Ήταν νυμφευμένος με την Βαρβάρα Κόρνγουολ.[2][3][4] Απεβίωσε στις 26 Απριλίου 2021.[5][6][7]
Πολιτική διαδρομή
Κατά τη διάρκεια των σπουδών του διατέλεσε πρόεδρος της Πανσπουδαστικής Επιτροπής Κυπριακού Αγώνα.[2] Η επιτροπή διοργάνωνε μαζικές εκδηλώσεις για την ένωση της Κύπρου με την Ελλάδα.[2] Επιπλέον, υπήρξε πρόεδρος της Φοιτητικής Ένωσης Κυπρίων και γραμματέας της Συντονιστικής Επιτροπής Κυπριακών Σωματείων.[2] Στη συνέχεια, ο Βάσος Λυσσαρίδης συμμετείχε στον αγώνα της ΕΟΚΑ 1955-1959.[2] Ο Λυσσαρίδης έπεισε τον Γεώργιο Γρίβα να δημιουργήσει μέσα στους κόλπους της ΕΟΚΑ την «Οργάνωση Αριστερών Πατριωτών», μέσω της οποίας θα μπορούσαν να προσελκύσουν στελέχη της κυπριακής Αριστεράς στον αγώνα.[8]
Η ενεργός συμμετοχή του Λυσσαρίδη στον αγώνα της ΕΟΚΑ και η συνεργασία του με τον Γρίβα ενάντια στους Βρετανούς οδήγησε στη διαγραφή του από το ΑΚΕΛ, του οποίου ήταν μέλος: το ΑΚΕΛ στην απόφαση της διαγραφής του τον κατηγόρησε ως «ηγέτη της φραξιονιστικής σπείρας» και «ένα στοιχείο που παίζει επάξια το ρόλο του πράκτορα της Ιντέλλιτζενς Σέρβις».[9] Ο ίδιος ο Λυσσαρίδης αργότερα υποστήριξε ότι «η Οργάνωση [ΕΟΚΑ] παρά τα όσα λέγονται, δεν είχε ιδεολογικό χαρακτήρα. Εγώ μετείχα με την ιδεολογία μου σε πλήρη αρμονία, δεν είχα ποτέ πρόβλημα».[10]
Συνδέθηκε στενά με τον Αρχιεπίσκοπο Μακάριο, του οποίου υπήρξε για χρόνια προσωπικός ιατρός.[11]
Ήταν μέλος της ελληνοκυπριακής αποστολής στο Λονδίνο το 1959, αντιπροσωπεύοντας την ΕΟΚΑ, όπου αποφασίστηκε η ανεξαρτησία της Κύπρου.[12] Ο ίδιος καταψήφισε τις Συμφωνίες Ζυρίχης-Λονδίνου, «τονίζοντας ότι νομιμοποιούν την στρατιωτικοπολιτική παρουσία της Τουρκίας και οδηγούν σε αδιέξοδα τα οποία θα τύχουν εκμετάλλευσης από τη Μεγάλη Βρετανία και την Τουρκία».[12]
Την περίοδο της χούντας, συνδέθηκε στενά με το Πανελλήνιο Απελευθερωτικό Κίνημα (Π.Α.Κ.) και τον Ανδρέα Παπανδρέου, του οποίου παρέμεινε πιστός φίλος έως το τέλος. Σύμφωνα με μαρτυρία του ηγετικού στελέχους του Π.Α.Κ. Κώστα Τσίμα, ο Βάσος Λυσσαρίδης ήταν αυτός που «άνοιξε τις πόρτες» των Αράβων για το Π.Α.Κ., και με τη διαμεσολάβησή του οι Παλαιστίνιοι και ο Γιάσερ Αραφάτ βοήθησαν το Π.Α.Κ. και τον Ανδρέα Παπανδρέου με χρήματα, όπλα και εκπαίδευση.[13] Προηγουμένως, το 1964, ο Λυσσαρίδης μαζί με τον Τάσσο Παπαδόπουλο είχαν οργανώσει την επίσκεψη του Ανδρέα Παπανδρέου στην Κύπρο, όπου γεννήθηκε η φιλία και συνεργασία μεταξύ Α. Παπανδρέου και Μακαρίου.[14]
Κατά τη διάρκεια των δικοινοτικών διαταραχών 1963-1964 ηγήθηκε του λαϊκού στρατού (υπό την αιγίδα του κυπριακού κράτους, απελευθερώνοντας τον Πενταδάκτυλο.[12]
Ο Βάσος Λυσσαρίδης διετέλεσε πρόεδρος του Παγκύπριου Ιατρικού Συλλόγου και του Ιατρικού Συλλόγου Ιπποκράτης, του οποίου σήμερα είναι επίτιμος πρόεδρος.[2] Επιπλέον, διετέλεσε αντιπρόεδρος της Οργάνωσης Αφροασιατικής Αλληλεγγύης (AA.P.S.O.) και γενικός γραμματέας της Διεθνούς Επιτροπής Ενάντια στις Φυλετικές Διακρίσεις, το Ρατσισμό και τον Αποικισμό.[2]
Ο Βάσος Λυσσαρίδης απέκτησε δική του ένοπλη ομάδα από το 1960.[29] Οι άνδρες του Λυσσαρίδη εξοπλίστηκαν με φροντίδα του ίδιου του αρχιεπισκόπου Μακαρίου, ο οποίος τους εμπιστευόταν απόλυτα.[29] Οι ένοπλοι του Λυσσαρίδη προέρχονταν κυρίως από ορεινές περιοχές της επαρχίας Λευκωσίας και φορούσαν κόκκινο μπερέ. Έτσι, έγιναν γνωστοί ως «Κοκκινοσκούφηδες».[30] Εκπαιδεύτηκαν από Ελλαδίτες αξιωματικούς στην περιοχή της Μονής Μαχαιρά. Ένας από τους εκπαιδευτές αξιωματικούς ήταν ο τότε λοχαγός Μιλτιάδης Λάσκαρης, αργότερα αντιστράτηγος και προσωπικός φίλος του Ανδρέα Παπανδρέου.[30]
Την άνοιξη του 1963, καθώς ο Μακάριος προετοίμαζε το σχέδιο των 13 σημείων (με ορατή την πιθανότητα σύγκρουσης σε περίπτωση που οι Τουρκοκύπριοι δεν το αποδέχονταν) ο Λυσσαρίδης συναντήθηκε με τον μετέπειτα δικτάτορα Γεώργιο Παπαδόπουλο (με τον οποίο αργότερα έγιναν θανάσιμοι εχθροί, μετά την επιβολή της χούντας) ο οποίος επισκέφτηκε την Κύπρο με την υπηρεσιακή του ιδιότητα (κλαδάρχης του Β΄ Κλάδου Αντικατασκοπείας της ελληνικής ΚΥΠ και οργανωτής της κυπριακής ΚΥΠ).[29] Σε εκείνη τη συνάντηση με τον Λυσσαρίδη, ο Παπαδόπουλος δεσμεύτηκε να στείλει νέα ποσότητα οπλισμού προς ενίσχυση των ομάδων, την οποία πράγματι έστειλε, μέσω της ελληνικής ΚΥΠ, τον Ιούλιο της ίδιας χρονιάς.[29]
Οι «Κοκκινοσκούφηδες» του Λυσσαρίδη έδρασαν τις περιόδους 1963-64 και 1971-74. Στην πρώτη περίοδο, πολέμησαν στη διακοινοτική σύγκρουση εναντίον των Τουρκοκυπρίων και εκκαθάρισαν τον Πενταδάκτυλο από όλους τους ένοπλους Τουρκοκυπρίους, τους οποίους καθοδηγούσαν Τούρκοι αξιωματικοί.[30] Η εκκαθάριση και κατάληψη του Πενταδακτύλου ολοκληρώθηκε στις 29 Απριλίου 1964.[30]
Την περίοδο 1971-74, οι ένοπλοι του Λυσσαρίδη έδρασαν ως υπερασπιστές του αρχιεπισκόπου Μακαρίου ενάντια στην ΕΟΚΑ Β΄ του Γρίβα, η οποία ξεκίνησε επιθέσεις κατά αστυνομικών σταθμών, απαγωγές, κλοπές οπλισμού κτλ. Σε συνεργασία με το Εφεδρικό Σώμα της Αστυνομίας, κατάφεραν να περιορίσουν σημαντικά τη δράση της ΕΟΚΑ Β΄. Μετά την εκδήλωση του πραξικοπήματος στις 15 Ιουλίου 1974, οι ομάδες του Λυσσαρίδη βγήκαν στους δρόμους και αποτέλεσαν την σημαντικότερη εστία αντίστασης μαζί με την Προεδρική Φρουρά και το Εφεδρικό Σώμα, πληρώνοντας βαρύ φόρο αίματος.[31]
↑Andrew R. Novo, On All Fronts: EOKA and the Cyprus Insurgency, 1955-1959, σελ. 78-79, 2010
↑Αντώνης Αντωνίου, Ελληνική Αριστερά και Κυπριακό Ζήτημα στη Δεκαετία του 1950, Διδακτορική Διατριβή, Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας, Σχολή Ανθρωπιστικών και Κοινωνικών Επιστημών, Τμήμα Ιστορίας, Αρχαιολογίας, Κοινωνικής Ανθρωπολογίας, 2015, σελ. 240-241
↑Bάσος Λυσσαρίδης, «Οι επιδράσεις του αγώνα της ΕΟΚΑ στα απελευθερωτικά κινήματα άλλων λαών», Πενήντα Χρόνια μετά τον Απελευθερωτικό Αγώνα της ΕΟΚΑ: μια ιστορική αποτίμηση (επιστημονικό-ιστορικό συνέδριο), Λευκωσία 2005, σελ. 57
