Με την ονομασία Πανδιονίς[1] (αρχαία ελληνικά: Πανδιονίς) ή Πανδιονίδα φυλή (σύγχρονα ελληνικά) για την φυλή και Πανδιονίδα (γενική: Πανδιονίδος) για την περιοχή και με το όνομα (άρθρο: ο) Πανδιονίδης (αρχαία ελληνικά: Πανδιονίδης), ή (άρθρο πληθυντικού: οι) Πανδιονίδες (αρχαία ελληνικά: Πανδιονίδαι),[2] για τα μέλη της φυλής και τους κατοίκους της περιοχής αυτής, αναφέρεται μια από τις φυλές της Αρχαίας Ελλάδας και μία από τις 10 φυλές της Αρχαίας Αθήνας, οι οποίοι κατοικούσαν στην ομώνυμη περιοχή της Πανδιονίδας, η οποία περιλάμβανε μια σειρά από δήμους της περιοχής της σύγχρονης Ελλάδας που είναι γνωστή ως Αττική. Η δραστηριότητα των πολιτών της φυλής αυτής πιθανόν να συνδέεται επίσης με το Ιερό του Πανδίονος και την εορτή Πάνδια.
Η φυλή και η περιοχή των Πανδιονίδων δήμων ήταν μέρος της μεγάλης πόλης-κράτους της αρχαίας Αθήνας, η οποία διοικούταν από εκπροσώπους των 10 φυλών της Αττικής, με βάση τη διαίρεση του Κλεισθένη, οι οποίες ήταν οι εξής:
Η φυλή Πανδιονίς, με βάση τη διαίρεση του Κλεισθένη, είχε κατανεμηθεί σε διάφορες περιοχές, που καταλάμβαναν οι δήμοι,[3][4] που ανήκαν σε αυτήν[5] και έφεραν τις ονομασίες:
Αγγελή, ο δημότης Αγγελήθεν (προέρχεται από την Αγγελή),[6][7]
Υπάρχουν μερικές ιστορικές ασάφειες σχετικά με την ταύτιση ή τα ονόματα μερικών δήμων αυτής της φυλής, σε σχέση με άλλες:
Κονθύλη, ο δημότης Κονθυλεύς,[10] (αναφέρεται και ως δήμος της Αντιοχίδος φυλής)
Πόρος, ο δημότης Πόριος,[23] (αναφέρεται και ως δήμος της Ακαμαντίδος φυλής, που είναι και η επικρατέστερη άποψη).
Φηγαία, ο δημότης Φηγαιεύς ή Φηγεύς.[24][25] (αναφέρεται και ως δήμος της Αιγηίδας φυλής, που είναι και η επικρατέστερη άποψη).
Η συμμετοχή των δήμων στην αρχαία Βουλή
Η αντιπροσωπευτική ποσόστωση των εκπροσώπων - βουλευτών των δήμων της Πανδιονίδας (στον παρακάτω πίνακα) αποδεικνύει και τη σημαντική συμμετοχή της φυλής αυτής, κατά την πρώτη (508 π.Χ. - 306 π.Χ.) και τη δεύτερη περίοδο (306 π.Χ. - 223 π.Χ.) της διακυβέρνησής της, μέσω της αρχαίας αθηναϊκήςΒουλής και της Εκκλησίας του δήμου, ειδικότερα την περίοδο μεταξύ των ετών 343 π.Χ. - 253 π.Χ..[26]
↑[...] "Πανδιονίς: Μια από τις 10 αρχαίες φυλές της Αττικής, που πήρε το όνομά της από τον βασιλιά Πανδίονα. Bλ. λ. Πανδίων, όνομα μυθολογικών προσώπων. -ίδος, ή, Α [Πανδίων]: 1. η κόρη τού μυθικού βασιλιά Πανδίονος 2. μία από τις δέκα φυλές τής αρχαίας Αττικής, η οποία ονομάστηκε έτσι από το όνομα τού Πανδίονος". [...] Πανδιονίς
↑Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Αγγελή, δήμος της Πανδιονίδος φυλής, ο δημότης επιρρηματικώς Αγγελήθεν εκ τόπου΄ Χάρης Κλεοχάρους Αγγελήθεν΄ εις τόπον Αγγελήνδε, εν τόπω Αγγελήσιν. όξύνεται δε κατά δύο τρόπους, ότι δήμου όνομα, ώς τό Περγασή και Κεφαλή, και ότι τα δια του ελη μονογενή υπέρ δύο συλλαβάς βαρύνεται, ει μή από φύσει μακράς ή θέσει άρχοιτο, Σεμέλη, αγέλη, διά τό Πεντελή και Αγγελή, το πιμελή σεσημείωται". [...], σελ. 8.
↑Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Αγγελή, δήμος της Αττικής, εκ της Πανδιονίδος φυλής (Κάτοικ. Επιρρ. Αγγελήθεν)". [...], σελ. 4.
↑Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Κυδαθήναιον, δήμος της Πανδιονίδος φυλής, ο δημότης Κυδαθηναιεύς, εντεύθεν ήν Νικοχάρης ο κωμικός, και Kύων Κυδαθηναιεύς, τα τοπικά εκ Κυδαθηναίων, εις Κυδαθηναίων, εν Κυδαθηναίων". [...], σελ. 172.
↑[...] "Κυδαθηναιείς ή Κυδαθηναίοι: Αρχαίος δήμος της Αθήνας, που περιλάμβανε την Ακρόπολη και κατέληγε στον ποταμό Ηριδανό. Η επικράτειά του αντιστοιχεί στη σημερινή συνοικία της Πλάκας. Ανήκε στην Πανδιονίδα φυλή, με εξαίρεση την περίοδο 306-201 π.Χ., κατά την οποία βρισκόταν υπό τον έλεγχο της Αντιγονίδας φυλής. Στον δήμο αυτό βρίσκονταν τα βυρσοδεψεία του Κλέωνα· εκεί γεννήθηκαν σημαντικοί Αθηναίοι, όπως ο ρήτορας Ανδοκίδης, ο Αριστοφάνης κ.ά.". [...] Κυδαθηναιείς ή ΚυδαθηναίοιΑρχειοθετήθηκε 2019-03-27 στο Wayback Machine.
↑ 10,010,1Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Κονθύλη, δήμος της Αττικής, εκ της Αντιοχίδος φυλής (Κάτοικ. Κονθυλεύς)". [...], σελ. 215.
↑Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Κύθηρον, δήμος της Αττικής, εκ της Πανδιονίδος φυλής (Κάτοικ. Κυθήριος)". [...], σελ. 221.
↑Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Μυρρινούς, δήμος της Πανδιονίδος φυλής, ο δημότης Μυρρινούσιος. τα τοπικά Μυρρινουντόθεν, Μυρρινουντάδε, Μυρρινουντίσι. Διονύσιος δε ο Τρύφωνος Μυρρινούντάφησιν. ο δημότης εκ Μυρρινούττης, διά δύο τ". [...], σελ. 205.
↑Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Μυρρινούς, δήμος της Αττικής, εκ της Πανδιονίδος φυλής (Κάτοικ. Μυρρινούσιος, ή Μυρρινούντιος, και Επιρρ. Μυρρινουντόθεν)". [...], σελ. 274.
↑Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Όα, δήμος της Αττικής, της Πανδιονίδος φυλής, Διονύσιος δε ο του Τρύφωνός φησι το πληθυντικόν Όεις λέγεσθαι αυτάς, ως και άλλα πολλά. ο μέντοι δημότης Όαθεν λέγεται. Δάμων Δαμωνίδου Όαθεν. και εκ τόπου το αυτό, τα δ' άλλα Όαζε, Όασε. λέγεται και Όη. έστι δ' Όη της Οινηίδος φυλής, ο δημότης Οήθεν". [...], σελ. 214.
↑Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Όα, ή Οείς, δήμος της Αττικής, εκ της Πανδιονίδος φυλής (Κάτοικ. Επιρρ. Όαθεν)". [...], σελ. 286.
↑Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Παιανία (καθύπερθεν, και υπένερθεν) δήμος της Αττικής, εκ της Πανδιονίδος φυλής (Κάτοικ. Παιανιεύς)". [...], σελ. 302.
↑Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Πρασίαι, δήμος Αθήνησι της Πανδιονίδος φυλής. ο δημότης Πρασιεύς και Πρασίαθεν. το τοπικόν Πρασίασε και Πρασίησιν. έστι και Λακωνικόν πολίχνιον, ού ο πολίτης όμοίως Πρασιεύς". [...], σελ. 237.
↑Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Προβάλινθος, δήμος [της] Πανδιονίδος φυλής. ο δημότης Προβαλίσιος. τα τοπικά Προβαλινθόθεν, Προβαλινθόνδε, Προβαλινθοί, θηλυκώς δε λέγεται ο δημότης". [...], σελ. 237.
↑Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Προβάλινθος, δήμος της Αττικής, εκ της Πανδιονίδος φυλής (Κάτοικ. Προβαλίνθιος)". [...], σελ. 328.
↑Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Στείρια, δήμος Αττικός [της] Πανδιονίδος φυλής, θηλυκώς και ουδετέρως. ο δημότης Στειριεύς Στειριέως και κατά συναίρεσιν Στειριώς. το κτητικόν Στειριακός, το τοπικόν Στειριάθεν, Στειριάδε, Στειριοί". [...], σελ. 259.
↑Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Στειρία, δήμος της Αττικής, εκ της Πανδιονίδος φυλής (Κάτοικ. Στειριεύς, και Επιρρ. Στειριάθεν)". [...], σελ. 355.
↑Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Πόρος, δήμος της Αττικής, εκ της Πανδιονίδος φυλής (Κάτοικ. Πόριος)". [...], σελ. 326.
↑Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii Ἐθνικων quæ supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Φηγαία, δήμος της Αιγηίδος φυλής, ο δημότης Φηγαιεύς. έστι και άλλος δήμος της Πανδιονίδος φυλής οι Φηγαιείς. ο δημότης Φηγαιεύς, τα τοπικά εκ Φηγαιέων, εις Φηγαιέων, εν Φηγαιέων". [...], σελ. 297.
↑Δανιήλ ο Μάγνης, "Λεξικόν Ιστορικομυθικόν και Γεωγραφικόν, συντεθέν υπό Δανιήλου Δημητρίου Μάγνητος του εκ του Πηλίου όρους εκ κωμοπόλεως Αγίου Λαυρεντίου, εις χρήσιν της ελληνικής νεολαίας". Εκ της Ελληνικής τυπογραφίας Φραγκίσκου Ανδρεώλα. Εν Βενετία 1834. Lexikon historikomythikon kai geographikon (etc.)(Historisch-mythologisches und geographisches Worterbuch etc.) neograece, Daniel Demetrios Magnes, Andreola, 1834, [...] "Φηγέα, δήμος της Αττικής, εκ της Πανδιονίδος φυλής (Κάτοικ. Φηγεύς)". [...], σελ. 381.
↑ 30,030,1Στέφανος Βυζάντιος, "Εθνικά", ("Stephani Byzantii ?θνικων qu? supersunt." Gr. Edidit Anton Westermann, Λειψία 1839), [...] "Κυδαθήναιον, δήμος της Πανδιονίδος φυλής, ο δημότης Κυδαθηναιεύς, εντεύθεν ήν Νικοχάρης ο κωμικός, και Kύων Κυδαθηναιεύς, τα τοπικά εκ Κυδαθηναίων, εις Κυδαθηναίων, εν Κυδαθηναίων". [...], σελ. 172.
Πηγές
Αρχαίες πηγές
Στέφανος Βυζάντιος, «Εθνικών», Έκδοση 1839: Stephanus (Byzantius), Anton Westermann: “Stephani Byzantii Ethnikōn quae supersunt”, Sumptibus et typis B.G. Teubneri, Λειψία 1839.
Νεότερες πηγές
Με την ενσωμάτωση στοιχείων από τα λήμματα: για τους αρχαίους Δήμους (αγγλικά: Deme) [1] και την Βουλή (αγγλικά: Boule) [2]