Ο Γυμναστικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης ο Ηρακλής[1][2] είναι ελληνικό αθλητικό σωματείο το οποίο εδρεύει στη Θεσσαλονίκη. Ιδρύθηκε στις 29 Νοεμβρίου 1908 και αποτελεί ένα από τα αρχαιότερα εν ενεργεία αθλητικά σωματεία στην Ελλάδα.
Αντλεί το όνομα του από τον Ηρακλή, ημίθεο και ήρωα της ελληνικής μυθολογίας. Στο έμβλημα του απεικονίζεται το άγαλμα του Ηρακλή του Λυσίππου.[3][4] Τα χρώματα του είναι το μπλε και το λευκό, εμπνευσμένα από τη γαλανόλευκη σημαία της Ελλάδας, ως ένδειξη της εθνικότητας και του πάθους των μελών του για την απελευθέρωση της υποδουλωμένης τότε Θεσσαλονίκης από την οθωμανική αυτοκρατορία.
Αποτελεί τον παλαιότερο εν ενεργεία αθλητικό σύλλογο της Θεσσαλονίκης και της Μακεδονίας, και θεωρείται ως η ομάδα των συντηρητικών παλαιών Θεσσαλονικέων.[5] Τα προσωνύμια που τον ακολουθούν είναι «Γηραιός» και «Ημίθεος».
Το ανδρικό τμήμα πετοσφαίρισης του Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης ιδρύθηκε το 1921 και καλλιεργεί τμήματα τόσο ενηλίκων όσο και νεαρότερων ηλικιακά πετοσφαιριστών.[6] Χρησιμοποιεί ως αγωνιστική έδρα το Εθνικό Κλειστό Γυμναστήριο Μίκρας το οποίο έχει χωρητικότητα 1.200 θέσεων.[7]
Το ανδρικό τμήμα πετοσφαίρισης αποτελεί μία από τις πιο αξιόλογες και πετυχημένες ελληνικές ομάδες πετοσφαίρισης τόσο στην Ελλάδα όσο και στα ευρωπαϊκά κύπελλα. Το ανδρικό τμήμα πετοσφαίρισης έχει κατακτήσει συνολικά 17 τίτλους. Από το 2000 και μετά το ανδρικό τμήμα πετοσφαίρισης διακρίθηκε όχι μόνο σε εθνικό επίπεδο αλλά και στις Ευρωπαϊκές διοργανώσεις, συμμετέχοντας 3 φορές στον τελικό του C.E.V. Champions League, ενώ 5 φορές συνολικά βρέθηκε στις 4 κορυφαίες ομάδες της Ευρώπης. Για αυτόν τον λόγο, το προσωνύμιο που ακολουθεί το ανδρικό τμήμα πετοσφαίρισης είναι «Αυτοκράτορας».[6]
Από την αγωνιστική περίοδο 2022–2023 το ανδρικό τμήμα πετοσφαίρισης αγωνίζεται στο δεύτερο τη τάξει πρωτάθλημα της Pre League,[8] διαθέτοντας το νομικό πρόσωπο του αθλητικού σωματείου, με την επωνυμία «Νέος Γυμναστικός Σύλλογος Θεσσαλονίκης Ηρακλής 1908» και με τον διακριτικό τίτλο «Ν.Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης 1908 Condito».[9][10]
Το τμήμα πετοσφαίρισης ανδρών, το οποίο ιδρύθηκε το 1921, είναι το πιο πετυχημένο τμήμα του Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης.[6] Από το πρώτο πρωτάθλημα Α΄ Εθνικής Κατηγορίας που διοργανώθηκε την αγωνιστική περίοδο 1968–1969, πέρα από τις δικές του επιτυχίες, τροφοδοτούσε συνεχώς με αθλητές τις εθνικές ομάδες πετοσφαίρισης της Ελλάδας. Τη δεκαετία του 1970 πραγματοποίησε αξιόλογες εμφανίσεις στην Α΄ Εθνική Κατηγορία, κατακτώντας αρκετές φορές την 2η και 3η θέση. Από το 1987 είχε θετική παρουσία και στα ευρωπαϊκά κύπελλα. Την τριετία 1999–2001 συμμετείχε σε τρεις διαδοχικούς τελικούς της Α1 Εθνικής Κατηγορίας, και για πρώτη φορά το 2000 κατέκτησε το Κύπελλο Ελλάδας.
Οι βάσεις για τη μεγάλη ομάδα του Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης που τη δεκαετία αυτή έκανε εμφατική παρουσία στον ελληνικό αλλά και στον ευρωπαϊκό χώρο είχαν ήδη τεθεί. Το 2002 ο Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης κατέκτησε για πρώτη φορά στην ίδια χρονιά Πρωτάθλημα Ελλάδας και Κύπελλο Ελλάδας (double) και ταυτόχρονα την τρίτη θέση στο ευρωπαϊκό C.E.V. Champions League που έγινε στο Opole της Πολωνίας. Στον ημιτελικό της διοργάνωσης εκείνης, μετά από μία συγκλονιστική εμφάνιση, ηττήθηκε μόλις με 3–2 από την ιταλική Lube Macerata, που τελικά κατέκτησε το κύπελλο. Έτσι η Ελλάδα έχασε τη σπάνια ευκαιρία να έχει δύο εκπροσώπους στον τελικό, αφού στον άλλο ημιτελικό ο Ολυμπιακός Πειραιώς νίκησε την πολωνική Mostostal με 3–1. Στον αγώνα για την τρίτη θέση ο Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης νίκησε τη Mostostal με 3–2 και κατέκτησε το χάλκινο μετάλλιο.[11]
Το 2003 ο Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης κατέλαβε την δεύτερη θέση στην Α1 Εθνική Κατηγορία. Το 2004 ο Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης κατέκτησε το Κύπελλο Ελλάδας ενώ συμμετείχε σε ένα ακόμη final 4 του C.E.V. Champions League στο Belgorod της Ρωσίας, όπου περιορίστηκε στην 4η θέση.
Το 2005 κατέκτησε το δεύτερο double της ιστορίας του. Την ίδια χρονιά έφτασε στο final 4 του C.E.V. Champions League που έγινε στη Θεσσαλονίκη στο Κλειστό Γήπεδο του Π.Α.Ο.Κ.. Στον ημιτελικό νίκησε τη ρωσική Lokomotiv Belgorod με 3–2 και στον τελικό υπέκυψε στην ανωτερότητα της γαλλικής Tours, χάνοντας με 3–1, αλλά με γεμάτα όλα τα set (21–25, 31–29, 25–17, 25–23).
Το 2006 κατέκτησε το Κύπελλο Ελλάδας. Την ίδια χρονιά έφτασε ξανά στο final 4 του C.E.V. Champions League που έγινε στη Ρώμη. Εκεί, έχοντας ίσως την καλύτερη ομάδα της ιστορίας του, και με την παρουσία 6.500 χιλιάδων οπαδών του που ταξίδεψαν από τη Θεσσαλονίκη, προσπάθησε να κατακτήσει το Ευρωπαϊκό Κύπελλο. Στον ημιτελικό βρίσκεται αντιμέτωπος της Lokomotiv Belgorod την οποία κέρδισε ξανά με 3–2. Στον τελικό αντιμετώπισε την πανίσχυρους Ιταλούς οικοδεσπότες της Sisley Treviso από τους οποίους ηττήθηκε με 3–1, με όλα τα set να κρίνονται στους 2 πόντους (25–23, 23–25, 25–23, 26–24). Την ομάδα του Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης εκείνης της χρονιάς αποτελούσαν οι Μάριος Γκιούρδας, Lloy Ball, Clayton Stanley, Matej Černič, Andrej Kravárik, Γιάννης Καλμαζίδης, Thomas Hoff, Alex Diaz, Χρήστος Δημητρακόπουλος, Freddy Brooks, Κώστας Μπαρμπούδης, Νίκος Ιωαννίδης, Enea Tzelati, Αντώνης Μαυρίδης, Νίκος Παπαγγελόπουλος.[12]
Το 2007 η ομάδα του Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης μπήκε στα play off της Α1 Εθνικής Κατηγορίας με μειονέκτημα έδρας, αλλά με 3–1 νίκες επί του Ολυμπιακού Πειραιώς και 3–1 επί του Παναθηναϊκού πήρε πανηγυρικά το τρίτο πρωτάθλημα στην ιστορία του συλλόγου. Το γεγονός ότι και με τους δυο αντιπάλους του ο Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης κατάφερε να σπάσει το πλεονέκτημα έδρας που είχαν απέναντί του, ήταν αφορμή να χειροκροτηθεί από φίλους και αντιπάλους.
Το 2008 κατέκτησε ξανά το Πρωτάθλημα Ελλάδας κερδίζοντας τον Παναθηναϊκό με 3–0 νίκες και έχοντας το μειονέκτημα έδρας, ενώ κατέκτησε και το Super Cup Ελλάδας. Τo 2009 έφτασε για 5η φορά στο final 4 του C.E.V. Champions League που έγινε στην Πράγα. Στον ημιτελικό νίκησε τη ρωσική Iskra Odintsovo με 3–1, αλλά στον τελικό το εμπόδιο της ιταλικής Trentino ήταν ανυπέρβλητο. Η ομάδα της Θεσσαλονίκης ηττήθηκε με σκορ 3–1 και κατέκτησε άλλο ένα αργυρό μετάλλιο στην κορυφαία ευρωπαϊκή διοργάνωση συλλόγων.
Κατά τη διάρκεια της δεκαετίας αυτής, τη φανέλα του Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης φόρεσαν παίκτες καταξιωμένοι όχι μόνο στην ελληνική αλλά αλλά και στην παγκόσμια πετοσφαίριση. Εκτός από εκείνους της περιόδου 2005–2006, στον “Γηραιό” αγωνίστηκαν ακόμα οι Έλληνες: Θεόδωρος Baev, Γιώργος Πετρέας, Νίκος Σαμαράς, Άκης Χατζηαντωνίου, Κώστας Χριστοφιδέλης, οι ξένοι: Plamen Konstantinov, Slobodan Boškan, Frank Depestele, José Rivera, Simon Tischer κ.α.
Το 2011 έφτασε μέχρι τον τελικό του Κυπέλλου Ελλάδας κόντρα στον Ολυμπιακό Πειραιώς, αλλά δεν κατάφερε να σηκώσει το τρόπαιο. Το 2012 ο Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης έκανε το double. Στις 10 Μαρτίου 2012 κατέκτησε το 6ο Κύπελλο Ελλάδας και 14ο συνολικά τίτλο της ιστορίας του. Οι κυανόλευκοι επικράτησαν με 3–0 σετ (25–21, 25–20, 25–19) τον Γ.Σ. Λαμία και χωρίς να χάσουν set στο final 8. Στις 14 Μαΐου 2012 κατάφερε να κατακτήσει και το Πρωτάθλημα Ελλάδας κόντρα στον Α.Ο. Φοίνικας Σύρου.
Την αγωνιστική περίοδο 2012–2013 ο Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης τερμάτισε στη 10η θέση της Volley League, αλλά στα play out κατάφερε να παραμείνει στην κατηγορία. Όμως εκκρεμούσε η απόφαση του αθλητικού δικαστή για την αποβολή του από το πρωτάθλημα λόγω χρεών. Ο Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης προσέφυγε στο Ανώτατο Συμβούλιο Επιλύσεως Αθλητικών Διαφορών (Α.Σ.Ε.Α.Δ.) ασκώντας έφεση κατά της απόφασης, η οποία όμως απορρίφθηκε με αποτέλεσμα τον υποβιβασμό του στην Α2 Εθνική Κατηγορία.[13] Στη συγκεκριμένη κατηγορία αγωνίστηκε τις επόμενες δύο αγωνιστικές περιόδους, κατακτώντας τελικά το πρωτάθλημα της Α2 Εθνικής Κατηγορίας 2014–2015,[14] γεγονός το οποίο τον οδηγούσε και πάλι στη Volley League.
Στις 20 Αυγούστου 2015 το τμήμα πετοσφαίρισης του Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης συγχωνεύτηκε με το πετοσφαιρικό σωματείο «Ηρακλής Πετοσφαίριση 2015»[15] το οποίο ιδρύθηκε το 2015.[16] Στις 15 Οκτωβρίου 2015 ο Ηρακλής Πετοσφαίριση 2015 κατάφερε να πάρει την αδειοδότηση από την Επιτροπή Επαγγελματικού Αθλητισμού (Ε.Ε.Α.) και να συμμετάσχει κανονικά στο πρωτάθλημα της Volley League 2015–2016.[17][18]
Από την αγωνιστική περίοδο 2015–2016 έως την αγωνιστική περίοδο 2019–2020 το ανδρικό τμήμα πετοσφαίρισης αγωνιζόταν στο πρώτο τη τάξει πρωτάθλημα της Α1 Εθνικής Κατηγορίας (Volley League), διαθέτοντας το νομικό πρόσωπο του τμήματος αμειβομένων πετοσφαιριστών (Τ.Α.Π.), με την επωνυμία «Ηρακλής Πετοσφαίριση 2015 Τμήμα Αμειβομένων Πετοσφαιριστών».
Στο έμβλημα του απεικονίζεται το άγαλμα του Ηρακλή του Λύσιππου.[3] Τα χρώματα του Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης είναι το μπλε και το λευκό, εμπνευσμένα από τη γαλανόλευκη σημαία της Ελλάδας, ως ένδειξη της εθνικότητας και του πάθους των μελών του για την απελευθέρωση της υποδουλωμένης τότε Θεσσαλονίκης από την οθωμανική αυτοκρατορία.
Το δυναμικό της ανδρικής ομάδας πετοσφαίρισης του Ν.Γ.Σ. Ηρακλής Θεσσαλονίκης 1908 για την αγωνιστική περίοδο 2024–2025:[8][19]