Φιλαδέλφεια (Μικρά Ασία)

Αυτό το λήμμα αφορά την Τούρκικη πόλη. Για άλλες σύγχρονες ή αρχαίες τοποθεσίες με το ίδιο όνομα, δείτε: Φιλαδέλφεια.

Συντεταγμένες: 38°21′N 28°31′E

Φιλαδέλφεια (Μικρά Ασία)
Είδος	αρχαιολογική θέση και οικισμός
Γεωγραφικές συντεταγμένες	38°21′0″N 28°31′0″E
Διοικητική υπαγωγή	Λυδία και Επαρχία Μανίσας
Χώρα	Τουρκία[1] και Λυδία
δεδομένα (π)

Τα ερείπια της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη, χτισμένης περί το 600 μ.Χ.

Η Φιλαδέλφεια ήταν πόλη της αρχαίας Λυδίας, στη σημερινή Τουρκία, με μακρά και σπουδαία ιστορία. Είναι κτισμένη στους βορειοανατολικούς πρόποδες του Τμώλου (τουρκ. Bozdağ, προφορά Μποζντάγ), στα νότια της κοιλάδας των Σάρδεων. Στη θέση της σήμερα βρίσκεται η τουρκική πόλη Αλασεχίρ (τουρκ. Alaşehir)^[2][3].

Ιστορία

Ερείπια της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη.

Ερείπια της εκκλησίας του Αγίου Ιωάννη.

Ταφόπλακα στον περίβολο του ναού, γραμμένη στα Καραμανλήδικα.

Η Φιλαδέλφεια ήταν μία από τις πρώτες πόλεις με αυτό το όνομα. Θεμελιώθηκε το 189 π.Χ. από τον βασιλιά Ευμένη Β' της Περγάμου, ο οποίος τής έδωσε αυτό το όνομα αφιερώνοντάς τη με αγάπη στον αδελφό και διάδοχό του Άτταλο Β' της Περγάμου. Στη νέα πόλη εγκαταστάθηκαν Μακεδόνες άποικοι από τις γύρω περιοχές, για τη στρατιωτική της φύλαξη. Την περίοδο εκείνη, περίπου το 100 π.Χ., σημαίνουσα μορφή ήταν ο αρχιερέας της πόλης, Έρμιππος, που έκοψε αρκετά νομίσματα^[4]. Ελλείψει κληρονόμων, ο Άτταλος Γ' κληροδότησε μετά το θάνατό του (133 π.Χ.) την πόλη στους Ρωμαίους, οι οποίοι τη συμπεριέλαβαν στην Επαρχία της Ασίας που δημιούργησαν, η οποία περιέλαβε την Ιωνία και το αρχαίο βασίλειο της Περγάμου. Το 17 μ.Χ., η Φιλαδέλφεια καταστρέφεται από σεισμό αλλά σταδιακά ανοικοδομείται, σημαντικά δημόσια κτήρια ανεγείρονται και η πόλη γίνεται πνευματικό και πολιτιστικό κέντρο του Ελληνισμού της Μικράς Ασίας. Έλαβε μάλιστα και την προσωνυμία «Μικραί Αθήναι»^[2].

Η Φιλαδέλφεια αναφέρεται ως μία από τις επτά εκκλησίες της Ασίας στην Αποκάλυψη του Ιωάννη^[5]. Οι κάτοικοί της γνώρισαν τον Χριστιανισμό από το κήρυγμα του Αποστόλου Παύλου. Η εκκλησία της απέκτησε μεγάλη σπουδαιότητα κατά τους πρωτοχριστιανικούς και βυζαντινούς χρόνους. Γνωστοί άγιοι νεομάρτυρες από τη Φιλαδέλφεια είναι ο άγιος νεομάρτυρας Δημήτριος ο εκ Φιλαδελφείας που μαρτύρησε στις 2 Ιουνίου 1657 και ο άγιος νεομάρτυρας Γεώργιος ο εκ Φιλαδελφείας που μαρτύρησε στις 2 Οκτωβρίου 1794 στην πόλη Καρατζασού της Μικράς Ασίας.^[6]

Ο τίτλος του επισκόπου Φιλαδελφείας παραμένει ακόμη ως τίτλος, τόσο για την Καθολική Εκκλησία, όσο και για το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, το οποίο εκλέγει μέχρι σήμερα «μητροπολίτη Φιλαδελφείας, υπέρτιμο και έξαρχο Λυδίας». Μητροπολίτης Φιλαδελφείας από το 1906 έως το 1911 διετέλεσε ο Προκόπιος Λαζαρίδης, ο οποίος ανέπτυξε πολύπτυχη δράση σε ποιμαντικό, εθνικό και εκπαιδευτικό επίπεδο^[7][8][9]. Τελευταίος επίσκοπος Φιλαδελφείας με ποίμνιο, μέχρι τη Μικρασιατική Καταστροφή το 1922, υπήρξε ο μετέπειτα αρχιεπίσκοπος Αθηνών Χρυσόστομος Χατζησταύρου^[10].

Άσπρον του σφετεριστή αυτοκράτορα Θεόδωρου Μαγκαφά, με έδρα την Φιλαδέλφεια.

Στα ύστερα βυζαντινά χρόνια, η Φιλαδέλφεια ήταν αυτόνομος πόλη, υπό την κατ΄ όνομα επικυριαρχία των Βυζαντινών και στην πραγματικότητα υπό την επιρροή των ιπποτών της Ρόδου, όταν το 1390 κατελήφθη (βλ. άλωση της Φιλαδέλφειας) από τον σουλτάνο Βαγιαζήτ Α΄ και μικρή χριστιανική δύναμη υπό τον Μανουήλ Β' Παλαιολόγο. Το 1402 κατελήφθη από τον Ταμερλάνο^[11], ο οποίος έκτισε τείχος με τα σώματα των αιχμαλώτων του. Από τότε αρχίζει μια παρακμή της πόλης, που συνεχίζεται και όταν επανέρχεται σε οθωμανικά χέρια αργότερα, χωρίς όμως να εξαλειφθεί ο χριστιανικός της πληθυσμός, ο οποίος, αν και γλωσσικά σιγά-σιγά εκτουρκίζεται, διατηρεί τη μητρόπολη και τους ιερείς του. Στις αρχές όμως του 19ου αιώνα, η Φιλαδέλφεια γίνεται σημαντικός εμπορικός κόμβος και γνωρίζει σημαντική ανάπτυξη. Σε ελληνική απογραφή του 1905, αναφέρεται ότι η ορθόδοξη κοινότητα της Φιλαδέλφειας αριθμούσε 4.000 άτομα^[11].  

Η Φιλαδέλφεια υπήρξε ένα από τα τελευταία βυζαντινά προπύργια στη Μικρά Ασία. Οι Έλληνες κάτοικοί της την εγκατέλειψαν κατά τη Μικρασιατική Καταστροφή και πολλοί από αυτούς εγκαταστάθηκαν στη Νέα Φιλαδέλφεια, στην Αττική καθώς επίσης και στο χωριό Νέα Φιλαδέλφεια 25 χιλιόμετρα βόρεια της Θεσσαλονίκης.

Η πόλη σήμερα

Η σημερινή πόλη, με το όνομα Αλασεχίρ, έχει πληθυσμό 45.000 κατοίκων. Στην Τουρκία, το όνομα της πόλης είναι σχεδόν συνώνυμο της σουλτανίνας, που παράγεται εκεί και είναι το πιο διάσημο προϊόν της. Συνδέεται οδικώς και σιδηροδρομικώς με τη Σμύρνη, από την οποία απέχει 105 χλμ.

Πηγές

• Catholic Encyclopedia
• Πολιτιστικός σύλλογος «Εστία Φιλαδελφέων»

Παραπομπές

1. (Αγγλικά) GeoNames. 2005. Ανακτήθηκε στις 6  Απριλίου 2015.
2. Εγκυκλοπαίδεια Νέα Δομή. Τεγόπουλος - Μανιατέας. 1996. σελ. 220, τομ. 34. 
3. «Φιλαδέλφεια (Μικρά Ασία) | Mapio.net». Mapio.net. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 22 Μαρτίου 2018. Ανακτήθηκε στις 16 Μαρτίου 2017. 
4. «Philadelphia - Asia Minor Coins - Photo Gallery». www.asiaminorcoins.com (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Αυγούστου 2016. Ανακτήθηκε στις 16 Μαρτίου 2017. 
5. Ιωάννου, Αποκάλυψη, 1.9-11.
6. Antonios (24 Απριλίου 2020). «Οι Άγιοι του Άθω: Άγιος Γεώργιος εκ Φιλαδελφείας, ο νεομάρτυρας (†1794) / Saint George from Philadelpheia, the new martyr (†1794)». Οι Άγιοι του Άθω. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2024. 
7. «Οι Άγιοι Μικρασιάτες Νεομάρτυρες». ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΑ΄. 29 Αυγούστου 2013. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2024. 
8. Τσίρη, Θεοδώρου (2008). "Η Προσφορά της Εκκλησίας και του Ιερού Κλήρου στη Μικρά Ασία 1912-1922". Thessaloniki: Aristotle University of Thessaloniki, Department of Theology.
9. «Άγιος Προκόπιος Μητροπολίτης Ικονίου (+1923)». ΜΙΚΡΑΣΙΑΤΙΚΑ΄. 7 Μαρτίου 2017. Ανακτήθηκε στις 27 Ιουνίου 2024. 
10. «ΦΙΛΑΔΕΛΦΕΙΑ ΜΙΚΡΑΣ ΑΣΙΑΣ – Ο Κόσμος της Ν. Φιλαδέλφειας». www.kosmosnf.gr. Ανακτήθηκε στις 16 Μαρτίου 2017. 
11. Μουστάκας, Κωνσταντίνος (28 Νοεμβρίου 2002). «Φιλαδελφείας Μητρόπολις (Οθωμανική Περίοδος)». Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού - Μικρά Ασία. Ίδρυμα Μείζονος Ελληνισμού. Ανακτήθηκε στις 16 Μαρτίου 2017. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Φιλαδελφείας Μητρόπολις (Οθωμανική Περίοδος) από την Εγκυκλοπαίδεια Μείζονος Ελληνισμού