Ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος (Άρτα)

Συντεταγμένες: 39°9′46″N 20°59′2″E

Εκκλησία της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος
Άποψη της εκκλησίας από το ύψος της Πλατείας Αγίας Θεοδώρας.
Είδος	Χριστιανικός ναός
Αρχιτεκτονική	βυζαντινή αρχιτεκτονική
Διεύθυνση	Πλατεία Αγίας Θεοδώρας, Άρτα
Γεωγραφικές συντεταγμένες	39°9′46″N 20°59′2″E
Θρήσκευμα	Χριστιανισμός
Διοικητική υπαγωγή	Δήμος Αρταίων
Τοποθεσία	Άρτα
Χώρα	Ελλάδα
Γενικές διαστάσεις	8,72 μέτρα × 5,1 μέτρα
Υλικά	πέτρα
δεδομένα (π)

Ο ναός της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος είναι μνημείο μεταβυζαντινής περιόδου στην πόλη της Άρτας.

Δομή και τοποθεσία

Πρόκειται για μια μονόκλιτη, δρομική, ξυλόστεγη βασιλική με δίρριχτη στέγη. Αρχικά ο ναός ανήκε στον τύπο της τρίκλιτης βασιλικής, όμως καταστράφηκαν τα πλάγια κλίτη της. Ο ναός είναι χτισμένος πάνω σε παλαιότερο βυζαντινό, όπως μαρτυρούν τα λείψανα της τοιχοποιίας.^[1] Η τοιχοποιία του ναού είναι αργολιθοδομή και εξωτερικά δε φέρει καμία κεραμοπλαστική διακόσμηση. Εσωτερικά, στο υπέρθυρο της δυτικής εισόδου, σώζεται η κτητορική επιγραφή: «Ανεστωρίθει επιμελώς και διορθώθεν ο ναός ούτος τεις Μεταμώρφοσις του Κ(υρίο)υ και Θ(εο)ύ/ και Σωτήρος ημών Ισού XV αναλώμασι τεις αυτού επιμελεία ενετίησιν και εξόδου του πανιεροτάτου μητροπωλείτου της αγιοτάτης μητροπώλεος Νεπάκτου και Αρτης κυρίου Γαβριήλ. Έτους ΖΡΛΓ' Μην Μάρτιος Γ'». Με βάση την επιγραφή ο ναός ιστορήθηκε και επισκευάστηκε το 1623, εποχή όπου μητροπολίτης Ναυπάκτου και Άρτης ήταν ο Γαβριήλ Γ'. Εσωτερικά ο ναός είναι κατάγραφος αλλά όλες οι τοιχογραφίες είναι σε μεγάλο βαθμό κατεστραμμένες. Αξιόλογο είναι και το ξυλόγλυπτο τέμπλο του ναού που καλύπτεται με εικόνες των αρχών του 17ου αιώνα.^[2] Βρίσκεται στην πλατεία Αγίας Θεοδώρας, σε μικρή απόσταση από τον ομώνυμο ναό και το ναΐσκο του Αγίου Λουκά.

Ιστορία

Ο μητροπολίτης Άρτας Σεραφείμ Ξενόπουλος στο «Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης & Πρεβέζης» (εκδ.1884) μας πληροφορεί ότι στα τέλη του 19ου αιώνα στην Άρτα υπήρχαν 11 ενορίες και 10 θέσεις (συνοικίες). Οι συνοικίες ήταν της Περιβλέπτου, των Ταμπακιάδων (βυρσοδεψών) ή της Δάφνης, Τουρκοπάζαρο, Αγίας Θεοδώρας ή Λούκενας ή Καραπάνου, Μουχούστι, Μονοπώλειο, Πλάτανος, Αλμπαναριά, Ρωμιοπάζαρο και Eβραϊκα.^[3] Ο ναός της της Μεταμόρφωσης του Σωτήρος μαζί με το ναό του Αγίου Λουκά και του Αγίου Αντρέα, ήταν ένα από τα παρεκκλήσια του ναού της Αγίας Θεοδώρας και βρισκόταν στη θέση Λούκενας ή Καραπάνου.^[4] Το 1962 με υπουργική απόφαση ο ναός ανακηρύχθηκε διατηρητέο μνημείο. ^[5] Ο ιερός ναός πανηγυρίζει στις 6 Αυγούστου.

Παραπομπές

1. Δ.Γιαννούλης, Η Αγία Θεοδώρα, Η βασίλισσα της Άρτας, Άρτα 2001, σ.67-70.
2. H εντοίχια ζωγραφική του 17ου αιώνα στους ναούς του νομού Άρτας, ΜΒ Τσιαπαλή, Ιωάννινα, 2003.
3. Σεραφείμ Ξενόπουλος, Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης & Πρεβέζης» (εκδ.1884), σ.139:«Η πόλις "Αρτα διαιρείται εις εκκλησιαστικάς ένορίας 11 κα θέσεις δέκα, 1) της Περιλήφτης (Περιβλέπτου), εκ του Χριστιανικού Ναού πρότερον, είτα Μετσιτίου υπάρξαντος τών Μπέιδων, και κειμένου πλησίον της Μητροπόλεως, 2) τών Βυρσοδεψών ή Δάφνης, 3) Τουρκοπάζαρο, 4) άγ. Θεοδώρας ή Λούκενας ή Καραπάνου, 5) Μουχούστον (ξε) (Προάστειον τής Αρτης), εντεύθεν άρχεται ή αγορά ευθύδρομος ένθεν και ένθεν έχουσα εργαστήρια διάφορα, και καταλήγουσα μέχρι της 6 ενορίας του Μονοπωλείου, 7) Πλάτανος, 8) Αλπαναρία, 9) Ρωμαιοπάζαρον, 10) Εβραϊκά εις ταύτας κεντα αι επόμεναι Εκκλησίαι.»
4. Σεραφείμ Ξενόπουλος, Δοκίμιον Ιστορικόν περί Άρτης & Πρεβέζης» (εκδ.1884), σ.139.
5. «Περί κηρύξεως αρχαιολογικών χώρων, ΥΑ 15904/24-11-1962, ΦΕΚ 473/Β/17-12-1962». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Σεπτεμβρίου 2021. Ανακτήθηκε στις 30 Ιανουαρίου 2019. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Μεταμόρφωση του Σωτήρος, Ιερά Μητρόπολη Άρτας