Ιωάννης Αμός Κομένιος

Ιωάννης Αμός Κομένιος
Γενικές πληροφορίες
Όνομα στη μητρική γλώσσα	Jan Amos Komenský (Τσεχικά)
Γέννηση	28  Μαρτίου 1592[1][2][3] Uherský Brod[4][5][6]
Θάνατος	15  Νοεμβρίου 1670[2][3][7] Άμστερνταμ[8][9][10]
Τόπος ταφής	Νάαρντεν
Χώρα πολιτογράφησης	Μοναρχία των Αψβούργων
Θρησκεία	Ενότητα των Αδελφών (Τσεχία)
Εκπαίδευση και γλώσσες
Ομιλούμενες γλώσσες	λατινική γλώσσα[11] Τσεχικά[11][12][13] Γερμανικά[11]
Σπουδές	Πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης (1613–1614)
Πληροφορίες ασχολίας
Ιδιότητα	καθηγητής[14][15] παιδαγωγός φιλόσοφος[14][16][15] επιστήμονας[17][18][19] θεολόγος[14][15] γλωσσολόγος πρεσβύτερος συγγραφέας[20][21][16] αρχειονόμος[16] ιστορικός[15] πολιτικός[15] επίσκοπος[15]
Οικογένεια
Σύζυγος	Johanna Gajusová (1649–1670)[22][23] Marie Dorota Cyrillová (1624–1648)[22] Magdalena Vizovská (1618–1622)[22]
Τέκνα	Alžběta Komenská Daniel Komenský
Συγγενείς	Peter Figulus Jablonsky (γαμπρός) και Daniel Ernst Jablonski (εγγονός)
Αξιώματα και βραβεύσεις
Αξίωμα	διευθυντής σχολείου επίσκοπος
Υπογραφή
Σχετικά πολυμέσα

Ο Ιωάννης Αμός Κομένιος (τσεχικά: Jan Amos Komenský‎‎, γερμανικά: Johann Amos Comenius‎‎, εκλατινισμένα: Ioannes Amos Comenius, 28 Μαρτίου 1592 – 15 Νοεμβρίου 1670)^[24] ήταν Τσέχος φιλόσοφος, παιδαγωγός και θεολόγος.^[25][26] Ο Κομένιος θεωρείται πατέρας της σύγχρονης εκπαίδευσης.^[27][28] Ήταν από τους πρώτους υπέρμαχους της παγκόσμιας παιδείας, μια ιδέα την οποία ανέφερε στο έργο του Didactica Magna (Μεγάλη Διδακτική). Εισήγαγε τα εικονογραφημένα συγγράμματα, γραμμένα στην τοπική γλώσσα και όχι στα λατινικά, εφάρμοσε αποδοτικές διδακτικές μεθόδους ακολουθώντας τη φυσική ανάπτυξη από τα απλά σε πιο σύνθετα θέματα, υποστήριξε τη δια βίου μάθηση και ανέπτυξε τη λογική σκέψη σε σχέση με τη στείρα απομνημόνευση και παρουσίασε και υποστήριξε την εκπαίδευση των φτωχών παιδιών, αλλά και βοήθησε την πρόσβαση των γυναικών στη μόρφωση. Ήταν ο τελευταίος επίσκοπος της Ένωσης του Μπρέτρεν και αργότερα θρησκευτικός πρόσφυγας. Πέρα από το βασίλειο της Βοημίας, έζησε στην Αγία Ρωμαϊκή Αυτοκρατορία, τη Σουηδία, την Πολωνο-Λιθουανική Κοινοπολιτεία, την Τρανσυλβανία, την Αγγλία, την Ουγγαρία και την Ολλανδία.

Βιογραφία

Via Lucis', 1668

Ο Ιωάννης Αμός Κόμενιος προέρχεται από το Μαργραβιάτο της Μοραβίας στο βασίλειο της Βοημίας.^[25][26][29] Πιθανόν γεννήθηκε στις πόλεις Ουχέρσκι Μπροντ (όπως αναφέρει η ταφόπλακά του στο Νάαρντεν), στο Νίβνιτσε ή στη Κόμνα, οι οποίες βρίσκονται όλες στην περιοχή Οχέρσκε Χράντιστε στη σημερινή Τσεχία. Ο Ιωάννης Κομένιος ήταν το νεότερο από τα παιδιά και μόνος γιος του Μάρτιν Κομένσκι και της Άννα Τσμέλοβα. Το επίθετο Κομένσκι το πήρε ο παππούς του όταν έφυγε από τη Κόμνα για να ζήσει στο Ουχέρσκι Μπροντ.^[30] Μετά τον θάνατο των γονιών του το 1604, έζησε στη θεία του στο Στράβνιτσε.

Εξαιτίας της κακής οικονομικής του κατάστασης, η επίσημη εκπαίδευσή του άρχισε σε μεγάλη ηλικία.^[31] Σε ηλικία 16 ετών εισήχθη στο λατινικό σχολείο του Πρέροβ. Συνέχισε την εκπαίδευσή του στην ακαδημία Χέρμπορν (1611-13) και στο πανεπιστήμιο της Χαϊδελβέργης (1613-1614). Η ακαδημία Χέρμπορν είχε την αρχή ότι κάθε θεωρία πρέπει να είναι λειτουργική στη πρακτική χρήση, και γι'αυτό διδακτική. Με την πρόοδο των σπουδών του, γνώρισε τις εκπαιδευτικές μεταρρυθμίσεις το Ρατίτσιου και με την αναφορά αυτών των από τα πανεπιστήμια της Ιένα και του Γκίσεν.^[31] Το βιβλίο το Κομένιους Janua linguarum reserata του έδωσε φήμη και αναγνώριση. Όμως, αυτός και η Ένωση ήταν στόχοι της Αντιμεταρρύθμισης και αναγκάστηκε να εξοριστεί όταν άρχισε η δίωξη των προτεσταντών στη Βοημία, παρά τη φήμη του σε όλη την Ευρώπη. Ο Κομένιος έγινε ρέκτορας σε σχολείο στο Πρέροβ.^[32] Το 1616 έγινε υπουργός του Μοραβικού Μπρέτρεν και το 1620 έγινε πάστορας στο Φούλνεκ. Εξαιτίας των θρησκευτικών πολέμων, έχασε όλη την περιουσία και τα έγγραφά του το 1621 και έξι χρόνια αργότερα εξορίστηκε.^[31]

Ο Κομένιους βρήκε άσυλο στο Λέσνο της Πολωνίας, όπου ήταν διευθυντής ενός γυμνασίου και τέθηκε επικεφαλής των Βοημικών και Μοραβικών εκκλησιών. Το 1638, ο Κομένιος μετά από πρόσκληση της κυβέρνησης της Σουηδίας για να αναδιοργανώσει τα σχολεία της χώρας.^[32] Το 1641 δέχθηκε την πρόσκληση του Αγγλικού Κοινοβουλίου να λάβει μέρος σε επιτροπή για να αναδιαμόρφωση του συστήματος δημόσιας εκπαίδευσης, όμως η πολιτική κατάσταση στην Αγγλία δεν επέτρεψε την ολοκλήρωση του έργου,^[31][32] και έτσι ο Κομένιος επέστρεψε το 1642 στη Σουηδία, και αργότερα τον ίδιο χρόνο μετακόμισε στο Έλμπλαγκ, Πολωνία. Το 1648 πήγε στην Αγγλία και το 1650 προσκλήθηκε στη Τρανσυλβανία, όπου παρέμεινε εκεί μέχρι το 1654 ως καθηγητής στο πρώτο ουγγρικό προτεσταντικό κολέγιο. Μετά επέστρεψε στο Λέσνο. Το 1655, κατά τη διάρκεια των βορείων πολέμων, υποστήριξε τους προτεστάντες Σουηδούς, και γι'αυτό το λόγο οι Πολωνοί έκαψαν το σπίτι και τα χειρόγραφά του. Ο Κομένιος κατέφυγε στο Άμστερνταμ, όπου και πέθανε το 1670.

Παραπομπές

1. «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 27  Ιουνίου 2016.
2. «Jan Amos Comenius». Biografisch Portaal. 32158182.
3. (Αγγλικά) SNAC. w6gf2ccw. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
4. www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1016/S0191-6599(05)80111-1.
5. www.angelfire.com/journal2/watch-unto-prayer/reformation.html.
6. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jk01061444. Ανακτήθηκε στις 7  Ιουλίου 2020.
7. «Nationalencyklopedin» (Σουηδικά) johann-amos-comenius. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
8. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30  Δεκεμβρίου 2014.
9. «Большая советская энциклопедия» (Ρωσικά) Η Μεγάλη Ρωσική Εγκυκλοπαίδεια. Μόσχα. 1969. Ανακτήθηκε στις 28  Σεπτεμβρίου 2015.
10. www.tandfonline.com/doi/pdf/10.1080/09608780500293083.
11. Τσεχική Εθνική Βάση Δεδομένων Καθιερωμένων Όρων. jk01061444. Ανακτήθηκε στις 1  Μαρτίου 2022.
12. CONOR.SI. 32156003.
13. «ПроДетЛит» (Ρωσικά) 17  Σεπτεμβρίου 2019.
14. The Fine Art Archive. cs.isabart.org/person/14511. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2021.
15. (Τσεχικά) Olomouc City Library regional database. tritius.kmol.cz/authority/659483. Ανακτήθηκε στις 26  Σεπτεμβρίου 2024.
16. Research Library in Olomouc: (Τσεχικά) REGO. aleph.vkol.cz/F/?func=find-c&ccl_term=sys%3D000009788&local_base=svk04. Ανακτήθηκε στις 1  Απριλίου 2024.
17. link.springer.com/content/pdf/10.1007/978-90-481-9803-0_24.pdf.
18. ec.europa.eu/research/headlines/news/article_09_07_24_en.html.
19. www.aboutmyarea.co.uk/Cheshire/Cheadle/SK8/News/Local-News/154172-Mums-not-going-to-Iceland-We-are-by-Debbie-Elley.
20. www.emeraldinsight.com/journals.htm?articleid=858981&show=pdf.
21. «Library of the World's Best Literature». Library of the World's Best Literature. 1897.
22. www.digitalniknihovna.cz/mzk/uuid/uuid:9faace80-b626-11e2-8c63-5ef3fc9ae867.
23. www.digitalniknihovna.cz/mzk/uuid/uuid:72273590-c35b-11e4-ba2b-5ef3fc9bb22f.
24. Daniel Murphy, Comenius: A Critical Reassessment of his Life and Works (1995), p. 8 and p. 43.
25. "Clamores Eliae" he dedicated "To my lovely mother, Moravia, one of her faithful son...". Clamores Eliae, p.69, Kastellaun/Hunsrück : A. Henn, 1977.
26. "Moravian by nation, language Bohemian, profession theologian, servant of Gospel from the year of grace 1616." It is his own identifiacion in "Opera omnia didactica" 1657, http://www.uni-mannheim.de/mateo/camenaref/comenius/comenius1/p3/jpg/s468.html Αρχειοθετήθηκε 2017-01-12 στο Wayback Machine.
27. "John Amos Comenius." Encyclopedia of World Biography, 2nd ed. 17 Vols. Gale Research, 1998. Reproduced in Biography Resource Center. Retrieved 2 January 2010.
28. Ivan Illich, Deschooling Society, 1972
29. "Unum necessarium" Komensky subscribed as "J.A. Comenius Moravus" http://www.etf.cuni.cz/kat-cd/unum.htm Αρχειοθετήθηκε 2011-07-05 στο Wayback Machine. (μετάφραση στα τσεχικά)
30. Vyskočil, František: JAN AMOS KOMENSKÝ. Kapitoly ο jeho předcich, rodičích, přibuzných a místě narození. Brno 1990. p. 66
31. Gilman, D. C.; Thurston, H. T.; Colby, F. M., eds. (1905). "Comenius, Johann Amos". New International Encyclopedia (1st ed.). New York: Dodd, Mead.
32.  Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Comenius, Johann Amos» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα (11η έκδοση) Cambridge University Press