"Επάνω Κάμπος", κάτω από χωριό. Καρστικό Οροπέδιο (κλειστή γεωλογική λεκάνη).
Οι Κάτω Λουσοί, παλαιότερα γνωστοί ως Σουδενά, είναι ορεινό χωριό του Νομού Αχαΐας. Είναι χτισμένοι σε υψόμετρο 1.070 μέτρων στις πλαγιές των Αροανίων και αποτελούν έναν από τους πιο ορεινούς οικισμούς της Αχαΐας. Οι Κάτω Λουσοί ανήκουν στον Δήμο Καλαβρύτων και ο πληθυσμός τους σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είναι 54 κάτοικοι[1]. Πολύ κοντά στον οικισμό βρίσκονται τα Σπήλαια Λιμνών που είναι από τα πιο επισκέψιμα σπήλαια στην Ελλάδα.
Ιστορία
Το χωριό μέχρι το 1928 ονομαζόταν Σουδενά Αγίου Βασιλείου οπότε και μετονομάστηκε σε Κάτω Λουσοί[2]. Η παλιά ονομασία Σουδενά Αγίου Βασιλείου προέρχεται από τον ενοριακό ναό του χωριού, τον Άγιο Βασίλειο, για να γίνεται διάκριση από τους Άνω Λουσούς που παλιά ονομάζονταν Σουδενά Θεοτόκου από τον ομώνυμο εκεί ενοριακό ναό[3]. Την ονομασία Σουδενά το χωριό την οφείλει στην ιστορική οικογένεια των Πετιμεζαίων, οι οποίοι εγκαταστάθηκαν εκεί τον 17ο αιώνα προερχόμενοι από τα Σουδενά της Ηπείρου. Μάλιστα ο πύργος που έκτισε η οικογένεια ως κατοικία της διατηρείται μέχρι σήμερα σε περίοπτη θέση εντός του χωριού. Από κατοίκους των Λουσών οικίστηκαν τα σημερινά χωριά Άνω Σουδεναίικα και Κάτω Σουδεναίικα.
Σήμερα άτυπα τα χωριά συνεχίζουν ακόμα να αποκαλούνται από τους ντόπιους Σουδενά.
Η οικονομία των χωριών στηριζόταν στην κτηνοτροφία. Σε εποχές πριν τον πόλεμο είχαν αναπτυχθεί βιοτεχνικές δραστηριότητες για να καλύψουν τις ανάγκες σε κεραμίδια. Υπάρχουν ακόμη και σήμερα οι γούβες που έβγαζαν τον πηλό και οι τρύπες από τα καμίνια. Επίσης είχε αναπτυχθεί και η εκτροφή μεταξοσκώληκα.
Τοπική Κοινότητα Κάτω Λουσών
Η Τοπική Κοινότητα Κάτω Λουσών συμπεριλαμβάνει, εκτός από τον ομώνυμο οικισμό, και το μικρό χωριό Λουσικό. Ο πληθυσμός της Τοπικής Κοινότητας σύμφωνα με την απογραφή του 2011 είναι 59 κάτοικοι[1].
Οικισμός Λουσικό
Το Λουσικό βρίσκεται λίγο ψηλότερα από τους Κάτω Λουσούς σε υψόμετρο 1.127 μέτρων. Το παλαιότερο όνομα του χωριού ήταν Χαμάκον[4]. Είναι σχεδόν έρημος οικισμός. Σύμφωνα με την απογραφή του 2011 έχει 5 κατοίκους[1].
Κώστας Παπαγιαννόπουλος-Ελένη Σιμώνη (επιμέλεια), Οι ρίζες των Σουδενιωτών. Τοπική Ιστορία και Αρχαιολογία των μετακινήσεων, έκδοση: Σύλλογος Σουδενιωτών Πατρών και Περιχώρων, Λουσικά Αχαΐας 2017. ISBN 978-618-83349-0-8.
