Η Ιερά Μητρόπολη Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης είναι μια από τις Μητροπόλεις των λεγομένων «Νέων Χωρών[α]». Έδρα της είναι ο Λαγκαδάς της Θεσσαλονίκης και περιλαμβάνει το μεγαλύτερο τμήμα του Δήμου Λαγκαδά[β], την Ενότητα Μυγδονίας και τμήμα του Δήμου Βόλβης. Επί Βυζαντίου έδρα της επισκοπής ήταν η Λητή και από τον 10 αι. η Ρεντίνα. Περιλαμβάνει 48 ενορίες και 7 Ιερές Μονές, εκ των οποίων πέντε ανδρικές και δύο γυναικείες.[2].
Ιστορία
Η περιοχή της Μητροπόλεως Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης αποτέλεσε το σημείο διέλευσης του Αποστόλου Παύλου κατά την πορεία του προς τη Θεσσαλονίκη, στην οποία εισήλθε από την σημερινή οδό Λαγκαδά και την Ληταία Πύλη. Την ίδια οδό ακολούθησαν οι Θεσσαλονικείς Άγιοι Κύριλλος και Μεθόδιος για να ευαγγελίσουν τους Σλαβικούς λαούς.
Το βυζαντινό Κάστρο της Ρεντίνας, έδρα της επισκοπής Λητής και Ρεντίνης τον 10 αι.
Στην τάξη της πρωτοκαθεδρίας των επισκόπων και μητροπολιτών του Πατριαρχείου του έτους 980 αναφέρονται έντεκα επισκοπές υπό τον Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης, μεταξύ αυτών και ο Λητής και Ρεντίνης με έδρα την Λητή. Η μνεία των δύο ονομάτων σημαίνει ότι κατά τον 10 αι. η Λητή είχε παρακμάσει μετά τις επιδρομές και τις επακόλουθες μετακινήσεις πληθυσμών και η Ρεντίνα ως ακμάζουσα πόλη αποτέλεσε τη νέα έδρα. Η ανακήρυξη της Ρεντίνας σε έδρα επισκοπής έγινε περί το 900, σύμφωνα με τη Νεαρά ΧVI του Λέοντος Σοφού (886-907).
Στις 28 Φεβρουαρίου του 1751 μαρτύρησε η αγία Κυράννα η εξ Όσσης Θεσσαλονίκης. Ήδη από τα μέσα του 17ου αι. η επισκοπή Λητής και Ρεντίνης έπαυσε να υφίσταται και επανιδρύθηκε επί αρχιερατείας Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Θεοδοσίου (1767-1769). Κατά την Επανάσταση του 1821 διεξήχθη στην περιοχή η Μάχη της Ρεντίνας. Ο θρακιώτης επίσκοπος Λητής Αλεξανδρος Ρηγόπουλος (1881-1890) ως βοηθός επίσκοπος της Μητροπόλεως Βοδενών επέδειξε σημαντική δράση κατά τον Μακεδονικό Αγώνα.
Μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή του 1922 και την ανταλλαγή πληθυσμών, εγκαταστάθηκαν στην περιοχή πρόσφυγες από τη Μικρά Ασία και την Ανατολική Θράκη οι οποίοι μετέφεραν ιερά κειμήλια μεταξύ των οποίων: η εικόνα της Παναγίας της Βηματάρισσας από τις Σαράντα Εκκλησιές της Ανατολικής Θράκης (που σήμερα φυλάσσεται στον Ναό Κοιμήσεως Θεοτόκου του Λαγκαδά), η εικόνα της Παναγίας της Ασκονίτισσας από το χωριό Ασκώ της Ανατολικής Θράκης (που σήμερα φυλάσσεται στον Ναό Ζωοδόχου Πηγής του Ασκού Λαγκαδά) και η μικρασιατική εικόνα του Αγίου Λαζάρου που μεταφέρθηκε από το Εσμέ Νικομηδείας της Μικράς Ασίας στον Ευαγγελισμό Λαγκαδά.[3]
Ο άγιος Δαμασκηνός ο Στουδίτης, επίσκοπος Λητής και Ρεντίνης, ο Θεσσαλονικεύς.
Στις 9 Οκτωβρίου 1924 ιδρύθηκε η Μητρόπολη Λαγκαδά και την ίδια μέρα Μητροπολίτης Λαγκαδά εξελέγη ο έως τότε Μητροπολίτης Κυκλάδων Γερμανός, ο οποίος διακόνησε στον Λαγκαδά έως τον Οκτώβριο του 1932, οπότε και ο μητροπολίτης παραιτήθηκε λόγω ασθενείας και καταργήθηκε η Μητρόπολη. Οι ενορίες υπήχθησαν στη Μητρόπολη Θεσσαλονίκης[4]. Το 1967 κατόπιν προτάσεως του Μητροπολίτη Θεσσαλονίκης Παντελεήμονος Α' επανιδρύθηκε η Μητρόπολη Λαγκαδά και η Ιερά Σύνοδος τον όρισε Τοποτηρητή μέχρι την εκλογή Μητροπολίτη. Στις 23 Ιουνίου 1967 εξελέγη Μητροπολίτης Λαγκαδά ο αρχιμ. Σπυρίδων Τραντέλλης[5]. Το 2010 αποκαταστάθηκε και η βυζαντινή ονομασία της Μητρόπολης καθώς έγινε η μετονομασία της «Ιεράς Μητροπόλεως Λαγκαδά» σε «Ιερά Μητρόπολις Λαγκαδά, Λητής και Ρεντίνης».[6]
Επισκοπικός κατάλογος
Ο επίσκοπος Λητής Αλεξανδρος Ρηγόπουλος (1881-1890) βοηθός επίσκοπος της Μητροπόλεως Βοδενών, με σημαντική δράση στον Μακεδονικό Αγώνα.
Όνομα
Έτη
Σημειώσεις
Λητής και Ρεντίνης
Λέων
~ 1295
Γερβάσιος
~ 1335
Χριστόδουλος
~ 1416
αναφέρεται σε αποφάσεις της μητροπολιτικής συνόδου Θεσσαλονίκης
Αγία Κυράννα, η νεομάρτυς εν Όσσα (8/1, 27/2 και 12/9-εύρεση λειψάνων).
Αγία Ακυλίνα-Αγγελίνα, η εν Όσσα ταφείσα (8/2-εύρεση λειψάνων).
Άγιος Ακάκιος, επίσκοπος Λητής και Ρεντίνης (16/8).
Άγιος Δαμασκηνός Στουδίτης, επίσκοπος Λητής και Ρεντίνης, ο Θεσσαλονικεύς (27/11).
Άγιος Λάζαρος. Η ιερά εικόνα του είναι κειμήλιο Μικρασιατών εκ του Εσμέ Νικομηδείας της Μικράς Ασίας, μεταφέρθηκε μετά τη Μικρασιατική Καταστροφή από τους πρόσφυγες στον Ευαγγελισμό Λαγκαδά.
Αγία Παρασκευή, πολιούχος Λαγκαδά (26/7).
Άγιοι νέοι Ιερομάρτυρες Αρκάδιος και Γαβριήλ οι Ιβηρίτες († 11/09/1922): Ο Αρκάδιος γεννήθηκε το 1893 στο Αϊβαλί της Μικράς Ασίας. Προσήλθε στη μονή Ιβήρων το 1912 κι εκάρη μοναχός σε αυτή το 1914. Το ίδιο έτος χειροτονήθηκε και διάκονος. Το 1916 μαθήτευσε στην Αθωνιάδα Σχολή. Κατά το μοναχολόγιο της μονής «εφονεύθη μαρτυρικώς εν Κυδωνίαις υπό των Τούρκων κατά την υποχώρησιν των Ελλήνων εκ Μικράς Ασίας το 1922». Ο Γαβριήλ γεννήθηκε στη Μπέροβα (σήμερα Βερτίσκος Λαγκαδά) το 1886. Προσήλθε στην Ιερά Μονή Ιβήρων το 1904. Εκάρη μοναχός το 1907 και κατόπιν χειροτονήθηκε διάκονος και πρεσβύτερος. Είχε το ίδιο τέλος με τον παραδελφό του Αρκάδιο, την ίδια ημερομηνία (3/10 και 23/4).
Κειμήλια και Μουσεία
Ανάμεσα στις σημαντικές εικόνες που φυλάσσονται σε ναούς και μονές της Μητρόπολης βρίσκονται και οι εξής:
Παναγία η Βηματάρισσα (15ος αιώνας): Στον Ιερό Ναό Κοιμήσεως της Θεοτόκου του Λαγκαδά, φυλάσσεται η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας της Βηματάρισσας, την οποία μετέφεραν οι πρόσφυγες από τις Σαράντα Εκκλησιές της Ανατολικής Θράκης.
Παναγία η Ασκονίτισσα (8ος αιώνας): Η θαυματουργός εικόνα της Παναγίας της Ασκονίτισσας είχε μεταφερθεί στις αρχές του 20ού αιώνα από τους Έλληνες πρόσφυγες της Ανατολικής Θράκης και φυλάσσεται στον Ιερό Ναό της Ζωοδόχου Πηγής στο χωριό Ασκός και πανηγυρίζει κατά την εορτή της Ζωοδόχου Πηγής αλλά και στις 15 Αυγούστου.
Παναγία η Διασώζουσα του Σοχού: κατά θαυμαστό τρόπο αποτράπηκε το ολοκαύτωμα του Σοχού από τις κατοχικές δυνάμεις, με επέμβαση της Παναγίας της Διασωζούσης, την 23η Αυγούστου του 1944.
Σταυρός της βυζαντινής επισκοπής Λητής και Ρεντίνης.
Μικρασιατική εικόνα του Αγίου Λαζάρου που μεταφέρθηκε από το Εσμέ Νικομηδείας της Μικράς Ασίας στον Ευαγγελισμό Λαγκαδά.
Με πρωτοβουλία της Μητρόπλης λειτουργούν τα εξής Μουσεία:
Εικόνα Κοιμήσεως της Θεοτόκου στον Μητροπολίτικό Ναό Αγίας Παρασκευής Λαγκαδά.
Εικόνα Αγίου Γεωργίου στον Ναό Αγίου Γεωργίου της κοινότητας Αγίου Βασιλείου.
Υποσημειώσεις και παραπομπές
Υποσημειώσεις
↑«Νέες Χώρες» ονομάζονται 36 Μητροπόλεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου, οι οποίες μετά τους Βαλκανικούς πολέμους περιήλθαν στην ελληνική επικράτεια. Αυτές συνεχίζουν να υπάγονται πνευματικά στο Πατριαρχείο Κωνσταντινουπόλεως, αλλά με την Πατριαρχική και Συνοδική Πράξη της 4ης Σεπτεμβρίου 1928 η Διοίκησή τους παραχωρήθηκε «επιτροπικώς» και υπό δέκα ρητούς όρους στην Εκκλησία της Ελλάδος[1].
↑πλην της Ενότητας Καλλινδοίων και των Κοινοτήτων Καρτερών, Λευκοχωρίου και Αρδαμερίου
