Μητροπολίτης πρώην Θεσσαλονίκης Άνθιμος

 Η ουδέτερη οπτική γωνία αυτού του λήμματος αμφισβητείται. Πιθανότατα παρουσιάζει κάποια γεγονότα ή απόψεις μονομερώς ή με δυσανάλογη ισορροπία σε σχέση με την αντίστοιχη βαρύτητά τους. Παρακαλούμε δείτε τη σχετική συζήτηση στη σελίδα συζήτησης του λήμματος.
Παναγιώτατος/Σεβασμιώτατος
Άνθιμος
Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης
ΕκκλησίαΟικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, Εκκλησία της Ελλάδος (επιτροπικώς)
Από26 Απριλίου 2004
Έως13 Σεπτεμβρίου 2023
ΠροκάτοχοςΠαντελεήμων Β’
ΔιάδοχοςΦιλόθεος
Άλλοι τίτλοιΥπέρτιμος και Έξαρχος Πάσης Θετταλίας
Προσωπικά στοιχεία
Γέννηση26 Οκτωβρίου 1934 (1934-10-26) (90 ετών)
Σαλμώνη Ηλείας
Εθνικότητα Ελληνική
ΣπουδέςΕθνικό και Καποδιστριακό Πανεπιστήμιο Αθηνών
Υπογραφή{{{υπογραφή_alt}}}
ΔόγμαΑνατολικός Ορθόδοξος Χριστιανισμός
Πρώην τίτλοςΜητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως, Τραϊανουπόλεως και Σαμοθράκης (1974-2004)

Ο Μητροπολίτης πρώην Θεσσαλονίκης Άνθιμος (κατά κόσμον Διονύσιος Ρούσσας, Σαλμώνη Ηλείας, 26 Οκτωβρίου 1934), είναι Έλληνας επίσκοπος της Εκκλησίας της Ελλάδος. Διετέλεσε μητροπολίτης Θεσσαλονίκης από το 2004 έως το 2023. Προηγουμένως, διετέλεσε μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως, Τραϊανουπόλεως και Σαμοθράκης από το 1974 έως και το 2004.

Υπήρξε υποψήφιος Αρχιεπίσκοπος Αθηνών δύο φορές (1998 και 2008).[1][2]

Πρώτα χρόνια

Ο κατά κόσμον Διονύσιος Ρούσσας γεννήθηκε τον Οκτώβριο του 1934 στη Σαλμώνη Ηλείας και είναι γιος του Δημητρίου και της Αργυρής, δασκάλας στο επάγγελμα. Τελείωσε τις εγκύκλιες σπουδές του το 1952 και πέτυχε στις εισαγωγικές εξετάσεις της Φιλοσοφικής και της Νομικής Σχολής του Πανεπιστημίου Αθηνών, επιλέγοντας την πρώτη. Το 1957 έλαβε πτυχίο από την Φιλοσοφική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών.

Κατόπιν εργάστηκε ως άμισθος βοηθός της έδρας της Βυζαντινής Φιλολογίας καθώς και ως δάσκαλος στα εκπαιδευτήρια Ελληνική Παιδεία, των οποίων διετέλεσε και διευθυντής γυμνασίου.[3] Παράλληλα σπούδασε στη Θεολογική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, απ' όπου πήρε πτυχίο το 1963.[3] Υπηρέτησε τη στρατιωτική του θητεία ως έφεδρος αξιωματικός στην Πολεμική Αεροπορία.

Το 1964 χειροτονήθηκε Διάκονος από τον Μητροπολίτη Θήρας Γαβριήλ και τον επόμενο χρόνο, το 1965, Πρεσβύτερος. Η Ιερά Σύνοδος του ανέθεσε την σύνταξη του φυλλαδίου «Φωνή Κυρίου», το οποίο διηύθυνε για έξι χρόνια, ενώ εργάστηκε και ως διορθωτής στα έντυπα της Αδελφότητος Θεολόγων «Ο Σωτήρ».[4] Το 1966 παραιτήθηκε από την θέση του ως καθηγητής και τοποθετήθηκε διευθυντής κηρύγματος στην Αποστολική Διακονία της Εκκλησίας της Ελλάδος. Δύο χρόνια αργότερα ανέλαβε την διεύθυνση του φοιτητικού θεολογικού οικοτροφείου, θέση στην οποία παρέμεινε μέχρι το 1974. Το 1968 ανέλαβε την ευθύνη των εκδόσεων και του Τυπογραφείου της Αποστολικής Διακονίας. Το 1971 ήταν υπεύθυνος για την φιλοξενία και την εκκλησιαστική συμμετοχή των Ορθοδόξων κληρικών για τους εορτασμούς της Εθνικής 150ετηρίδας. Τον Ιούλιο του 1971 εκπροσώπησε την Εκκλησία της Ελλάδος στην εκλογή και ενθρόνιση του Πατριάρχου Βουλγαρίας Μαξίμου. Από το 1965 ήταν προϊστάμενος στον Ιερό Ναό Αγίου Βασιλείου της οδού Μετσόβου Αθηνών, όπου παρέμεινε μέχρι την εκλογή του στη Μητροπολη Αλεξανδρούπολης.

Εκκλησιαστική διακονία

Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως

Στις 13 Ιουλίου του 1974 εξελέγη από την Ιερά Σύνοδο της Ιεραρχίας Μητροπολίτης Αλε­ξαν­δρου­πό­λε­ως, Τρα­ϊ­α­νου­πό­λε­ως και Σαμοθράκης. Η χειροτονία του έγινε στις 14 Ιουλίου στον Ιερό Ναό του Αγίου Βασιλείου της οδού Μετσόβου. Στις 30 Ιουλίου ενθρονίστηκε στην Αλεξανδρούπολη.

Θεμελίωσε και ανήγειρε 35 νέους ναούς καθώς και δύο ιερές μονές, την γυναικεία Μονή Παναγίας του Έβρου και την ανδρώα Μονή Αγίου Ιωάννη του Θεολόγου. Μεταξύ των εγκαταστάσεων που δημιουργήθηκαν με πρωτοβουλία του περιλαμβάνονται συνεδριακό κέντρο και ξενώνας, το Εκκλησιαστικό Μουσείο Αλεξανδρουπόλεως, το Σταυρίδειο εκκλησιαστικό μαθητικό οικοτροφείο αρρένων «Ο άγιος Στέφανος», το ενοριακό κέντρο του αγίου Ελευθερίου Αλεξανδρουπόλεως ενώ άρχισε να εκδίδει το διμηνιαίο εκκλησιαστικό περιοδικό «Γνωριμία». Επιπλέον μερίμνησε για την ανέγερση νέου γηροκομείου, νέων κτηρίων στις εκκλησιαστικές κατασκηνώσεις Μάκρης, του Ανθίμειου πολιτιστικού κέντρου και του ιδρύματος κοινωνικής και πολιτιστικής προσφοράς «ο Άγιος Ιωσήφ».[5]

Φέρεται επίσης ότι έπαιξε σημαντικό ρόλο στην ίδρυση ιατρικής σχολής του Δημοκριτείου Πανεπιστημίου Θράκης στην Αλεξανδρούπολη. Από το 1986 έως το 1989 διετέλεσε τοποτηρητής της Ιεράς Μητροπόλεως Διδυμοτείχου, Ορεστιάδος και Σουφλίου. Εκπροσώπησε την Εκκλησία της Ελλάδας στις εορτές Κυρίλλου και Μεθοδίου στο Βατικανό το 1985 και στην ενθρόνιση του Αρχιεπισκόπου του Καντέρμπερι της Αγγλικανικής Εκκλησίας το 1991. Επίσης είχε διατελέσει επί τριετία μέλος του Εθνικού Συμβουλίου Ραδιοτηλεόρασης.[6] Το 1998 ήταν άτυπα υποψήφιος στις αρχιεπισκοπικές εκλογές. Στην πρώτη και δεύτερη ψηφοφορία έλαβε 13 ψήφους ενώ στην τρίτη, στην οποία στήριξε τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο, 4 ψήφους.[7] Επίσης ήταν μέλος της εξεταστικής επιτροπής για την καταγγελία περί υπεξαιρέσεως τεσσάρων δισεκατομμυρίων δραχμών από τα ταμεία της Εκκλησίας. Οι κατηγορίες αυτές έγιναν λίγο πριν τις αρχιεπισκοπικές εκλογές του Απριλίου του 1998, βάρυναν κυρίως τον μετέπειτα Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο Β΄ και τελικά αποδείχθηκαν αβάσιμες.[8]

Μετάθεση στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης και κρίση με το Οικουμενικό Πατριαρχείο

Μετά τον θάνατο του Μη­τρο­πο­λί­τη Θεσ­σα­λο­νί­κης Πα­ντε­λε­ή­μο­νος Β’ το 2003, ο τότε Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως Άνθιμος συνέχισε τις επαφές με τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο ώστε να καταφέρει να μετατεθεί στην χηρεύουσα Μητρόπολη Θεσσαλονίκης, όπως είχε ήδη συμφωνηθεί μεταξύ τους από το 1998.[9][10]

Στις 26 Απριλίου 2004 συνεκλήθη η Ιερά Σύνοδος για τις εκλογές τριών νέων Μητροπολιτών (Θεσσαλονίκης, Σερβίων και Ελευθερουπόλεως). Τελικά μόνο 35 από τους 71 παρισταμένους Μητροπολίτες ψήφισαν υπέρ της πρότασης του Αρχιεπισκόπου για άμεσες εκλογές, λόγω της εκκρεμότητας αποστολής του καταλόγου των υποψηφίων στο Οικουμενικό Πατριαρχείο, σύμφωνα με τον Καταστατικό Χάρτη. Μάλιστα ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος δεν απάντησε ποτέ στα γράμματα που είχε στείλει το Οικουμενικό Πατριαρχείο (την 1η Δεκεμβρίου του 2003, την 30ή Μαρτίου 2004 και την 20ή Απριλίου του 2004). Παρά την ισχνή πλειοψηφία και τις εκκρεμότητες ο Αρχιεπίσκοπος Χριστόδουλος προχώρησε στις εκλογές. Για τους λόγους αυτούς αποχώρησαν από τη συνεδρίαση διαμαρτυρόμενοι οι Μητροπολίτες Ζακύνθου, Φιλίππων, Περιστερίου, Πρεβέζης, Ναυπάκτου, Ηλείας και Θηβών (και ο Ιωαννίνων αρνήθηκε να εμφανιστεί για τους ίδιους λόγους). Ακολούθως, με μια απόφαση οριακής πλειοψηφίας της Συνόδου, ο Άνθιμος μετατέθηκε στις 26 Απριλίου 2004 στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης. Επίσης την ίδια μέρα εξελέγησαν νέοι Μητροπολίτες Σερβίων και Ελευθερουπόλεως.[11][12][13]

Η απόφαση αυτή δημιούργησε μεγάλη κρίση ανάμεσα στην Εκκλησία της Ελλάδος και το Οικουμενικό Πατριαρχείο,[14] το οποίο συγκάλεσε Μείζονα και Υπερτελή Σύνοδο, η οποία αποφάσισε τη διακοπή της κοινωνίας των Αρχιερέων του με τον Αρχιεπίσκοπο Χριστόδουλο και το όνομά του διαγράφηκε από τα Εκκλησιαστικά Δίπτυχα.[15] Τελικά μετά από αμοιβαίες υποχωρήσεις οι νεοεκλεγέντες Μητροπολίτες αναγνωρίστηκαν και νέα Μείζων και Υπερτελής Σύνοδος ήρε την ακοινωνησία με τον Αρχιεπίσκοπο Αθηνών και αποκατέστησε τη μνημόνευση του ονόματός του στα δίπτυχα.

Ο Μητροπολίτης Ζακύνθου Χρυσόστομος καθώς και διάφοροι πολίτες είχαν προσφύγει στο Συμβούλιο της Επικρατείας σχετικά με την εκλογή του Ανθίμου στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης, καταγγέλλοντας ότι δεν υπήρξε η απαιτούμενη ψηφοφορία για τη μετάθεσή του και ότι παραβιάστηκε η μυστικότητά της. Το ΣτΕ με απόφασή του αποφάνθηκε για τη νομιμότητα της μετάθεσης.[16] Τελικά, ο Άνθιμος κατεστάθη Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης και ενθρονίστηκε στις 18 Ιουνίου 2004 στον Καθεδρικό Ναό της του Θεού Σοφίας Θεσσαλονίκης.

Από το 2004 εκδίδει το περιοδικό «Ευλογία». Έχει συγγραφικό έργο και είναι επίτιμος διδάκτωρ της Ιατρικής Σχολής του Πανεπιστημίου Θράκης.[17]

Στις 7 Αυγούστου 2023, υπέβαλε την παραίτησή του από τον Μητροπολιτικό θρόνο της Θεσσαλονίκης, η οποία ολοκληρώθηκε στις 13 Σεπτεμβρίου 2023.[18]

Κατηγορίες, κριτική και αντιδράσεις

Δηλώσεις και ενέργειές του έχουν γίνει κατά καιρούς αντικείμενο κριτικής ως μισαλλόδοξες, ομοφοβικές, αντιεπιστημονικές και ρατσιστικές.[19][20][21][22][23]

Με μέριμνά του συγκεντρώθηκε ως το 2015 ποσό περίπου 3.000.000 ευρώ από δωρεές και εισφορές πιστών, με σκοπό την ανέγερση ιδρύματος χρονίως πασχόντων. Αρχικά σχεδιάστηκε να γίνει στο Πανόραμα αλλά το Συμβούλιο της Επικρατείας ακύρωσε το σχέδιο για περιβαλλοντικούς λόγους. Το Υπουργείο Υγείας ακολούθως παραχώρησε το πρώην ορφανοτροφείο Μέγας Αλέξανδρος στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης με σκοπό την ανέγερση του ιδρύματος. Η παραχώρηση του κτηρίου στην Μητρόπολη από το Υπουργείο Υγείας έγινε σε αντίθεση με την τότε απόφαση του δημοτικού συμβουλίου να δοθεί η έκταση στον Δήμο Θεσσαλονίκης. Τελικά η παραχώρηση κατέστη άκυρη διότι παραβιάστηκαν οι όροι από την πλευρά της Μητρόπολης.[24][25]

Ως μητροπολίτης Θεσσαλονίκης, ο Άνθιμος είναι κατηγορούμενος για φορολογικές και ποινικές υποθέσεις σχετικά με το «Ορθόδοξο Ίδρυμα Παιδείας και Πολιτισμού» της Μητρόπολης. Η έρευνα ξεκίνησε τον Οκτώβριο του 2016 και αφορά την διετία 2004-2005, κατά την οποία φέρεται ότι δεν αποδόθηκε φόρος προστιθέμενης αξίας και φόρος εισοδήματος συνολικής αξίας άνω των 460.000 ευρώ. Ο τίτλος «Ορθόδοξο Ιδρυμα Παιδείας και Πολιτισμού» χαρακτηρίστηκε ως παραπλανητικός καθώς το ίδρυμα λειτουργούσε ξενοδοχειακή μονάδα, που εισέπραττε, έκοβε αποδείξεις, αλλά δεν απέδιδε ΦΠΑ και φόρους. Το συγκεκριμένο ίδρυμα καταργήθηκε το 2005 ύστερα από απόφαση της Ιεράς Συνόδου και συστάθηκε το «Εκπαιδευτικό και πολιτιστικό ίδρυμα της Ιεράς Μητρόπολης Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς» (με Πρόεδρο του διοικητικού συμβουλίου και πάλι τον Μητροπολίτη Άνθιμο) και υπό την ευθύνη του λειτουργεί η ίδια ξενοδοχειακή μονάδα.[26][27][28]

Στις 21 Νοεμβρίου 2017 ανακοινώθηκε[29] από το Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης η αναγόρευση του Άνθιμου ως επίτιμου διδάκτορα του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής. Αν και αρχικά είχε ανακοινωθεί ότι η τελετή θα γινόταν στις 27 Νοεμβρίου, αναβλήθηκε «για λόγους καλύτερης οργάνωσης»[30] χωρίς να ανακοινωθεί νέα ημερομηνία. Η ανακοίνωση της αναγόρευσης οδήγησε σε πλήθος αντιδράσεων[31][32][33][34] και πραγματοποίηση συλλογής υπογραφών[35] που ζητούσαν την ανάκληση της απόφασης, θεωρώντας την «απόφαση-ντροπή για το ΑΠΘ». Ο πρόεδρος του τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας σε συνέντευξή του ισχυρίστηκε πως η αναβολή σχετίζεται με τις αντιδράσεις αυτές και με το ενδεχόμενο «παρέμβασης κατά την διάρκεια της τελετής».[36] Τελικά, χωρίς να έχει υπάρξει επίσημη ανακοίνωση, ανακηρύχτηκε τη Δευτέρα 15 Ιουλίου 2019, εντός του επισκοπείου επίτιμος Διδάκτορας του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας της Θεολογικής Σχολής του Αριστοτελείου Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης.[37]

Δημόσιες αντιπαραθέσεις

Στην κηδεία του Αρχιεπισκόπου Χριστοδούλου ο Μητροπολίτης Άνθιμος εκφώνησε επικήδειο ως εκπρόσωπος της Εκκλησίας της Ελλάδος και προκάλεσε αντιδράσεις με την εκτός πρωτοκόλλου προσφώνηση του Κωνσταντίνου Γλύξμπουργκ, η οποία χαρακτηρίστηκε ως βαρύτατο θεσμικό ατόπημα.[38][39][40][41][42] Στις αρχιεπισκοπικές εκλογές του 2008 ήταν για δεύτερη φορά υποψήφιος, συγκεντρώνοντας στην πρώτη ψηφοφορία 7 ψήφους και στηρίζοντας στη δεύτερη τον τελικώς εκλεγέντα Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο Β΄.[43]

Το 2010 κατά τον εορτασμό του Αγίου Δημητρίου είχε φραστικό επεισόδιο με τον υποψήφιο δήμαρχο Θεσσαλονίκης Γιάννη Μπουτάρη, ο οποίος τον είχε αποκαλέσει νωρίτερα «μουτζαχεντίν».[44][45][46][47] Συγκεκριμένα, ο Άνθιμος είπε στον Μπουτάρη: «Με είπες μουτζαχεντίν. Σαν να σου λέω εγώ ότι είσαι Βούλγαρος προδότης. Να ανακαλέσεις γιατί όσο ζω εγώ, η Εκκλησία δε θα σου επιτρέψει να δεις τη δημαρχία».[48][49][50] Το περιστατικό σχολιάστηκε αρνητικά από μέρος των πιστών στο ναό[49], αλλά και από ένα μέρος των μέσων μαζικής ενημέρωσης.[51][52]

Τον Δεκέμβριο 2010 άσκησε αρνητική κριτική στον Αρχιεπίσκοπο Ιερώνυμο με αφορμή την παρουσία του στην συναυλία «αλληλεγγύης και κοινωνικής σύγκλισης»[53] που έγινε στις 12 Δεκεμβρίου 2010 στην εκκλησία του Αγίου Παντελεήμονα (οργανώθηκε από το Μέγαρο Μουσικής Αθηνών και την Αρχιεπισκοπή Αθηνών).[54]

Κατηγορίες για ρατσισμό και ομοφοβία

Ο Μητροπολίτης Άνθιμος έχει λάβει κριτική από ορισμένους για τη στάση του σε διάφορα κοινωνικά και πολιτικά θέματα. Για τα θέματα της ομοφυλοφιλίας και του επαναπροσδιορισμού φύλου,[55] η στάση του έχει χαρακτηριστεί ως συντηρητική και ομοφοβική,[56][57][58] ενώ έχει ασκήσει επανειλλημένως κριτική και λεκτικές επιθέσεις κατά του Φεστιβάλ Υπερηφάνειας της Θεσσαλονίκης.[59][60][61][62]

Έχει κατηγορηθεί επίσης για ξενοφοβία[20][63] και ιδιαιτέρως ισλαμοφοβία,[64][65] με πιο πρόδηλο γεγονός τις κινητοποιήσεις κατά της ίδρυσης τμήματος Ισλαμικών Σπουδών στην Θεολογική Σχολή στο Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.[66][67] Ξενοφοβικές έχουν χαρακτηριστεί και άλλες δηλώσεις του με αφορμή την μεταναστευτική-προσφυγική κρίση.[68][69] Έχει επίσης επικριθεί για το ότι έκανε δεκτό στο γραφείο του τον αρχηγό της νεοναζιστικής οργάνωσης Χρυσή Αυγή, Νίκο Μιχαλολιάκο και τη σύζυγό του Ελένη Ζαρούλια.[70]

Σε κήρυγμα στις 14 Αυγούστου 2011 εξέφρασε την αντίθεσή του στην πρόθεση του πρόεδρου της Μελίτης να λειτουργήσει ραδιοφωνικό σταθμό στην Σλαβομακεδονική γλώσσα.[71][72][73][74] Ο λόγος του Ανθίμου χαρακτηρίστηκε από την Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου ως ρατσιστικός και μισαλλόδοξος.[75][76]

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Παραπομπές

  1. ↑ Άλλο 1998 και άλλο 2008, ΤΑ ΝΕΑ, Μάνος Χαραλαμπάκης, 5 Φεβρουαρίου 2008
  2. ↑ Εκλογή Αρχιεπισκόπου, TA NEA, 08/02/2008
  3. ↑ 3,0 3,1 Βιογραφικό του Μητροπολίτη Άνθιμου από το Οικουμενικό Πατριαρχείο Κωνσταντινούπολης
  4. ↑ Ταχυδρόμος, 14ης Ιουνίου 2008, σ. 39.
  5. ↑ «Βιογραφικό του Μητροπολίτη Άνθιμου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Σεπτεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 24 Ιουλίου 2009. 
  6. ↑ «Βιογραφικό του Μητροπολίτη Άνθιμου από την επίσημη ιστοσελίδα της εκκλησίας της Ελλάδος». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 15 Σεπτεμβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2008. 
  7. ↑ «Εφημερίδα Το ΒΗΜΑ». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Φεβρουαρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2008. 
  8. ↑ Ποιοι μητροπολίτες φέρονται ως πιθανοί υποψήφιοι Αρχειοθετήθηκε 2012-02-19 στο Wayback Machine., από την εφημερίδα Καθημερινή
  9. ↑ Επαφές Ανθίμου στην Αθήνα για τη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης, Παρατηρητής της Θράκης, 20/04/2004
  10. ↑ Πώς έγινε Αρχιεπίσκοπος ο Χριστόδουλος, 24 Νοεμβρίου 2008, ΤΟ ΒΗΜΑ
  11. ↑ Ψήφισαν... Iερό Πόλεμο, ΤΑ ΝΕΑ, Μπαΐλης Πάνος 27 Απριλίου 2004
  12. ↑ Δυναμικό τέλος στην εκκρεμότητα μητροπολιτών, Η Καθημερινή, 27/04/2004
  13. ↑ Εξελέγη Μητροπολίτης Θεσ/νικης ο Αλεξανδρουπόλεως Ανθιμος Δευτέρα, 26 Απριλίου 2004, Ναυτεμπορική
  14. ↑ «Θυμήθηκε τον Φαρμακίδη». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Ιανουαρίου 2009. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2008. 
  15. ↑ «Εμπλοκή του Φαναρίου επιζητούν Ιεράρχες». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 18 Νοεμβρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2008. 
  16. ↑ «Επίσημη ιστοσελίδα του Συμβουλίου Επικρατείας». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Σεπτεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2008. 
  17. ↑ «Δίπτυχα μητροπολιτών». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 5 Οκτωβρίου 2008. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2008. 
  18. ↑ «Παραιτήθηκε ο Μητροπολίτης Θεσσαλονίκης Άνθιμος». News 24/7. 8 Αυγούστου 2023. Ανακτήθηκε στις 8 Αυγούστου 2023. 
  19. ↑ Μαζεύουν υπογραφές για να μην αναγορευτεί ο Άνθιμος επίτιμος διδάκτορας του ΑΠΘ, 24.11.2017, alfavita.g
  20. ↑ 20,0 20,1 «Παραλήρημα Άνθιμου: Αλβανοί, Σλάβοι, Τούρκοι, Σκοπιανοί, ορέγονται τα ελληνικά εδάφη». Huffington Post. 18 Μαΐου 2015. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2015. 
  21. ↑ «Δόκτωρ Άνθιμος»; Στις 24.000 οι υπογραφές κατά της αναγόρευσης Άνθιμου σε επίτιμου Διδάκτορα, 18/07/2019, koutipandoras.gr
  22. ↑ Στεφανίδης Βασ. (Αρχιμ.), "Εκκλησιαστική Ιστορία - Απ' αρχής μέχρι σήμερον", 6η έκδ. (ανατύπωση της β' έκδοσης του 1959), Παπαδημητρίου, Αθήνα 1998, σελ. 442
  23. ↑ Ο τηλε-διάδοχος Χριστόδουλου, ΤΑ ΝΕΑ, 3 Απριλίου 2008
  24. ↑ ««Μακεδονίας Μέλαθρον», dimokratianews.gr, 31/10/2015». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Οκτωβρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 27 Οκτωβρίου 2020. 
  25. ↑ Plan B για το πρώην Ορφανοτροφείο Μ. Αλέξανδρος αναζητά η κυβέρνηση, 6/2/2017, alterthess.gr
  26. ↑ «Φορολογικές και ποινικές περιπέτειες για τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Άνθιμο». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-12-03. https://web.archive.org/web/20171203155300/http://news247.gr/eidiseis/koinonia/forologikes-kai-poinikes-peripeteies-gia-ton-mhtropolith-thessalonikhs-anthimo.4959466.html. Ανακτήθηκε στις 2017-12-05. 
  27. ↑ Φορολογικές «φουρτούνες» για τον 'Ανθιμο, 29/01/2018, tvxs.gr
  28. ↑ Κατηγορούμενος και για φοροδιαφυγή ο Μητροπολίτης Ανθιμος, sofokleousin.gr, 2/12/2017
  29. ↑ «Αναγόρευση του Παναγιότατου Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κ. Άνθιμου σε Επίτιμο Διδάκτορα του Τμήματος Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας του ΑΠΘ | ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ». www.auth.gr. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2017. 
  30. ↑ «Ανακοίνωση | ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΕΙΟ ΠΑΝΕΠΙΣΤΗΜΙΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ». www.auth.gr. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2017. 
  31. ↑ «Ενδοπανεπιστημιακές κόντρες για τον κ. Ανθιμο, του Απόστολου Λακασά | Kathimerini». http://www.kathimerini.gr/936581/article/epikairothta/ellada/endopanepisthmiakes--kontres-gia-ton-k-an8imo. Ανακτήθηκε στις 2017-12-05. 
  32. ↑ «ΑΠΘ: Παρέμβαση αντιεξουσιαστών για την αναγόρευση Άνθιμου σε επίτιμο καθηγητή». www.alfavita.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2017. 
  33. ↑ «Οργή ΣΥΡΙΖΑ για Άνθιμο και ΑΠΘ: Να ανακληθεί η απόφαση – ντροπή.». Newsit.gr. 2017-11-25. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2017-12-06. https://web.archive.org/web/20171206113903/http://www.newsit.gr/topikes-eidhseis/orgi-syriza-gia-anthimo-kai-apth-na-anaklithei-apofasi-ntropi/2304100/. Ανακτήθηκε στις 2017-12-05. 
  34. ↑ «Η Θεσσαλονίκη έχει «αντισώματα» στη μισαλλοδοξία - Αρχική» (στα αγγλικά). Αρχική. 2017-12-03. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2020-08-10. https://web.archive.org/web/20200810001103/http://epohi.gr/%CE%B7-%CE%B8%CE%B5%CF%83%CF%83%CE%B1%CE%BB%CE%BF%CE%BD%CE%AF%CE%BA%CE%B7-%CE%AD%CF%87%CE%B5%CE%B9-%CE%B1%CE%BD%CF%84%CE%B9%CF%83%CF%8E%CE%BC%CE%B1%CF%84%CE%B1-%CF%83%CF%84%CE%B7-%CE%BC/. Ανακτήθηκε στις 2017-12-05. 
  35. ↑ «όλοι οι Έλληνες πολίτες: ΨΗΦΙΣΜΑ ΚΑΤΑ ΤΗΣ ΕΠΙΤΙΜΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΟΥ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ ΑΝΘΙΜΟΥ». Avaaz (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2017. [νεκρός σύνδεσμος]
  36. ↑ «Πρ.Ποιμαντικής και Κοινωνικής Θεολογίας ΑΠΘ στο ΒΗΜΑ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ: Γιατί αναβλήθηκε η τελετή του Μητρ.Ανθίμου». www.vimaorthodoxias.gr (στα Αγγλικά). Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Δεκεμβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 5 Δεκεμβρίου 2017. 
  37. ↑ Ο Μητροπολίτης Άνθιμος... επίτιμος διδάκτωρ του Πανεπιστημίου Θεσσαλονίκης
  38. ↑ Άνθιμος: Εδωσε «διαπιστευτήρια» στον Κοκό!, Πρώτο Θέμα, 1/2/2008
  39. ↑ Επικήδειοι με αναφορές στο έργο και στην προσφορά του μακαριστού Αρχιεπισκόπου, 31/1/2008, in.gr
  40. ↑ «Να καταδικαστούν οι προκλήσεις του Ανθιμου», 1/2/2008, rizospastis.gr
  41. ↑ Αντιδράσεις για την προσφώνηση Ανθιμου στον τέως, ΤΟ ΒΗΜΑ, 01/02/2008
  42. ↑ Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΔΙΑΔΟΧΗΣ: Άρχισε από τον περίβολο του νεκροταφείου, 01/02/2008, Εφημερίδα Μακεδονία
  43. ↑ «Ο μητροπολίτης Θηβών εξελέγη νέος Αρχιεπίσκοπος». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 26 Ιουνίου 2008. Ανακτήθηκε στις 8 Σεπτεμβρίου 2008. 
  44. ↑ Κόντρα Άνθιμου - Μπουτάρη, από το in.gr
  45. ↑ «27-Οκτ-2010 - Άρθρο στην εφημερίδα Το Βήμα (της Μαρίας Αντωνιάδου): «Οσο ζω δεν πρόκειται να δεις δήμο» Σφοδρή επίθεση του Μητροπολίτη Άνθιμου κατά του κ. Μπουτάρη στον Ναό του Αγίου Δημητρίου, παρουσία του Πρωθυπουργού». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2 Φεβρουαρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 13 Οκτωβρίου 2019. 
  46. ↑ «27-Οκτ-2010 άρθρο στην εφημερίδα Τα Νέα: "Θερμό επεισόδιο Μπουτάρη-Άνθιμου». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 31 Οκτωβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2010. 
  47. ↑ «27-Οκτ-2010 - Άρθρο στην εφημερίδα Καθημερινή (του Σταύρου Τζίμα): "Ιερός πόλεμος Ανθιμου - Μπουτάρη"». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 14 Μαρτίου 2012. Ανακτήθηκε στις 21 Νοεμβρίου 2010. 
  48. ↑ 26-Οκτ-2010 άρθρο στο tvxs.gr: "Άνθιμος κατά Μπουτάρη: Η εκκλησία θα είναι εναντίον σου".
  49. ↑ 49,0 49,1 «27-Οκτ-2010 - Άρθρο στην εφημερίδα Ο Αγγελειοφορος: "Άγριος καβγάς Άνθιμου - Μπουτάρη"». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2010. 
  50. ↑ Βίντεο στην ιστοσελίδα του τηλεοπτικού καναλιού ANT1: "Κόντρα Ανθιμου-Μπουτάρη".[νεκρός σύνδεσμος]
  51. ↑ 27-Οκτ-2010 άρθρο στο tvxs.gr: "Μπουτάρης σε Άνθιμο: «κοντός ψαλμός αλληλούια»"
  52. ↑ «27-Οκτ-2010 άρθρο στην εφημερίδα Έθνος (του Χρίστου Τελίδη): "Κήρυγμα μίσους από Ανθιμο για Γ. Μπουτάρη"». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Οκτωβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 16 Νοεμβρίου 2010. 
  53. ↑ «Συναυλία «αλληλεγγύης και κοινωνικής σύγκλισης» στον Αγ. Παντελεήμονα». tvxs.gr. 12 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2010. 
  54. ↑ «Άνθιμος κατά Ιερώνυμου για τον Άγιο Παντελεήμονα!». tvxs.gr. 19 Δεκεμβρίου 2010. Ανακτήθηκε στις 19 Δεκεμβρίου 2010. 
  55. ↑ «Ο Μητροπολίτης Άνθιμος δηλώνει πως είναι παλαβά πράγματα οι επεμβάσεις επαναπροσδιορισμού φύλου». LiFO. http://www.lifo.gr/now/greece/160721. Ανακτήθηκε στις 2017-12-05. 
  56. ↑ «Άνθιμος: Θανάσιμο αμάρτημα η ομοφυλοφιλία». news247.gr. 18 Μαρτίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 28 Ιουνίου 2015. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2015. 
  57. ↑ «Μητροπολίτης Ανθιμος: «Η Τουρκία εποφθαλμιά τη Θράκη»». Πρώτο Θέμα. 19 Ιανουαρίου 2015. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2015. 
  58. ↑ «Ο Άνθιμος θεωρεί... παράνομους και αφύσικους τους ομοφυλόφιλους |thetoc.gr». The TOC. Ανακτήθηκε στις 11 Οκτωβρίου 2015. 
  59. ↑ Προβολισιάνος, Άγγελος (5 Ιουνίου 2015). «Γκέι κοινότητα: Κήρυγμα μίσους οι προτροπές Ανθιμου για αγρυπνία». in.gr. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2015. 
  60. ↑ «Διαξιφισμοί Μπουτάρη - Άνθιμου για το Gay Pride Θεσσαλονίκης». Mega. 3 Ιουνίου 2015. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Φεβρουαρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2015. 
  61. ↑ «Μητροπολίτης Ανθιμος: «Αίσχος το gay pride, ανακατεύουν τα άγια ζητήματα με τα σκυλιά»». iefimerida. 17 Ιουνίου 2014. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2015. 
  62. ↑ «Άνθιμος: «Θα γίνει χαλασμός» αν η παρέλαση Υπερηφάνιας περάσει μπροστά από τις εκκλησίες μου». tvxs. 18 Μαρτίου 2015. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2015. 
  63. ↑ «Άνθιμος: Θα ξηλώσω τις τουρκικές πινακίδες από τη Θεσσαλονίκη». news.gr. 3 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2015. 
  64. ↑ «Μητροπολίτης Άνθιμος: Εγκληματική η προσπάθεια ίδρυσης τμήματος Ισλαμικών Σπουδών». news247.gr. 3 Αυγούστου 2014. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2015. [νεκρός σύνδεσμος]
  65. ↑ «Ο Άνθιμος σε ξενοφοβικό ξέσπασμα: Θα ισλαμοποιηθούμε με τους μουσουλμάνους πρόσφυγες». news247.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 20 Απριλίου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2016. 
  66. ↑ «Νέα δήλωση Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης κατά της ίδρυσης Τμήματος Ισλαμικών Σπουδών στο ΑΠΘ». amen.gr. 31 Ιουλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2015. [νεκρός σύνδεσμος]
  67. ↑ «Συντηρητικοί Χριστιανοί Τάσσονται Κατά της Ίδρυσης Τμήματος Ισλαμικών Σπουδών στο ΑΠΘ». Vice. 27 Νοεμβρίου 2014. Ανακτήθηκε στις 16 Ιουνίου 2015. 
  68. ↑ «Μητροπολίτης Ανθιμος: Έγκλημα αν ανακατευτούν άλλοι λαοί και θρησκεύματα στη Θεσσαλονίκη». www.parapolitika.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Μαρτίου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2016. 
  69. ↑ «Θεσσαλονίκη: Άνθιμος για πρόσφυγες - Τελειώσαμε αν έρθουν εκατομμύρια (Βίντεο)!». newsit.gr. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Ιουνίου 2016. Ανακτήθηκε στις 29 Μαΐου 2016. 
  70. ↑ Kokkino, Sto (2017-03-27). «Ανεπιθύμητη παντού, ευπρόσδεκτη από τον Άνθιμο η Χρυσή Αυγή - Στο κόκκινο - 105,5 FM». Στο κόκκινο. http://www.stokokkino.gr/article/1000000000055935/Anepithumiti-pantou-euprosdekti-apo-ton-Anthimo-i-Xrusi-Augi. Ανακτήθηκε στις 2017-12-05. [νεκρός σύνδεσμος]
  71. ↑ «Άνθιμος: "Θα κάνω γυαλιά - καρφιά τον σκοπιανό ραδιοφωνικό σταθμό"». pathfinder.gr. 2011-08-18. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2011-08-20. https://web.archive.org/web/20110820193724/http://news.pathfinder.gr/greece/news/730303.html. Ανακτήθηκε στις 2011-09-05. 
  72. ↑ «Η EΕΔΑ κατηγορεί τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης για εκτροπή από τη νομιμότητα Για την ομιλία του κατά της δημιουργίας Σλαβόφωνου Ραδιοφωνικού Σταθμού στη Φλώρινα». Πύλη Εκκλησιαστικών Ειδήσεων Amen.gr. 30 Αυγούστου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 12 Οκτωβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2011. 
  73. ↑ ««Γυαλιά-καρφιά» θέλει να κάνει ο Άνθιμος ραδιοφωνικό σταθμό της ΠΓΔΜ». tvxs.gr. 2011-08-18. http://tvxs.gr/node/91808. Ανακτήθηκε στις 2011-09-06. 
  74. ↑ «Ανθιμος: Οργή για το σκοπιανό σταθμό που θα εκπέμψει στη Φλώρινα». Εφημερίδα Ναυτεμπορική. 2011-08-19. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2012-02-04. https://web.archive.org/web/20120204031430/http://www.naftemporiki.gr/news/pstory.asp?id=2038409. Ανακτήθηκε στις 2011-09-06. 
  75. ↑ «Εκκλησία και ρατσιστικός λόγος ή Το μισαλλόδοξο κήρυγμα». Ελληνική Ένωση για τα Δικαιώματα του Ανθρώπου. 5 Σεπτεμβρίου 2011. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 21 Σεπτεμβρίου 2011. Ανακτήθηκε στις 6 Σεπτεμβρίου 2011. 
  76. ↑ Ηλίας Κανέλλης (2011-08-18). «Αιχμές Νόμος είναι το δίκιο του Παναγιώτατου». Εφημερίδα Τα Νέα. http://www.tanea.gr/aixmes/?aid=4650454. Ανακτήθηκε στις 2011-09-06. 

Strategi Solo vs Squad di Free Fire: Cara Menang Mudah!