 (1), p. 182–185. doi:10.1002/ana.20694.
↑ (2013) “Genetics of familial and sporadic Alzheimer s disease”, Frontiers in BioscienceE5 (1), p. 167–177. doi:10.2741/E605.
↑ (Junio 1999) “Translating cell biology into therapeutic advances in Alzheimer's disease”, Nature399 (6738 Suppl), p. A23–A31. doi:10.1038/19866. 42287088.
↑ (Novembro 1996) “Familial Alzheimer's disease-linked presenilin 1 variants elevate Abeta1-42/1-40 ratio in vitro and in vivo”, Neuron17 (5), p. 1005–1013. doi:10.1016/S0896-6273(00)80230-5. 18315650.
↑ (Decembro 2018) “Genetics of Alzheimer's Disease”, Dementia and Neurocognitive Disorders17 (4), p. 131–136. doi:10.12779/dnd.2018.17.4.131.
↑ (Julio 2010) “[Involvement of beta-amyloid in the etiology of Alzheimer's disease]”, Brain and Nerve = Shinkei Kenkyu No Shinpo62 (7), p. 691–699.
↑ (March 2008) “A new amyloid beta variant favoring oligomerization in Alzheimer's-type dementia”, Annals of Neurology63 (3), p. 377–387. doi:10.1002/ana.21321. 42311988.
↑ (February 2020) “APP Osaka Mutation in Familial Alzheimer's Disease-Its Discovery, Phenotypes, and Mechanism of Recessive Inheritance”, International Journal of Molecular Sciences21 (4), p. 1413. doi:10.3390/ijms21041413.
↑ (January 2005) “Tau pathology in Alzheimer disease and other tauopathies”, Biochimica et Biophysica Acta (BBA) - Molecular Basis of Disease1739 (2–3), p. 198–210. doi:10.1016/j.bbadis.2004.09.008.
↑ (Junio 2020) “Alzheimer's Disease, Inflammation, and the Role of Antioxidants”, Journal of Alzheimer's Disease Reports4 (1), p. 175–183. doi:10.3233/ADR-200171.
↑ (2018) “Inflammation as a central mechanism in Alzheimer's disease”, Alzheimer's & Dementia4, p. 575–590. doi:10.1016/j.trci.2018.06.014.
↑ (February 2020) “Contributions of DNA Damage to Alzheimer's Disease”, Int J Mol Sci21 (5), p. 1666. doi:10.3390/ijms21051666.
↑ (March 2019) “Implications of sleep disturbance and inflammation for Alzheimer's disease dementia”, The Lancet. Neurology18 (3), p. 296–306. doi:10.1016/S1474-4422(18)30450-2. 58546748.
↑ (Aprilo 2019) “Metal Toxicity Links to Alzheimer's Disease and Neuroinflammation”, J Mol Biol431 (9), p. 1843–1868. doi:10.1016/j.jmb.2019.01.018.
↑ (2010) “Neuroinflammation – an early event in both the history and pathogenesis of Alzheimer's disease”, Neuro-Degenerative Diseases7 (1–3), p. 38–41. doi:10.1159/000283480. 40048333.
↑ (2015) “Integrating retrogenesis theory to Alzheimer's disease pathology: insight from DTI-TBSS investigation of the white matter microstructural integrity”, BioMed Research International2015, p. 291658. doi:10.1155/2015/291658.
↑ (1999) “Retrogenesis: clinical, physiologic, and pathologic mechanisms in brain aging, Alzheimer's and other dementing processes”, European Archives of Psychiatry and Clinical Neuroscience249 (3), p. 28–36. doi:10.1007/pl00014170. 23410069.
↑ (Februaro 2019) “Treatment of Neurological Manifestations of Gluten Sensitivity and Coeliac Disease”, Current Treatment Options in Neurology21 (3), p. 10. doi:10.1007/s11940-019-0552-7. 73466457.
↑ (March 2018) “Cognitive impairment in celiac disease and non-celiac gluten sensitivity: review of literature on the main cognitive impairments, the imaging and the effect of gluten free diet”, Acta Neurologica Belgica118 (1), p. 21–27. doi:10.1007/s13760-017-0870-z. 3943047.
↑ (Aŭgusto 2011) “Alzheimer's disease as homeostatic responses to age-related myelin breakdown”, Neurobiology of Aging32 (8), p. 1341–1371. doi:10.1016/j.neurobiolaging.2009.08.007.
↑ (2016) “Oligodendrocytes and Alzheimer's disease”, The International Journal of Neuroscience126 (2), p. 97–104. doi:10.3109/00207454.2015.1025778. 21448714.
присілок Нікітська Никитская Країна Росія Суб'єкт Російської Федерації Воронезька область Муніципальний район Терновський район Поселення Алешковське сільське поселення Код ЗКАТУ: 20254808003 Код ЗКТМО: 20654408111 Основні дані Населення 384 Поштовий індекс 397132 Географічні к...
2002 film Dekada '70Philippine theatrical posterDirected byChito S. RoñoWritten byLualhati BautistaBased onDekada '70by Lualhati BautistaProduced byTess V. FuentesStarring Vilma Santos Christopher de Leon Piolo Pascual Marvin Agustin Danilo Barrios John Wayne Sace CinematographyNeil DazaEdited byJess NavarroMusic byNonong BuencaminoDistributed byStar CinemaRelease date December 25, 2002 (2002-12-25) Running time131 minutesCountryPhilippinesLanguageFilipinoBudget₱40,000,000.0...
Biblioteca Nacional del Paraguay UbicaciónPaís Paraguay ParaguayLocalidad De la Residenta 820, Asunción, ParaguayCoordenadas 25°16′40″S 57°39′25″O / -25.2777, -57.657Datos generalesTipo NacionalFundación 1887Información adicionalDirector Rubén CapdevilaSitio web oficial[editar datos en Wikidata] La Biblioteca Nacional del Paraguay es la biblioteca encargada de recopilar y custodiar el patrimonio documental, impreso o en cualquier otro soporte producid...
13th quadrennial U.S. presidential election 1836 United States presidential election ← 1832 November 3 – December 7, 1836 1840 → 294 members of the Electoral College148 electoral votes needed to winTurnout56.5%[1] 0.5 pp Nominee Martin Van Buren William Henry Harrison Hugh L. White Party Democratic Whig Whig Alliance Anti-Masonic Home state New York Ohio Tennessee Running mate Richard M. Johnson Francis Granger John Tyler Electoral vote 17...
Style of literary fiction and art Magic realism or magical realism is a style of literary fiction and art. It paints a realistic view of the world while also adding magical elements, often blurring the lines between fantasy and reality.[1] Magic realism often refers to literature in particular, with magical or supernatural phenomena presented in an otherwise real-world or mundane setting, commonly found in novels and dramatic performances.[2]: 1–5 Despite in...
Daftar ini belum tentu lengkap. Anda dapat membantu Wikipedia dengan mengembangkannya. Pusat Pelatihan Penegakan Hukum FederalInformasi lembagaDibentuk1970Wilayah hukumAmerika SerikatKantor pusatGlynco, GeorgiaPegawai1,068Anggaran tahunan$242 juta USD (2017)Pejabat eksekutifThomas J. Walters [1], DirekturDepartemen indukKementerian Keamanan Dalam Negeri Amerika SerikatSitus webhttps://www.fletc.gov/ Pusat Pelatihan Penegakan Hukum Federal (FLETC) [ berfungsi sebagai badan pelatihan pe...
Treaty between Mauritania and Morocco Map showing the partition agreement per the treaty The Western Sahara partition agreement, formally the Convention concerning the State frontier line, was a treaty signed at Rabat on 14 Apr 1976 between Morocco and Mauritania in order to partition the disputed territory of Western Sahara between them following the withdrawal of Spain under the Madrid Accords.[1][2] The treaty was intended to demarcate the borders between Morocco and Maurit...
Transit station in Ottawa, Canada Campus station redirects here. For radio, see campus radio. uOttawaO-Train stationGeneral informationLocationOttawa, OntarioCanadaCoordinates45°25′14″N 75°40′56″W / 45.42056°N 75.68222°W / 45.42056; -75.68222Owned byOC TranspoPlatformsSide platformsTracks2ConstructionStructure typeSurfaceParkingNoBicycle facilitiesYesHistoryOpenedSeptember 14, 2019[1]Services Preceding station OC Transpo Following station Rideautowa...
See also: List of Castilian monarchs This is a list of the queens consort and kings consort of the Kingdom of Castile, and later, Crown of Castile. It is, in part, a continuation of the list of Asturian royal consorts and the list of Leonese royal consorts. Countesses Banu Mamaduna Picture Name Father Birth Marriage Became Consort Ceased to be Consort Death Spouse Sancha Sánchez of Pamplona Sancho I of Pamplona(Jiménez) - c. 932 c. 944husband's imprisonment December 959 Fernán González Ba...
Railway station in Haryana, India This article has multiple issues. Please help improve it or discuss these issues on the talk page. (Learn how and when to remove these template messages) This article needs additional citations for verification. Please help improve this article by adding citations to reliable sources. Unsourced material may be challenged and removed.Find sources: Ambala Cantonment Junction railway station – news · newspapers · books · schola...
Chief of the Israel Police Yohanan Danino Rav Nitzav Yohanan Danino (Hebrew: יוחנן דנינו; born 1959) is an Israeli police officer who served from May 1, 2011, to June 30, 2015, as the 17th chief of the Israel Police. Among other posts, he has led the Unit of International Crime Investigations and the police's Southern Command. He was also involved in high-profile investigations against top politicians, including Ehud Olmert, Avraham Hirschson, and Avigdor Lieberman. Personal life Da...
Mexican footballer (1936-2012) In this Spanish name, the first or paternal surname is Reyes and the second or maternal family name is Monteón. Salvador Reyes Reyes with Chivas de GuadalajaraPersonal informationFull name Salvador Reyes MonteónDate of birth (1936-09-20)September 20, 1936Place of birth Guadalajara, Jalisco, MexicoDate of death December 29, 2012(2012-12-29) (aged 76)Place of death Guadalajara, Jalisco, MexicoHeight 1.73 m (5 ft 8 in)Position(s) Forwa...
Irish actress (born 1988) Charlie MurphyBornCharlotte Murphy (1988-04-19) 19 April 1988 (age 35)Enniscorthy, County Wexford, IrelandOccupationActressYears active2009–present Charlotte Murphy (born 19 April 1988) is an Irish actress best known for her role as Ann Gallagher in the BBC series Happy Valley (2014–2023). Early life Murphy was born in Enniscorthy, the daughter of hair salon owners Brenda and Pat Murphy. She has five siblings. The family moved to Wexford when she was 12...
Topographic MapLocator Map Climate change in Algeria has wide-reaching effects on the country. Algeria was not a significant contributor to climate change,[1] but, like other countries in the Middle East and North Africa (MENA) region, is expected to be among the most affected by climate change impacts.[2] Because a large part of the country is in already hot and arid geographies, including part of the Sahara, already strong heat and water resource access challenges are expec...
artikel ini perlu dirapikan agar memenuhi standar Wikipedia. Tidak ada alasan yang diberikan. Silakan kembangkan artikel ini semampu Anda. Merapikan artikel dapat dilakukan dengan wikifikasi atau membagi artikel ke paragraf-paragraf. Jika sudah dirapikan, silakan hapus templat ini. (Pelajari cara dan kapan saatnya untuk menghapus pesan templat ini) Retroviridae HIV Rekaman TaksonomiSuperdomainBiotaDomainVirusDuniaRiboviriaKerajaanPararnaviraeFilumArtverviricotaKelasRevtraviricetesOrdoOrtervir...
كنيسة القديس أنطونيوس المارونية في يافا. الموارنة في إسرائيل هم جزء من الكنيسة المارونية الكاثوليكية، وهي تاريخيًا طائفة مرتبطة في لبنان. وهي تستمد اسمها من القديس مار مارون مؤسس الكنيسة المارونية،[1] معظم أفرادها يعيشون حاليا في لبنان بينما يقدر أعداد الطائفة المارو...
För hans sonson, se Oscar Bernadotte af Wisborg. För prinsen född 2016, se Prins Oscar. Oscar Bernadotte Oscar Bernadotte, foto från 1890-talet. Titlar Sveriges arvfurste Tidsperiod 1859–1888 Prins av Sverige och Norge Tidsperiod 1859–1888 Hertig av Gotland Tidsperiod 1859–1888 Prins Bernadotte Tidsperiod 1888–1892 Greve af Wisborg Tidsperiod 1892 Viceamiral Tidsperiod 1903 Yrke Militär Militärtjänst Försvarsgren Sveriges flotta Land Sverige Tjänstetid 187...
BC MureșInformații generaleNume completBaschet Club MureșPoreclăTigrisData fondării2004ArenaSala Sporturilor, Târgu Mureș, Romania (2,000 locuri)CampionatDivizia APreședinteCornel LunguAntrenorSrecko SekulovicPrezență onlinesite web oficial Acasă Deplasare Modifică date / text BC Mureș (în maghiară Maros Kosárlabda Klub) este un club de baschet din Târgu Mureș. Evoluează în prima ligă din România. În sezonul 2006 - 2007 a terminat pe poziția a 9-a în ca...
