Χρηματοοικονομικός κίνδυνος

Ως χρηματοοικονομικός κίνδυνος ορίζεται η μεταβλητότητα των δυνητικών αποτελεσμάτων μιας επένδυσης γύρω από την αναμενόμενη τιμή ή τον αριθμητικό τους μέσο.

Πηγές κινδύνου

Ο κίνδυνος που αντιμετωπίζει ένας επενδυτής να διαφέρει το πραγματικό αποτέλεσμα μιας επένδυσης από το αναμενόμενο μπορεί να πηγάζει από τους εξής επιμέρους κινδύνους:

• επιτοκιακός κίνδυνος (interest rate risk): Οι αυξομειώσεις των επιτοκίων μεταβάλλουν τις τιμές των αξιογράφων αντίστροφα, στην περίπτωση που παραμένουν σταθεροί όλοι οι άλλοι παράγοντες που επηρεάζουν τις τιμές.

• πληθωριστικός κίνδυνος^[1] (inflation risk): Ο πληθωρισμός μειώνει την αγοραστική δύναμη της επένδυσης και θα πρέπει το μέγεθος να αποπληθωριστεί για να βρούμε την πραγματική αξία.

• Κίνδυνος αγοράς (market risk): Οφείλεται στις διακυμάνσεις στη χρηματιστηριακή αγορά.

• Επιχειρηματικός κίνδυνος (business risk): Πρόκειται για τον κίνδυνο μείωσης της αποδοτικότητας και της παραγωγικότητας μιας επιχείρησης λόγω λανθασμένων αποφάσεων της διοίκησης, που έχουν ως συνέπεια την εμφάνιση ζημιών.

• Χρηματοοικονομικός κίνδυνος (financial risk): Πρόκειται για τον κίνδυνο που προέρχεται από τη χρήση δανειακών κεφαλαίων από την εταιρεία. Όσο αυξάνονται τα ξένα προς τα ίδια κεφάλαια, τόσο περισσότερο εκτείθεται η επιχείρηση στον χρηματοοικονομικό κίνδυνο.

• Κίνδυνος ρευστότητας (liquidity risk): Είναι ο κίνδυνος να αδυνατεί η επιχείρηση να προβεί σε άμεση ρευστοποίηση μιας επένδυσης στην τιμή ισορροπίας, λόγω έλλειψης αγοραστικού ενδιαφέροντος ή λόγω στενότητας οικονομικών πόρων.

• Συναλλαγματικός κίνδυνος (exchange rate risk): Οι επενδύσεις που γίνονται σε ξένες κεφαλαιαγορές μπορεί να συνοδεύονται από τον κίνδυνο απώλειας των αποδόσεων των κεφαλαίων από μια μείωση της συναλλαγματικής ισοτιμίας ή μιας υποτίμησης του νομίσματος.

• Πολιτικός κίνδυνος (country risk, political rick): Οι επενδύσεις που γίνονται σε ξένες κεφαλαιαγορές μπορεί να συνοδεύονται από τον κίνδυνο απώλειας αποδόσεων λόγω μιας απρόσμενης πολιτικής αστάθειας ή μιας εμπόλεμης κατάστασης, καταστάσεις που χαρακτηρίζονται από μεγάλη μεταβλητότητα.

Σημειώνεται ότι η σύγχρονη προσέγγιση διαχωρίζει τους κινδύνους σε 2 κατηγορίες:

• Συστηματικός κίνδυνος : συνδέεται με τις κινήσεις της συνολικής αγοράς και δεν μπορεί να εξαλειφθεί με τη διαφοροποίηση (diversification) του χαρτοφυλακίου. Οφείλεται σε δυνάμεις ανεξάρτητες από τις επενδύσεις (μετοχές, ομόλογα, αξιόγραφα) που απαρτίζουν το χαρτοφυλάκιο ενός επενδυτή. Εμπεριέχει τον Κίνδυνο Αγοράς, τον Κίνδυνο Πληθωρισμού, τον Κίνδυνο Επιτοκίων, το Συναλλαγματικό Κίνδυνο και τον Πολιτικό Κίνδυνο (σε ορισμένες περιπτώσεις ενδεχομένως και τον Κίνδυνο Ρευστότητας)
• Μη Συστηματικός Κίνδυνος : οφείλεται σε λόγους ξεχωριστούς για την κάθε επένδυση κι ως εκ τούτου μπορεί να εξαλειφθεί με τη διαφοροποίηση (diversification) του χαρτοφυλακίου. Αν και τα περισσότερα αξιόγραφα ενέχουν τον κίνδυνο αυτό, είναι κατά κύριο λόγο συνδεδεμένος με τις μετοχές. Εμπεριέχει τον Επιχειρηματικό Κίνδυνο, τον Χρηματοοικονομικό Κίνδυνο και τον Κίνδυνο Ρευστότητας.

Έτσι, στη σύγχρονη ανάλυση επενδύσεων ισχύει η σχέση : Συνολικός Κίνδυνος = Συστηματικός Κίνδυνος + Μη Συστηματικός Κίνδυνος ^[2].

Μέτρηση κινδύνου

Ο κίνδυνος μετράται με την τυπική απόκλιση σ. Εάν ένα αξιόγραφο παρουσιάζει μεγάλες αποκλίσεις στην αξία του, τότε μεγαλύτερες είναι και οι διακυμάνσεις γύρω από τη μέση τιμή του, συνεπώς μεγαλύτερος είναι και ο κίνδυνος που εμπεριέχει, και αντίστροφα.^[3]

• ${\displaystyle \sigma =\left[{\frac {\displaystyle \sum _{i=1}^{n}(R_{it}-E(R_{it}))^{2}}{n-1}}\right]^{1/2}}$

Εκτίμηση κινδύνου

Τυπική απόκλιση

Για την εκτίμηση της διασποράς των δυνητικών αποτελεσμάτων μιας επένδυσης γύρω από την αναμενόμενη τιμή τους, χρησιμοποιούμε κατανομή πιθανοτήτων. Για την κατανομή χρησιμοποιούμε την τυπική απόκλιση σ και για μια σχετικά εκτίμηση του κινδύνου χρησιμοποιούμε τον παρακάτω τύπο, λαμβάνοντας υπόψιν τις πιθανότητες P να συμβούν τα δυνητικά αποτελέσματα της επένδυσης:

• ${\displaystyle \sigma =\left[{\sum _{i=1}^{n}P_{i}(R_{it}-E(R_{it}))^{2}}\right]^{1/2}}$

Συντελεστής μεταβλητότητας

Ένα μέσο μέτρησης της διασποράς των δυνητικών αποδόσεων, στην πείπτωση που συγκρίνουμε τον κίνδυνο εναλλακτικών επενδύσεων με μεγάλες αποκλίσεις στις τιμές των αξιογράφων, είναι ο συντελεστής μεταβλητότητας CV. Ο συντελεστής αυτός μετρά τον κίνδυνο σ ανά μονάδα αναμενόμενης απόδοσης Ε(R) και καθορίζεται από τον τύπο:

• ${\displaystyle CV={\frac {\sigma }{E(R_{it})}}}$

Παραπομπές

1. Γνωστός και ως κίνδυνος αγοραστικής δύναμης (purchasing power risk).
2. Δρ. Παρασκευή Μπουφούνου, διαλέξεις μαθήματος Αποτίμησης Χρεογράφων, ΔΠΜΣ "Μαθηματική Προτυποποίηση στις Σύγχρονες Τεχνολογίες & στην Οικονομία", ΕΜΠ
3. Η διακύμανση σ² μετρά το άθροισμα Σ των τετραγώνων των αποκλίσεων των δυνητικών αποδόσεων R τη χρονική στιγμή t από τις αναμενόμενες αποδόσεις Ε(R), προς τον αριθμό n των αποκλίσεων μείον 1. Η τυπική απόκλιση σ υπολογίζεται από τον τύπο σ = (σ²)^1/2

Αναφορές

• Βιβλιογραφία:
  • Γιώργος Λελεδάκης: "Ανάλυση και Διαχείριση Χαρτοφυλακίου", Εκδόσεις Οικονομικού Πανεπιστημίου Αθηνών, Αθήνα 2007.