Λευκός Νείλος

Λευκός Νείλος
Πηγές	Βικτόρια
Εκβολές	Νείλος
Χώρες Λεκάνης	Μπουρούντι
Χώρα	Ρουάντα, Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, Σουδάν, Νότιο Σουδάν, Τανζανία και Ουγκάντα
Μήκος	2.620 χλμ
Μέση εκροή	878 κυβικά μέτρα το δευτερόλεπτο
Παραπόταμοι	Bahr el Ghazal River, Sobat River, Bahr el Zeraf, Achwa, Adar River, Kidepo River, Ora River και Kafu
wikidata (π • σ • ε )

Ο Λευκός Νείλος (αραβικά: النيل الأبيض‎‎ αν-νιλ αλ-αμπιάντ) είναι ποταμός στην Αφρική, ένας από τους δύο κύριους παραποτάμους του Νείλου. Ο άλλος είναι ο Μπλε Νείλος. Το όνομα του προέρχεται από το χρωματισμό του, ο οποίος οφείλεται στον πηλό που μεταφέρει με το νερό.^[1]

Με την αυστηρή έννοια, ο όρος Λευκός Νείλος αναφέρεται στον ποταμό που πηγάζει από την λίμνη Νο, στη συμβολή των ποταμών Μπαχρ αλ Τζαμπάλ και Μπαχρ ελ Γκαζάλ. Με την ευρύτερη έννοια, ο όρος "Λευκός Νείλος" αναφέρεται σε όλα τα τμήματα του ποταμού που απορρέουν από την Λίμνη Βικτώρια μέχρι την ένωση του με τον Μπλε Νείλο. Τα υψηλότερα τμήματα ονομάζονται "Νείλος της Βικτώριας" (μέσω της λίμνης Κιόγκα μέχρι την λίμνη Αλβέρτου), το επόμενο τμήμα ονομάζεται "Αλβέρτειος Νείλος" (μέχρι τα σύνορα με το Νότιο Σουδάν) και έπειτα "Ορεινός Νείλος" ή Μπαχρ-αλ-Τζαμπάλ (μέχρι τη λίμνη Νο).^[2] Ο "Λευκός Νείλος" μπορεί μερικές φορές να περιλαμβάνει και τις πηγές του στην λίμνη Βικτώρια, εκ των οποίων η πιο απόμακρη απέχει 3.700 χιλιόμετρα από τον λευκό Νείλο.^[3]

Τον 19ο αιώνα, η αναζήτηση που έκαναν διάφοροι Ευρωπαίοι για την πηγή του Νείλου επικεντρώθηκε κυρίως στον Λευκό Νείλο, η οποία είχε εξαφανιστεί στα βάθη της λεγόμενης "Σκοτεινότερης Αφρικής". Η πηγή του Λευκού Νείλου βρέθηκε το 1937 όταν ο Γερμανός Μπούρκχαρτ Βάλντεκερ ιχνηλάτησε την πηγή σε ένα ρέμα στο Ρουτόβου, στη βάση του όρους Κικίζι.^[4]

Ένας χάρτης που δείχνει την πορεία του Λευκού Νείλου και του Μπλε Νείλου στην Ανατολική Αφρική.

Εκβολές της Λίμνης Βικτώριας

Οι καταρράκτες Ρουσούμο

Ο ποταμός Καγκέρα, ο οποίος ρέει στην λίμνη Βικτώρια κοντά στο Μπουκόμπα της Τανζανίας, είναι ο μακρύτερος τροφοδότης ποταμός. Οι πηγές δεν συμφωνούν για το ποιος είναι ο μεγαλύτερος παραπόταμος του Καγκέρα και η πιο απόμακρη πηγή του Νείλου.^[5]

Η πηγή του Νείλου μπορεί να θεωρηθεί ότι είναι είτε ο ποταμός Ρουβγιρόνζα, ο οποίος πηγάζει στην επαρχία Μπουρούρι στο Μπουρούντι,^[6] κοντά στο Μπουκιρασάζ ή ο Νιαμπαρόνγκο, ο οποίος πηγάζει από το δάσος Νιούνγκβε στη Ρουάντα.^[7]

Αυτά τα δύο ποτάμια-τροφοδότες συναντώνται κοντά στους καταρράκτες Ρουσούμο στο σύνορο Ρουάντας-Τανζανίας. Οι καταρράκτες είναι γνωστοί για ένα γεγονός που συνέβη στις 28 και 29 Απριλίου 1994, όταν 250.000 Ρουαντανοί διέσχισαν την γέφυρα στους καταρράκτες Ρουσούμο με κατεύθυνση την Νγκάρα της Τανζανίας σε 24 ώρες. Η Ύπατη Αρμοστεία του ΟΗΕ για τους Πρόσφυγες την αποκαλεί ως τη "μεγαλύτερη και ταχύτερη έξοδο προσφύγων στη σύγχρονη εποχή". Ο Καγκέρα αποτελεί μέρος των συνόρων Ρουάντας–Τανζανίας και Τανζανίας–Ουγκάντας πριν κατευθυνθεί προς την Λίμνη Βικτόρια.

Στην Ουγκάντα

Αθλητές του ράφτινγκ στους καταρράκτες Μπουτζαγκάλι κοντά στο στόμιο του Βικτωριανού Νείλου.

Ο Λευκός Νείλος στην Ουγκάντα κινείται υπό την ονομασία "Βικτωριανός Νείλος" από την λίμνη Βικτόρια μέσω της λίμνης Κιόγκα μέχρι την λίμνη Αλβέρτου. Από αυτό το σημείο μετονομάζεται σε "Αλβέρτειος Νείλος" μέχρι το σύνορο με το Νότιο Σουδάν.

Βικτωριανός Νείλος

Ο Βικτωριανός Νείλος ξεκινά στο βόρειο άκρο της λίμνης Βικτώριας στην Τζίντζα, στη βόρεια όχθη της λίμνης.^[8] Περνώντας από τον σταθμό παραγωγής ηλεκτρικού ρεύματος Ναλουμπάλε και Κίρα στο βόρειο άκρο της λίμνης, ο ποταμός διαπερνά τους καταρράκτες Μπουτζαγκάλι (την θέση ενός άλλου σταθμού ηλεκτρικού ρεύματος) 15 χιλιόμετρα από τη Τζίντζα. Διασχίζει την Ουγκάντα με βορειοδυτική κατεύθυνση και φτάνει στην Λίμνη Κιόγκα, στο κέντρο της χώρας και φτάνει στην Λίμνη Αλβέρτου.

Στους καταρράκτες Καρούμα, ο ποταμός ρέει κάτω από την γέφυρα Καρούμα (2°14′45.40″N 32°15′9.05″E) στη νοτιοανατολική γωνία του εθνικού πάρκου των καταρρακτών Μέρτσισον. Κατά τη διάρκεια της εξέγερσης από το Στρατό Αντίστασης του Κυρίου, η γέφυρα Καρούμα, η οποία χτίστηκε το 1963 για να βοηθήσει την βαμβακοβιομηχανία, ήταν κύρια στάση στο δρόμο για το Γκουλού (Ουγκάντα), όπου τα οχήματα συγκεντρώνονταν σε κομβόι πριν κινηθούν με στρατιωτική συνοδεία για την πορεία προς τον βορρά. Το 2009, η κυβέρνηση της Ουγκάντα ανακοίνωσε τα σχέδιά της να κατασκευάσει ένα πρόγραμμα υδροηλεκτρικών έργων ισχύος 750 μεγαβάτ με προγραμματισμένη ημερομηνία ολοκλήρωσης το 2016.^[9] Η Παγκόσμια Τράπεζα ενέκρινε τη χρηματοδότηση ενός μικρότερου υδροηλεκτρικού φράγματος ισχύος 200 μεγαβάτ αλλά η Ουγκάντα επέλεξε ένα μεγαλύτερο εγχείρημα, το οποίο θα χρηματοδοτηθεί εσωτερικά από τον λαό αν χρειαστεί.^[10]

Λίγο πριν την είσοδό της στην Λίμνη Αλβέρτου, ο ποταμός συμπιέζεται σε ένα πέρασμα πλάτους επτά μέτρων στους καταρράκτες Μέρτσισον, σηματοδοτώντας την είσοδο του στον δυτικό κλάδο του Ανατολικού Αφρικανικού ρήγματος. Έπειτα ρέει προς την λίμνη Αλβέρτου απέναντι από τα Μπλε Όρη στην Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό.

Το τμήμα του ποταμού από τη Λίμνη Κιόγκα μέχρι τη λίμνη Αλβέρτου ονομάζεται και "Νείλος του Κιόγκα".^[11]

Αλβέρτειος Νείλος

Γέφυρα στον Αλβέρτειο Νείλο

Ο ποταμός που η απορροή του εκτείνεται από την Λίμνη Αλβέρτου και βόρεια λέγεται "Αλβέρτειος Νείλος". Χωρίζει την υποπεριοχή Δυτικού Νείλου στην Ουγκάντα από την υπόλοιπη χώρα. Μια γέφυρα περνά πάνω από τον Αλβέρτειο Νείλο στην επαρχία Νέμπι. Είναι η μόνη γέφυρα του Λευκού Νείλου σε αυτό το τμήμα. Υπάρχει μια γραμμή πορθμείων που συνδέει τους δρόμους μεταξύ Αντζουμάνι και Μόγιο, αλλά το υπόλοιπο του ποταμού διασχίζεται με μια μικρή βάρκα ή κανό.

Στο Νότιο Σουδάν και το Σουδάν

Η συμβολή του Μπλε και του Λευκού Νείλου, κοντά στο Χαρτούμ

Από το σημείο που εισέρχεται στο Νότιο Σουδάν μέσω Ουγκάντας ο ποταμός ονομάζεται "Ορεινός Νείλος". Από την λίμνη Νο στο Νότιο Σουδάν και έπειτα ο ποταμός ονομάζεται Λευκός Νείλος και συνεχίζει προς τα βόρεια μέχρι το Σουδάν όπου καταλήγει στη συμβολή του με τον Γαλάζιο Νείλο.

Ορεινός Νείλος

Από το Νιμούλε στο Νότιο Σουδάν, κοντά στα σύνορα με την Ουγκάντα, ο ποταμός γίνεται γνωστός ως "Ορεινός Νείλος" ή "Μπαχρ-αλ-Τζαμπάλ" (بحر الجبل), που κυριολεκτικά σημαίνει "Ορεινός Ποταμός"^[13]. Το νοτιοσουδανικό κρατίδιο της Κεντρικής Εκουατόριας ήταν γνωστό ως Μπαχρ αλ-Τζαμπάλ μέχρι το 2006.^[14]

Το νότιο τμήμα του ποταμού συναντά αρκετά ρεύματα πριν φτάσει την σουδανέζικη πεδιάδα και τον μεγάλο βάλτο του Σουντ. Φτάνει στην λίμνη Νο όπου γίνεται η συμβολή με τον Μπαχρ ελ Γκαζάλ και σχηματίζουν τον Λευκό Νείλο.^[15] Ένας παραπόταμος που λέγεται Μπαχρ ελ Ζεράφ διαπερνά το Σουντ και ενώνεται με τον Λευκό Νείλο. Ο Ορεινός Νείλος κατεβαίνει υψόμετρο μέσω στενών φαραγγιών και μιας σειράς από ρέματα που περιλαμβάνουν τα ρέματα Φούλα.^[16][17]

Όπως φαίνεται και στην εικόνα, οι δύο Νείλοι ενώνονται στο Χαρτούμ, την πρωτεύουσα του Σουδάν. Απέναντι βρίσκεται το Ομντουρμάν.

Κυρίως Λευκός Νείλος

Για μερικούς ανθρώπους, ο Λευκός Νείλος ξεκινά στην συμβολή του Ορεινού Νείλου με τον Μπαχρ αλ Γκαζάλ στην Λίμνη Νο.^[15]

Τα 120 χιλιόμετρα του Λευκού Νείλου όπου ρέει ανατολικά από τη Λίμνη Νο μέχρι το στόμιο του Σομπάτ περιέχουν πλαγιές και έχουν πολλούς βάλτους και λιμνούλες.^[18] Όταν πλημμυρίζει, ο Σομπάτ μεταφέρει μεγάλη ποσότητα ιζήματος. Αυτός είναι ο κύριος λόγος που ο Λευκός Νείλος εμφανίζει το χαρακτηριστικό του χλωμό χρώμα.^[19] Από το Μαλακάλ, την δεύτερη μεγαλύτερη πόλη του Νότιου Σουδάν ο ποταμός ρέει αργά αλλά χωρίς βάλτους και με κατεύθυνση προς το Χαρτούμ και το Σουδάν. Κάτω από το Μαλακάλ βρίσκεται το Κοντόκ, το σημείο όπου έλαβε χώρα το επεισόδιο της Φασόντα, το οποίο σημάδεψε το τέλος του Αγώνα για την Αφρική.

Στο Σουδάν το ποτάμι δανείζει το όνομά του στο Σουδανέζικο κρατίδιο του Λευκού Νείλου, πριν συγχωνευτεί με τον Μπλε Νείλο στο Χαρτούμ, την πρωτεύουσα του Σουδάν, διαμορφώνοντας τον Ποταμό Νείλο.

Πλωτότητα

Ο Λευκός Νείλος είναι πλωτός υδατόδρομος από την Λίμνη Αλβέρτου μέχρι το Χαρτούμ μέσω του φράγματος Τζεμπέλ Αούλια. Μόνο μεταξύ Τζούμπα και Ουγκάντα ο ποταμός χρειάζεται αναβάθμιση ή κανάλι για να γίνει πλωτός.

Κατά τη διάρκεια μέρους του έτους, τα ποτάμια είναι πλωτά μέχρι την Γκαμπέλα της Αιθιοπίας και το Βάου του Νοτίου Σουδάν.

Παραπομπές

1. The New American Cyclopaedia: A Popular Dictionary of General Knowledge, Volume 12. 1867. σελ. 362. 
2. Dumont, Henri J. (2009). The Nile: Origin, Environments, Limnology and Human Use. Springer Science & Business Media. σελίδες 344–345. ISBN 9781402097263. 
3. Penn, James R. (2001). Rivers of the World: A Social, Geographical, and Environmental Sourcebook. ABC-CLIO. σελ. 299. ISBN 9781576070420. 
4. Traveler's Guide to the Belgian Congo and Ruanda-Urundi. Tourist Bureau for the Belgian Congo and Ruanda-Urundi. 1956. σελ. 72. Ανακτήθηκε στις 19 Σεπτεμβρίου 2016. 
5. McLeay, cam (2 July 2006). «The truth about the source of R. Nile». New Vision. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 9 April 2011. https://web.archive.org/web/20110409215243/http://www.newvision.co.ug/PA/8/459/507212. Ανακτήθηκε στις 4 April 2011. 
6. «Nile River». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 10 Ιανουαρίου 2007. Ανακτήθηκε στις 5 Φεβρουαρίου 2011. 
7. «Team reaches Nile's 'true source'». BBC News. 31 March 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 1 June 2013. https://web.archive.org/web/20130601132100/http://news.bbc.co.uk/1/hi/england/hampshire/4864782.stm. Ανακτήθηκε στις 4 April 2011. 
8. vanden Bossche, J.-P.· Bernacsek, G. M. (1990). Source Book for the Inland Fishery Resources of Africa, Issue 18, Volume 1. Food and Agriculture Organization, United Nations. σελ. 291. ISBN 92-5-102983-0. Ανακτήθηκε στις 4 Ιανουαρίου 2016. 
9. Holland, Hereward (8 Μαΐου 2009). «Uganda To Increase Capacity of Electricity Project». Reuters. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2014. 
10. Wacha, Joe (29 Οκτωβρίου 2011). «Uganda Oil Money to Finance Karuma Power Project». Uganda Radio Network Online. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 19 Απριλίου 2014. Ανακτήθηκε στις 18 Απριλίου 2014. 
11. The Indian Journal of International Law: Official Organ of the Indian Society of International Law (στα Αγγλικά). M.K. Nawaz. 1980. σελ. 398. Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2017. 
12.  Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Nile» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα 19 (11η έκδοση) Cambridge University Press 
13. The Arabic word baḥr (بحر) can refer to either a sea or a large river.^[12]
14. «Southern Sudan Bahr al-Jabal State changes name». Sudan Tribune. 16 Απριλίου 2006. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 4 Οκτωβρίου 2017. Ανακτήθηκε στις 4 Οκτωβρίου 2017. 
15. Parsons, Ellen C. (1905). Christus Liberator: An Outline Study of Africa (στα Αγγλικά). Macmillan Company. σελ. 7. Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2017. 
16. The Source of the Nile: Rwenzori Mountains National Park, http://www.unesco.org/archives/multimedia/document-1472, ανακτήθηκε στις 2020-08-20 
17. «Nile River (Mountain) | Waterbodies.org». www.waterbodies.org (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 20 Αυγούστου 2020. 
18. Shahin, Mamdouh (1985). Hydrology of the Nile Basin (στα Αγγλικά). Elsevier. σελ. 40. ISBN 9780444424334. Ανακτήθηκε στις 5 Οκτωβρίου 2017. 
19. «Sobat River». Encyclopædia Britannica (Online Library έκδοση). Ανακτήθηκε στις 21 Ιανουαρίου 2008.