Το εν διελεύσει (επίσης αν πασσάν, διεθνής γαλλικός όρος en passant) είναι ένας κανόνας σχετικός με την κίνηση και την αιχμαλώτιση των πιονιών στο σκάκι.
Ο κανόνας εφαρμόζεται όταν ένα πιόνι χρησιμοποιήσει το δικαίωμα να κινηθεί δυο τετράγωνα μπροστά αντί για ένα. Η εφαρμογή μπορεί να γίνει μόνο στην αμέσως επόμενη κίνηση, δηλαδή δεν αναβάλλεται, αλλιώς το δικαίωμα χάνεται.
Φυσιολογικά ένα κομμάτι ή πιόνι αιχμαλωτίζει αντίπαλα κομμάτια ή πιόνια καταλαμβάνοντας την θέση τους. Εξαίρεση σε αυτό αποτελεί το εν διελεύσει, που είναι η μοναδική κίνηση στο σκάκι όπου το κομμάτι (ειδικότερα το πιόνι) που αιχμαλωτίζει μετακινείται σε διαφορετικό τετράγωνο από αυτό που βρισκόταν το άλλο που αιχμαλωτίστηκε και βγήκε από τη σκακιέρα.[1] Το πιόνι που μπορεί να αιχμαλωτιστεί από εχθρικό πιόνι αν κινηθεί κατά ένα τετράγωνο, μπορεί να συλληφθεί με τον ίδιο τρόπο αν κινηθεί δύο τετράγωνα όπως αν βρισκόταν στο ενδιάμεσο τετράγωνο.
Ιστορικά, η αιτία της θέσπισης του κανόνα εν διελεύσει ήταν η καθιέρωση τον 15ο αιώνα της δυνατότητας των πιονιών να προχωρήσουν, αν θέλουν, δύο τετράγωνα μπροστά στην πρώτη τους κίνηση (παλαιότερα, τα πιόνια προχωρούσαν μπροστά κατά ένα τετράγωνο υποχρεωτικά ακόμα και στην πρώτη τους κίνηση). Επειδή όμως τότε διαπιστώθηκε ότι ένα πιόνι θα μπορούσε με την προώθηση κατά δύο τετράγωνα μπροστά να αποφύγει την αιχμαλωσία, κάτι που θεωρήθηκε τότε άδικο, εισήχθη λίγο μετά και ο κανόνας της αιχμαλωσίας αν πασσάν. Ωστόσο, σε αρκετά κράτη της Ευρώπης ο κανόνας αυτός καθυστέρησε σημαντικά να καθιερωθεί, με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Ιταλία, όπου θεσπίστηκε μόλις το 1880.
Η ιδέα που οδήγησε στην καθιέρωση αυτού του κανόνα είναι ότι το πιόνι δεν μπορεί να χρησιμοποιήσει την δυνατότητα προώθησης κατά δύο τετράγωνα μπροστά για να αποφύγει την σύλληψη (παρατηρήστε επίσης στο ροκέ έναν ανάλογο κανόνα για τον βασιλιά, που δεν μπορεί να βρίσκεται σε σαχ τη στιγμή που γίνεται το ροκέ).
Στην αλγεβρική σκακιστική γραφή γενικά συμβολίζεται με "e.p." ή μερικές φορές στα ελληνικά "ε.δ.".
Παραπομπές
