Γιόχαν Χιερόνυμους Σρέτερ

Γιόχαν Χιερόνυμους Σρέτερ
Γέννηση	30  Αυγούστου 1745[1][2][3] Ερφούρτη[4]
Θάνατος	29  Αυγούστου 1816[1][2][3] Λιλιεντάλ[5]
Υπηκοότητα	Εκλεκτοράτο του Μάιντζ
Σπουδές	Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν και Πανεπιστήμιο της Ερφούρτης
Τέκνα	Johann Friedrich Schröter
Βραβεύσεις	Εταίρος της Βασιλικής Εταιρίας
Επιστημονική σταδιοδρομία
Ερευνητικός τομέας	δίκαιο, αστρονομία, Τηλεσκόπιο, αστρονομικά όργανα, astronomical observation, αστεροσκοπείο, Σελήνη και πλανήτης
Αξίωμα	Oberamtmann (Μαΐου 1782)
Ιδιότητα	αστρονόμος, νομικός, χαρτογράφος και Clerical Officer
δεδομένα (π • σ • ε )

Χάρτες της Σελήνης από το έργο Selenetopographische Fragmente

Ο Γιόχαν Χιερόνυμους Σρέτερ (γερμανικά: Johann Hieronymus Schröter‎‎, 30 Αυγούστου 1745 – 29 Αυγούστου 1816) ήταν Γερμανός αστρονόμος.

Ο Σρέτερ γεννήθηκε στην Ερφούρτη και σπούδασε νομικά στο Πανεπιστήμιο του Γκέτινγκεν από το 1762 μέχρι το 1767. Στη συνέχεια άρχισε μία δεκαετή καριέρα νομικού.

Το 1777 διορίσθηκε υπουργός του Γεωργίου Γ΄ στο Αννόβερο, όπου γνώρισε δύο από τους αδελφούς του Ουίλιαμ Χέρσελ. Το 1779 απέκτησε ένα αχρωματικό διοπτρικό τηλεσκόπιο μήκους 91 εκατοστών με αντικειμενικό φακό διαμέτρου 5 εκατοστών για να παρατηρεί τον Ήλιο, τη Σελήνη και την Αφροδίτη. Η ανακάλυψη του πλανήτη Ουρανού από τον Χέρσελ το 1781 παρακίνησε τον Σρέτερ να ασχοληθεί σοβαρά με την αστρονομία, οπότε παραιτήθηκε από τη θέση του και έγινε τοπικός κυβερνήτης στη μικρή πόλη Λίλιενταλ στην Κάτω Σαξονία.

Το 1784 πλήρωσε 31 τάλαρα (περίπου 600 σημερινά ευρώ) για να αγοράσει ένα διοπτρικό τηλεσκόπιο του Χέρσελ με εστιακή απόσταση 122 εκατοστά και διάμετρο 12. Γρήγορα κέρδισε καλό όνομα από τις παρατηρησιακές αναφορές του σε περιοδικά, αλλά δεν ήταν ικανοποιημένος και το 1786 πλήρωσε 600 τάλαρα για ένα κατοπτρικό τηλεσκόπιο με εστιακή απόσταση 214 εκατοστά και διάμετρο 16,5, εξοπλισμένο με προσοφθάλμιο φακό που επέτρεπαν μεγεθύνσεις μέχρι 1200 φορές. Παρατήρησε τότε συστηματικά τους πλανήτες Αφροδίτη, Άρη, Δία και Κρόνο.

Ο Σρέτερ πραγματοποίησε εκτεταμένη σχεδίαση των χαρακτηριστικών στην αρειανή επιφάνεια, αλλά παραδόξως ήταν πεπεισμένος ότι αυτά που έβλεπε ήσαν απλώς σχηματισμοί νεφών και όχι γεωγραφικά χαρακτηριστικά. Το 1791 δημοσίευσε μία σημαντική πρώιμη μελέτη της τοπογραφίας της Σελήνης υπό τον τίτλο Selenotopographische Fragmente zur genauern Kenntniss der Mondfläche. Η κλίμακα της σεληνιακής οπτικής λευκαύγειας που ανέπτυξε για το έργο αυτό διαδόθηκε αργότερα από τον Βρετανό σεληνογράφο Thomas Gwyn Elger και τώρα φέρει το δικό του όνομα. Το 1793 ο Σρέτερ υπήρξε ο πρώτος που σημείωσε την ανωμαλία στην παρατηρούμενη φάση της Αφροδίτης, γνωστή σήμερα ως φαινόμενο Σρέτερ, που συνίσταται στο ότι η φάση εμφανίζεται πιο κοίλη από όσο προβλέπει η γεωμετρία.

Οι δύο βοηθοί του αστρονόμοι, ο Καρλ Λούντβιχ Χάρντινγκ (1796–1804) και ο Φρίντριχ Βίλχελμ Μπέσελ (1806–1810), έγιναν διάσημοι.

Το 1813 ο Σρέτερ υπέφερε από τις αναστατώσεις των Ναπολεόντειων Πολέμων: το έργο του και το αστεροσκοπείο του καταστράφηκαν από τους Γάλλους του Βαντάμ και δεν συνήλθε ποτέ από την καταστροφή αυτή^[6].

Τα σχέδια του Άρη από τον Σρέτερ ανακαλύφθηκαν το 1873 από τον Βέλγο αστρονόμο Φρανσουά Τερμπύ (François J. Terby) και εκδόθηκαν μόλις το 1881 (από τον Ε.Γ. βαν ντε Σαντ Μπακχούισεν).

Τιμητικές διακρίσεις

• Μέλος της Σουηδικής Βασιλικής Ακαδημίας Επιστημών (1794)
• Εταίρος της Βασιλικής Εταιρείας (Απρίλιος 1798)^[7]

Ονομάσθηκαν προς τιμή του

• Ο αστεροειδής 4983 Σρετέρια (Schroeteria), που ανακαλύφθηκε το 1977
• Ο κρατήρας Σρέτερ στην ορατή από τη Γη πλευρά της Σελήνης
• Ο κρατήρας Σρέτερ (Schroeter) στον Άρη
• Η Κοιλάδα Σρέτερ (Vallis Schröteri) στη Σελήνη
• Το «φαινόμενο Σρέτερ» (βλ. παραπάνω)

Παραπομπές

1. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. 11876196X. Ανακτήθηκε στις 17  Οκτωβρίου 2015.
2. (Αγγλικά) SNAC. w61z78s2. Ανακτήθηκε στις 9  Οκτωβρίου 2017.
3. (Γερμανικά) Εγκυκλοπαίδεια Μπρόκχαους. schröter-johann-hieronymus.
4. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 10  Δεκεμβρίου 2014.
5. Εθνική Βιβλιοθήκη της Γερμανίας: (Γερμανικά) Gemeinsame Normdatei. Ανακτήθηκε στις 30  Δεκεμβρίου 2014.
6.  Chisholm, Hugh, επιμ.. (1911) «Schröter, Johann Hieronymus» Εγκυκλοπαίδεια Μπριτάννικα (11η έκδοση) Cambridge University Press 
7. «Library and Archive Catalogue». The Royal Society. Ανακτήθηκε στις 12 Οκτωβρίου 2010. ^{[νεκρός σύνδεσμος]}

Πηγές

• Sheehan, William; Baum (1995). «Observation and inference: Johann Hieronymous Schroeter, 1745–1816». Journal of the British Astronomical Association 105: p. 171. Bibcode: 1995JBAA..105..171S. http://adsbit.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?1995JBAA..105..171S. 
• Mallama, A. (1996). «Schroeter's Effect and the twilight model for Venus». Journal of the British Astronomical Association 106 (1): 16–18. Bibcode: 1996JBAA..106...16M. http://adsbit.harvard.edu/cgi-bin/nph-iarticle_query?1996JBAA..106...16M. 

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

Commons logo

Τα Wikimedia Commons έχουν πολυμέσα σχετικά με το θέμα    Γιόχαν Χιερόνυμους Σρέτερ

• Βιογραφία στον ιστοτόπο του Πλανηταρίου Όλμπερς του Πανεπιστημίου της Βρέμης (Γερμανικά)