Αγωγός EastMed

EastMed
Χάρτης του αγωγού EastMed
Τοποθεσία
Χώρα	Ελλάδα  Κύπρος Ισραήλ
Γενική κατεύθυνση	Ανατολικά-Δυτικά
Γενικές πληροφορίες
Τύπος	Φυσικό αέριο
Συνέταιροι	ΔΕΠΑ Edison
Τεχνικές πληροφορίες
Μήκος	1,900 km (1,181 mi)
Μέγιστη εκφόρτιση	10 δις. κυβικά μέτρα ανά χρόνο
Σχετικά πολυμέσα
δεδομένα (π • σ • ε )

Ο αγωγός Ανατολικής Μεσογείου ή απλώς EastMed είναι ένας υπό μελέτη θαλάσσιος και χερσαίος αγωγός φυσικού αερίου με σκοπό να συνδέει απευθείας τις ενεργειακές πηγές της Ανατολικής Μεσογείου με την ηπειρωτική Ελλάδα μέσω της Κύπρου και της Κρήτης.^[1] Υπεύθυνη είναι η εταιρεία «Υποθαλάσσιος Αγωγός Φυσικού Αερίου Ελλάδας–Ιταλίας / ΥΑΦΑ ΠΟΣΕΙΔΩΝ Α.Ε.», στην οποία συμμετέχουν ισομερώς η ελληνική ΔΕΠΑ και η ιταλική εταιρεία Edison.^[2]

Συγκεκριμένα, σύμφωνα με το σχεδιασμό προβλέπεται η μεταφορά φυσικού αερίου από τα θαλάσσια κοιτάσματα στη Θάλασσα του Λεβάντε προς την Ελλάδα, καθώς και προς την Ιταλία και άλλες ευρωπαϊκές περιοχές μέσω των αγωγών Poseidon και IGB.^[3] Ο αγωγός αναφέρεται πως θα έχει μήκος περίπου 1.900 χιλιομέτρων, θα φτάνει σε βάθη περίπου 3 χιλιομέτρων και θα έχει χωρητικότητα 10 δισεκατομμυρίων κυβικών μέτρων ανά χρόνο.^[2][4] Η κατασκευή του αναμένεται να διαρκέσει περίπου 7 χρόνια και το κόστος της να ανέλθει στα 7 δις. δολάρια.^[5][6][7][8]

Στις 2 Ιανουαρίου 2020, υπεγράφη στην Αθήνα η συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού EastMed από τους ηγέτες της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ.^[2][4]

Χρονικό

Το 2013 η κατασκευή του αγωγού EastMed αναγνωρίστηκε βάσει του κανονισμού 347/2013 της Ευρωπαϊκής Επιτροπής ως Έργο Κοινού Ενδιαφέροντος.^[9][10][11]

Την περίοδο 2015-2018 η ΥΑΦΑ ΠΟΣΕΙΔΩΝ Α.Ε. πραγματοποίησε τις τεχνικές, οικονομικές και περιβαλλοντικές μελέτες με την επιχορήγηση 2 εκατομμυρίων ευρώ από την ΕΕ, ενώ τον Ιούνιο του 2018 η εταιρεία έλαβε πρόσθετη χρηματοδότηση 34,5 εκατομμυρίων ευρώ από την ΕΕ για την ολοκλήρωση των μελετών.^[12]

Το Δεκέμβριο του 2018 ολοκληρώθηκαν οι διαπραγματεύσεις μεταξύ της Κύπρου, της Ελλάδας, του Ισραήλ και της Ιταλίας για τη σύναψη Διακυβερνητικής Συμφωνίας για την υποστήριξη υλοποίησης του έργου. Το κείμενο έλαβε τη σχετική έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής τον Φεβρουάριο του 2019^[9] και η συμφωνία υπογράφηκε στο Τελ Αβίβ στις 20 Μαρτίου 2019 μεταξύ Ελλάδας, Κύπρου και Ισραήλ και υπό την παρουσία του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Μάικ Πομπέο, ως ένδειξη στήριξης του εγχειρήματος αυτού από την Ουάσινγκτον.^[13] Ο αγωγός θα περιορίσει την εξάρτηση της παροχής φυσικού αερίου προς την Ευρώπη από το φυσικό αέριο της Ρωσίας.^[14][15][16]

Τον Απρίλιο του 2019, η Ευρωπαΐκή Επιτροπή χαρακτήρισε τον αγωγό EastMed ως Έργο κοινού ενδιαφέροντος, έχοντας επενδύσει 34,5 εκατομμύρια ευρώ για την ολοκλήρωση τεχνικών μελετών για το έργο.^[17] Στις 7 Μαΐου 2019, ο Πρωθυπουργός της Ιταλίας Τζουζέπε Κόντε δήλωσε, σε εκδήλωση κοντά στη Ρώμη, ότι η Ιταλία τάσσεται ενάντια στην κατασκευή του αγωγού Poseidon, δηλαδή του τελευταίου κομματιού του αγωγού EastMed που θα συνδέει την Ελλάδα με την Ιταλία μέσω της Αδριατικής Θάλασσας, θέτοντας υπό διακύβευση την ολοκλήρωση του έργου.^[18][19][20] Ωστόσο, τη 1 Ιανουαρίου 2020 αναφέρθηκε ότι ο υπουργός Οικονομικής Ανάπτυξης της Ιταλίας Στέφανο Πατουανέλι απέστειλε στον Έλληνα ομόλογό του μια επιστολή στήριξης προς τον αγωγό EastMed και, συνεπώς, επανέφερε τη στήριξη της Ιταλίας προς το εγχείρημα.^[21][22]

Στις 2 Ιανουαρίου 2020 υπεγράφη στην Αθήνα η συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού EastMed από τους ηγέτες της Ελλάδας, της Κύπρου και του Ισραήλ.^[2][4] Σε δηλώσεις του, ο Πρωθυπουργός της Ελληνικής Δημοκρατίας Κυριάκος Μητσοτάκης δήλωσε ότι ο αγωγός «δεν αποτελεί απειλή για κανέναν»,^[2][4] ενώ ο Πρόεδρος της Κυπριακής Δημοκρατίας Νίκος Αναστασιάδης και ο Πρωθυπουργός του Ισραήλ Μπενιαμίν Νετανιάχου χαρακτήρισαν τη συμφωνία ως «ιστορική».^[4] Η συμφωνία περιλαμβάνει διατάξεις που διασφαλίζουν την ασφάλεια του αγωγού και ενός κοινού φορολογικού καθεστώτος.^[2]

Διαδρομή

Το σχέδιο προβλέπει ο αγωγώς να συνδέει τα κοιτάσματα Λεβιάθαν και Αφροδίτη της Ανατολικής Μεσογείου με την Ευρώπη. Ο αγωγός θα ξεκινά από τη Θάλασσα του Λεβάντε και θα συνεχίσει προς το έδαφος της Κύπρου, όπου θα βρίσκεται σταθμός συμπίεσης.^[23] Από την Κύπρο, ο αγωγός θα συνεχίσει δυτικά για περίπου 700 χιλιόμετρα, θα φτάσει σε βάθος 3 χιλιομέτρων και, στη συνέχεια, θα φτάσει στο έδαφος της ανατολικής Κρήτης, όπου θα βρίσκεται σταθμός αποσυμπίεσης και θα παρέχει φυσικό αέριο σε όλο το νησί.^[23] Στη συνέχεια, η διαδρομή του θα συνεχίσει βορειοδυτικά και θα φτάσει στην ανατολική Πελοπόννησο, κοντά στον Άγιο Φωκά Λακωνίας.^[23] Οι θαλάσιες μελέτες σε αυτή την διαδρομή διεκπαιραιώθηκαν μεταξύ τέλη Ιουλίου και αρχές Αυγούστου 2021 από το ερευνητικό πλοίο Nautical Geo. Ύστερα, θα διασχίσει χερσαία την Πελοπόννησο σε βορειοδυτική κατεύθυνση, θα διασχίσει τον Πατραϊκό κόλπο και θα συνεχίσει κατά μήκος της ηπειρωτικής Ελλάδας, καταλήγοντας στην περιοχή της Θεσπρωτίας.^[23] Από εκεί θα συνδεθεί με τον σχεδιαζόμενο αγωγό Poseidon, ο οποίος θα παρέχει φυσικό αέριο προς την Ιταλία.

Διαμάχη Ελλάδος και Κύπρου με την Τουρκία και Λιβυή, να έχουν υπογράψει συμφωνία για την οριοθέτηση των ΑΟΖ τους, όπου όμως παραβιάζουν Ελληνικά και Κυπριακά ύδατα.

Η Τουρκία έχει δηλώσει την εναντίωσή της ως προς το έργο του EastMed, ισχυρίζοντας ότι ηθελημένα αποκλείστηκε. Η τελικές υπογραφές του έργου συνέπεσαν με μία περίοδο όπου η Τουρκία έκανε εξερεύνηση στη περιοχή και λίγο αφού υπογράφει το Τουρκολιβυκό σύμφωνο θαλάσσης περί της οριοθέτησης ΑΟΖ μεταξύ των δύο χωρών.^[24][25]

Τον Μάιο 2023, ο Κλαούντιο Ντεσκάλτσι, Διευθύνων Σύμβουλος της Ιταλικής εταιρείας ενέργειας Eni, είπε πως οποιαδήποτε συμφωνία για την κατασκευή του αγωγού EastMed πρέπει να συμπεριλαμβάνει την Τουρκία, και συμπλήρωσε ότι «υπάρχουν διαμάχες μεταξύ Τουρκίας και Κύπρου οι οποίες είναι δύσκολο να θεραπευτούν, επιπρόσθετα η Τουρκία έχει υπογράψει συμφωνία με την Λιβυή για να ορίσουν μία πολύ μεγάλη περιοχή που καλύπτει σχεδόν όλη την περιοχή του EastMed, οπότε όχι μόνο η Τουρκία, αλλά και η Λιβύη θα έχει τον λόγο.» Απαντώντας σε αυτά τα σχόλια, ο Γεώργιος Παπαναστασίου, Κύπριος Υπουργός Ενέργειας, Εμπορίου και Βιομηχανίας, δήλωσε ότι δεν συμγωνούν όλοι με τις απόψεις που εξέφρασε ο Ντεσκάλτσι, και ότι σέβεται την γνώμη του.^[26] Αυτά τα σχόλια Τα σχόλια αυτά ακολούθησαν δημοσιεύματα σύμφωνα με τα οποία η Eni, η Κύπρος και το Ισραήλ ετοιμάζουν συμφωνία για την κατασκευή αγωγού φυσικού αερίου στην Ανατολική Μεσόγειο, ο οποίος θα συνδέει τα κυπριακά και τα ισραηλινά υπεράκτια οικόπεδα φυσικού αερίου με ένα εργοστάσιο κατεργασίας στην Κύπρο, όπου το αέριο θα υγροποιείται για να εξαχθεί με πλοία στην Ιταλία και την υπόλοιπη Ευρώπη.^[27][28]

Φόρουμ Αερίου EastMed

Τον Ιανουάριο του 2019, επτά υπουργοί Ενέργειας της περιοχής υπέγραψαν συμφωνία για τη δημιουργία του Φόρουμ Αερίου της Ανατολικής Μεσογείου. Οι εταιρείες Total S.A., Eni, Novatek και Exxon υπέγραψαν συμφωνίες εξερεύνησης και παραγωγής με τις συμβαλλόμενες κυβερνήσεις. Τα μέλη του φόρουμ είναι η Αίγυπτος, η Κύπρος, το Ισραήλ και η Ελλάδα, ενώ αντιπρόσωποι της Ιορδανίας και του Κράτους της Παλαιστίνης έχουν παρευρεθεί σε συναντήσεις του φόρουμ.^[29] Η Τουρκία δεν συμμετέχει στο φόρουμ, με αποτέλεσμα να χαρακτηριστεί ως εξαίρεση στη σταθερότητα της περιοχής.^[30]

Παραπομπές

1. «Eastmed-A direct link to new sources for Europe». IGI-Poseidon.com. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 13 Οκτωβρίου 2016. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2019. 
2. «Bloomberg». 
3. «Eastmed pipeline». Edison.it. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2019. 
4. «Proto Thema». 
5. Joshua Clarkson. «Southern European leaders to discuss proposed EastMed pipeline at Med7 Summit». Foreign Brief. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 16 Ιουνίου 2019. Ανακτήθηκε στις 15 Ιουνίου 2019. 
6. Joe Macaron. «The Eastern Mediterranean Gas Forum Reinforces Current Regional Dynamics». Arab Center Washington DC. Ανακτήθηκε στις 17 Ιανουαρίου 2019. 
7. Ioannis Mazis. «Turkey, Israel, Greece: Reshuffling in the Eastern Mediterranean». Research Gate. Ανακτήθηκε στις 17 Μαΐου 2019. 
8. Vasileios Karakasis. «Deciphering Turkey's strategy in the Eastern Mediterranean». Academia. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2019. 
9. «Αγωγός EastMed: Πώς φτάσαμε στην ιστορική ενεργειακή συμφωνία». www.news247.gr. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2020. 
10. Κανονισμός (ΕΕ) αριθ. 347/2013 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 17ης Απριλίου 2013 , σχετικά με τις κατευθυντήριες γραμμές για τις διευρωπαϊκές ενεργειακές υποδομές, την κατάργηση της απόφασης αριθ. 1364/2006/ΕΚ και την τροποποίηση των κανονισμών (ΕΚ) αριθ. 713/2009, (ΕΚ) αριθ. 714/2009 και (ΕΚ) αριθ. 715/2009 Κείμενο που παρουσιάζει ενδιαφέρον για τον ΕΟΧ, 2013-04-25, http://data.europa.eu/eli/reg/2013/347/oj/ell, ανακτήθηκε στις 2020-01-05 
11. Robinson, Tim· Jeakins, Geordie. «Squaring the Triangle: Why Turkey and the EastMed need each other». War on the Rocks. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2019. 
12. «Αγωγός EastMed: Πώς φτάσαμε στην ιστορική ενεργειακή συμφωνία». www.news247.gr. Ανακτήθηκε στις 5 Ιανουαρίου 2020. 
13. «US hot on deal bringing energy to EU, bracing Turkey». NewEurope.eu. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 3 Απριλίου 2019. Ανακτήθηκε στις 14 Μαρτίου 2019. 
14. Dr. Tzogopoulos, George (10 April 2019). «A New EastMed Friendship, with US Support». Begin-Sadat Center for Strategic Studies. https://besacenter.org/perspectives-papers/eastmed-pipeline-us-support/. Ανακτήθηκε στις 17 April 2019. 
15. Dr. Hay Eytan Cohen Yanarocak. «Turkey at the Eastern Mediterranean Crossroads». The Jerusalem Institute for Strategy & Security. Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2019. 
16. B. Lana Guggenheim. «Offshore Energy is both a Boon and a Bane for Cyprus». South EU Summit. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 27 Ιουνίου 2020. Ανακτήθηκε στις 22 Μαΐου 2019. 
17. Robinson, Tim· Jeakins, Geordie (12 Απριλίου 2019). «Squaring the Triangle: Why Turkey and the EastMed need each other». War on the Rocks. Ανακτήθηκε στις 17 Απριλίου 2019. 
18. «Italy opposes Poseidon gas pipeline landfall». Reuters. May 7, 2019. https://www.reuters.com/article/us-italy-pipeline-pm/italy-opposes-poseidon-gas-pipeline-landfall-idUSKCN1SD223. Ανακτήθηκε στις May 8, 2019. 
19. «Macron sends stern warning to Ankara over Eastern Med». Kathimeriny News. May 7, 2019. http://www.ekathimerini.com/243825/article/ekathimerini/news/macron-sends-stern-warning-to-ankara-over-eastern-med. Ανακτήθηκε στις May 8, 2019. 
20. «Macron warns Turkey France will show 'no weakness' on Cyprus gas search». Ahval News. May 7, 2019. Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 2021-10-15. https://web.archive.org/web/20211015084803/https://ahvalnews.com/france-turkey/macron-warns-turkey-france-will-show-no-weakness-cyprus-gas-search. Ανακτήθηκε στις May 10, 2019. 
21. «Italy fully backs EastMed | Kathimerini». www.ekathimerini.com (στα Αγγλικά). Ανακτήθηκε στις 1 Ιανουαρίου 2020. 
22. «Italian support for EastMed pipeline, ahead of trilateral signing of project; specs and advantages». www.amna.gr. Ανακτήθηκε στις 1 Ιανουαρίου 2020. 
23. «Αγωγός EastMed: Γιατί είναι η πιο ανταγωνιστική λύση μεταφοράς του αερίου της Ανατολικής Μεσογείου». ΠΡΩΤΟ ΘΕΜΑ. 
24. «Turkey slams controversial EastMed pipeline deal signed in Athens» (στα Αγγλικά). TRT World. 2 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2020. 
25. «EastMed pipeline project to fend off Turkish hegemony bid | Jareer Elass» (στα Αγγλικά). The Arab Weekly. 12 Ιανουαρίου 2020. Ανακτήθηκε στις 22 Ιουλίου 2020. 
26. «'No EastMed pipeline without Turkey', ENI says» (στα Αγγλικά). Cyprus Mail. 19 Μαΐου 2023. Ανακτήθηκε στις 20 Μαΐου 2023. 
27. «Israel pushes for increased gas exports to Italy». Euro News. 10 Μαρτίου 2023. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2023. 
28. «Cyprus, Israel working on deal for natural gas pipeline, processing plant in Cyprus». Associated Press. 15 Μαΐου 2023. Ανακτήθηκε στις 23 Μαΐου 2023. 
29. Benny, John. (12 November 2019). "A new energy hub emerges among unlikely partners in the Mediterranean." Al Arabiya English website Retrieved 12 November 2019.
30. «EastMed gas: Paving the way for a new geopolitical era?». Deutsche Welle. https://www.dw.com/en/eastmed-gas-paving-the-way-for-a-new-geopolitical-era/a-49330250. Ανακτήθηκε στις July 2, 2019.