Η Αγία Μαρίνα είναι παραθαλάσσια κωμόπολη της Αττικής, από την πλευρά του Σαρωνικού, αμέσως μετά τη Βάρκιζα και την «Τρύπα Καραμανλή», πάνω στον παραλιακό δρόμο Αθήνας-Σουνίου (λεωφόρος Αθηνών-Σουνίου). Έχει μέσο σταθμικό υψόμετρο 5 μ. και απέχει από την Αθήνα 35 χλμ. περίπου, προς τα ΝΑ.[3][4][5]. Συνορεύει βόρεια με τη Βάρη, ανατολικά με το Κορωπί, και δυτικά και νότια βρέχεται από το Σαρωνικό Κόλπο.
Πληθυσμιακά στοιχεία
Το πηγάδι του Αλυκού.Λεωφόρος Αθηνών-Σουνίου στην Αγία Μαρίνα.Παραλία Αγίας Μαρίνας.Λεωφόρος Αγίας Μαρίνας-Κορωπίου με εμπορικό κέντρο.Ναυτικός Όμιλος Κέκρωψ.Νησίδα Ντούνη, Αγία Μαρίνα.Διασταύρωση Λ. Αγίας Μαρίνας-Κορωπίου με Λ. Αθηνών-Σουνίου.
Η εξέλιξη πληθυσμού της Αγίας Μαρίνας έχει ως εξής: κάτοικοι 2.671 (2001), 4.479 (2011).[2][4][6][7][8] Ο οικισμός αναγνωρίστηκε μόλις το 2001 και προσαρτήθηκε στο Δήμο Κρωπίας.[9]
Ονοματολογία
Η περιοχή μέχρι το 19ο αιώνα λεγόταν Αλυκός, λόγω του ομώνυμου αρχαίου οικισμού που πήρε το όνομά του από το πηγάδι το οποίο υπάρχει μέχρι σήμερα με το αρχαίο του όνομα σε ένα χωράφι πολύ κοντά στην οδό Λουμπάρδας. Μετά την ανέγερση της μεγαλοπρεπούς εκκλησίας της Αγίας Μαρίνας επί της λεωφόρου Αθηνών-Σουνίου, η περιοχή μαζί με το νέο οικισμό μετονομάστηκε σε Αγία Μαρίνα ή ακριβέστερα Αγία Μαρίνα Αλυκού. Το 1974, στο 32ο χιλιόμετρο της Λ. Αθηνών-Σουνίου ανοίχτηκε μεγάλη σήραγγα μέσα από βράχο για το πέρασμα του δρόμου, η οποία σήραγγα ονομάστηκε Λουμπάρδα, ονομασία που χρησιμοποιούσαν στην Τουρκοκρατία για τα τούνελ ή Τρύπα του Καραμανλή επειδή η διάνοιξη έγινε επί πρωθυπουργίας Κωνσταντίνου Καραμανλή. Η σήραγγα της Λουμπάρδας έδωσε το όνομά της σε ολόκληρη την παραλία της Αγίας Μαρίνας.
Ιστορία
Αρχαία ιστορία
Στην Αγία Μαρίνα Κορωπίου βρέθηκαν ευρήματα προϊστορικού οικισμού με ακμή την πρώτη περίοδο της Εποχής του Χαλκού, τα οποία συνδέονται άμεσα με τα ευρήματα της ίδιας περιόδου στο γειτονικό νησάκι του Ντούνη, το οποίο βρίσκεται μέσα στον κόλπο του οικισμού. Η αρχαιολόγος Λιάνα Παρλαμά ανακάλυψε το 1981 πέντε ενιαίους τετράπλευρους χώρους υπό τη μορφή δωματίων και προστατευτικό τοίχο γύρω από αυτούς υπό τη μορφή οχυρωματικού περιβόλου με μικρές οδοντωτές επάλξεις, το δε πλάτος του κυμαινόταν από 0,60μ. έως 1,10μ. Ανάμεσα στα υπόλοιπα ευρήματα της αρχαιολόγου υπήρχαν κεραμικά ΠΕΙ-ΙΙ, τεμάχια λιθαργύρου από το Λαύριο, τεμάχια οψιδιανού και θραύσματα από μαρμάρινο είδωλο. Η περιοχή εξακολουθούσε να κατοικείται και τα πρώτα ιστορικά χρόνια καθώς και την Κλασική Εποχή όπως έδειξαν τα ευρήματα της αρχαιολόγου σε διάφορες θέσεις του οικισμού, ιδιαίτερα σε περιοχές γύρω από την εκκλησία της Αγίας Μαρίνας. Την Κλασική Εποχή, λόγω ανυδρίας στην ευρύτερη περιοχή του σημερινού Κορωπίου, οι κάτοικοι άρχισαν να κατασκευάζουν πηγάδια, και επειδή το πόσιμο νερό ήταν πολύ λίγο και σπάνιο το χρησιμοποιούσαν μόνο για ύδρευση. Το πιο διάσημο από αυτά ήταν το πηγάδι του Αλυκού στη Λουμπάρδα Αγίας Μαρίνας, κοντά στον ομώνυμο δρόμο, με επιγραφή στα 20 μέτρα δίπλα του, του 440-430 π.Χ. περίπου, η οποία το αναφέρει ως "Πηγάδι του Αλυκού". Το πηγάδι του Αλυκού λειτουργούσε πάντοτε μέχρι και σήμερα, είναι δε το μοναδικό από τα πηγάδια της ευρύτερης περιοχής του Κορωπίου το οποίο έχει μέχρι και σήμερα την αρχαία του ονομασία. Οι κάτοικοι έχτιζαν στην περιοχή την ίδια περίοδο (4ος-3ος αιώνες π.Χ.) μικρούς ορθογώνιους πύργους υπό τη μορφή φυλακίων, ένας δε από αυτούς σώζεται και σήμερα δίπλα από την οδό Θησέως.
Νεότερη ιστορία
Η περιοχή την εποχή της Τουρκοκρατίας είχε ελάχιστους κατοίκους, ιδιαίτερα Κορωπιώτες μεγαλοκτηματίες, η δε διανομή των κτημάτων έγινε όπως σε ολόκληρη την ευρύτερη περιοχή του Κορωπίου τη δεκαετία 1830-1840. Το 1929 έγιναν και οι επίσημες κρατικές διανομές των μοναστηριακών κτημάτων. Οι κτηματίες δημιούργησαν μονοπάτια στα όρια των κτημάτων τους προκειμένου να αποκτήσουν πρόσβαση σε αυτά, σταδιακά δε τα μονοπάτια έγιναν δρόμοι και τα τελευταία χρόνια τα περισσότερα ασφαλτοστρώθηκαν. Ιστορικοί σταθμοί για τον οικισμό της Αγίας Μαρίνας ήταν η διάνοιξη της λεωφόρου Αγίας Μαρίνας-Κορωπίου την περίοδο 1932-1940 και η ανέγερση του ιερού ναού Αγίας Μαρίνας, οι εργασίες του οποίου ολοκληρώθηκαν το 1947. Ο οικισμός στη συνέχεια άρχισε να προσελκύει μόνιμους κατοίκους ιδιαίτερα λόγω του ναού που λειτούργησε ως σημείο αναφοράς, ακολούθησε το 1955 η διάνοιξη της μεγάλης παραλιακής λεωφόρου Αθηνών-Σουνίου, η οποία χαρακτηρίζεται εθνικός δρόμος, και η κατασκευή της "Τρύπας Καραμανλή" πάνω στον βράχο το 1974 ολοκλήρωσε τα έργα.
Στην Αγία Μαρίνα, και μάλιστα στο ύψος της εκκλησίας, βρίσκεται το καφενεδάκι όπου έγιναν τα γυρίσματα της ταινίας του 1960 Τα κίτρινα γάντια και το οποίο υποτίθεται ότι, σύμφωνα με την υπόθεση, βρίσκεται στους Αγίους Θεοδώρους.[10]
Χαρακτηριστικά
Στην Αγία Μαρίνα καταλήγει και ο επαρχιακός δρόμος της λεωφόρου Αγίας Μαρίνας-Κορωπίου. Η περιοχή αναπτύχθηκε ραγδαία την τελευταία δεκαετία μετά την κατασκευή του νέου αεροδρομίου της Αθήνας στα Σπάτα. Η κύρια πρόσβαση είναι από την παραλιακή Λ. Αθηνών-Σουνίου, στην οποία η παραλία της Αγίας Μαρίνας επεκτείνεται από το 32ο έως το 35ο χιλιόμετρο, η δε διασταύρωση με τη Λεωφόρο Αγίας Μαρίνας-Κορωπίου και η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας βρίσκονται στο 34ο χιλιόμετρο. Η παραλία της Αγίας Μαρίνας προστατεύεται από τους ανέμους, ενώ σε αυτή υπάρχει ένα μεγάλο οργανωμένο κλαμπ-μπιτς μπαρ, και στο νότιο σημείο της ο Ναυτικός Όμιλος Κέκρωψ, που διοργανώνει αγώνες θαλάσσιων αθλημάτων. Ο οικισμός της Αγίας Μαρίνας επεκτείνεται κατά μήκος της Λ. Αγίας Μαρίνας-Κορωπίου, από τη διασταύρωση με τη Λ. Αθηνών-Σουνίου, σε μια απόσταση περίπου 3 χιλιομέτρων, είναι αρκετά ήσυχος και αραιοκατοικημένος, και με ελάχιστη κίνηση στους παράπλευρους δρόμους. Η εμπορική κίνηση είναι ελάχιστη, υπάρχουν δε δυο μεγάλα εμπορικά κέντρα στο 34ο χιλιόμετρο της Λ. Αθηνών-Σουνίου με πάρκινγκ, και άλλα μικρότερα εμπορικά κέντρα διασκορπισμένα κατά μήκος της Λ. Αγίας Μαρίνας-Κορωπίου. Η πίστα καρτ της Λουμπάρδας βρίσκεται σε ορεινή περιοχή στο 33ο χιλιόμετρο, λειτουργεί δε από το 2003 ως αντιπρόσωπος μεγάλης ιταλικής εταιρείας που διοργανώνει ετήσιους αγώνες καρτ.
Ιερός Ναός Αγίας Μαρίνας
Το όραμα της Αγίας
Το χρονικό ανέγερσης του Ιερού Ναού της Αγίας Μαρίνας είναι εντυπωσιακό. Το 1924 ολόκληρη η περιοχή γύρω από το ναό ανήκε σε έναν ηλικιωμένο μεγαλοκτηματία, τον Γεώργιο Παπαμιχάλη, κληρονόμο από τη σύζυγό του της οικογένειας Ντούνη. Το Σεπτέμβριο του 1924 μέσα στο πέτρινο σπιτάκι που ζούσε ο Παπαμιχάλης είδε την Αγία Μαρίνα με τη μορφή νεαρής ζητιάνας, τη φιλοξένησε αλλά την ίδια μέρα η γυναίκα εξαφανίστηκε μυστηριωδώς χωρίς να τη δει κανένας άλλος από την οικογένειά του και χωρίς να αναγνωρίσει ο ίδιος ότι είναι η αγία. Στο κτήμα του στη θέση του σημερινού ναού είχε βρει μαρμάρινη κολόνα με την επιγραφή "ΓΕΙΣΙΑΣ ΟΙΚΟ ΤΕΛΟΣ ΑΝΕΘΗΚΕ", κάτι που πιθανολογούσε βάσιμα ότι υπήρχε παλαιότερος ναός της αγίας στο ίδιο σημείο, αλλά ούτε αυτό είχε περάσει από το μυαλό του ηλικιωμένου μεγαλοκτηματία. Την ίδια εποχή ζούσε στο Μαρκόπουλο Μεσογαίας ένας ηλικιωμένος ενάρετος άνθρωπος με το όνομα Κολιο-Αγάπης που ισχυριζόταν ότι επικοινωνεί πραγματικά με τη Θεοτόκο και την Αγία Μαρίνα. Ο Κολιό-Αγάπης είχε προειδοποιήσει στο όνομα της αγίας μια φορά τους κατοίκους του Κορωπίου για καταστροφικές πλημμύρες, αλλά δεν τον άκουσαν με αποτέλεσμα να καταστραφεί η σοδειά τους. Την επόμενη φορά συνάντησε τρεις νεαρούς αδελφούς που επιχειρούσαν να κλέψουν τις πέτρες του παλαιού ναού της αγίας από το κτήμα του Παπαμιχάλη, τους ειδοποίησε να μην το κάνουν, αλλά τα αδέλφια τον έδιωξαν βίαια και σε λίγο καιρό τα δύο από τα τρία αδέλφια βρήκαν περίεργο θάνατο, με αποτέλεσμα ο αδελφός που επέζησε να το θεωρήσει θεϊκό σημάδι.
Η ανέγερση του ναού
Ο Κολιο-Αγάπης στη συνέχεια συνάντησε τον ίδιο τον Γεώργιο Παπαμιχάλη, που του αποκάλυψε ότι η νεαρή ζητιάνα γυναίκα ήταν η ίδια η Αγία Μαρίνα, δηλώνοντας την επιθυμία της να ανεγερθεί στο σημείο που βρήκε τη μαρμάρινη κολόνα μεγαλοπρεπής ναός αφιερωμένος στην ίδια. Ο Παπαμιχάλης ξεκίνησε με ζήλο τις εργασίες ανέγερσης αλλά τα προβλήματα ήταν πολλά λόγω έλλειψης οικονομικών πόρων, και οι εργασίες διακόπηκαν κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου. Η ανέγερση του μεγαλοπρεπούς ναού ολοκληρώθηκε το 1947, οπότε και έγιναν τα εγκαίνια από τον μητροπολίτη Αττικής και Μεγαρίδος Ιάκωβο, τα δε δωρητήρια του Γεωργίου Παπαμιχάλη και της συζύγου του Σταματίνας συνεχίστηκαν από τα τέσσερα παιδιά τους. Το 1974 με την αλλαγή των ορίων των μητροπόλεων η εκκλησία της Αγίας Μαρίνας περιήλθε στην Ιερά Μητρόπολη Μεσογαίας και Λαυρεωτικής (Δ' Αρχιερατική Περιφέρεια Κρωπίας-Παιανίας-Γλυκών Νερών), ο δε ναός γιορτάζει με μεγαλοπρεπείς τελετές στις 17 Ιουλίου. την ημέρα γιορτής της Αγίας Μαρίνας.
Η νησίδα του Ντούνη
Οι πρώτες αναφορές για την ύπαρξη αρχαιολογικών καταλοίπων της Πρωτοελλαδικής Περιόδου έγιναν το 1976 από τον αρχαιολόγο Αδαμάντιο Σαμψών, που ανακάλυψε υπολείμματα λίθινων θεμελίων κτισμάτων, οικοδομημένων σε πολύ πυκνή διάταξη. Βρέθηκαν κεραμικά, τεμάχια οψιδιανού και πολλά λίθινα ευρήματα που χρονολογήθηκαν την Πρώτη Περίοδο της Εποχής του Χαλκού, αποδεικνύοντας πολλές εμπορικές σχέσεις των κατοίκων της νησίδας με πολλές άλλες περιοχές της Ελλάδας, όπως η Βοιωτία, η Εύβοια και οι Κυκλάδες. Η νησίδα του Ντούνη μαζί με τη βραχώδη χερσόνησο της Αγίας Μαρίνας κηρύχθηκαν αρχαιολογικός χώρος το 2010, τα δε αρχαιολογικά ευρήματα της νησίδας παρουσιάζουν εκπληκτική ομοιότητα με τα ευρήματα στη γειτονική χερσόνησο της Αγίας Μαρίνας. Πιθανότατα, όπως συμπεραίνουν οι αρχαιολόγοι, να αποτελούσαν παλαιότερα ενιαίο οικισμό, του οποίου μεγάλο τμήμα βυθίστηκε αργότερα. Η νησίδα σήμερα είναι ακατοίκητη και διακρίνεται καθαρά από την παραλία της Αγίας Μαρίνας.[9]
