Η Αθλητική Γυμναστική Ένωση Ζακύνθου είναι ελληνικό αθλητικό σωματείο που δραστηριοποιείται στη Ζάκυνθο, νησί των Επτανήσων. Ιδρύθηκε επισήμως το 1980 και οι αθλητές του αγωνίζονται με χρώματα το κόκκινο και το λευκό.
Το τμήμα καλαθοσφαίρισης ανδρών του συλλόγου δημιουργήθηκε το 1984. Νομικά αποτελεί τμήμα ερασιτεχνικής άθλησης. Η αθλητική του έδρα είναι το Κλειστό Γυμναστήριο Παναγούλας. Διαθέτει ομάδα τόσο ενηλίκων ανδρών όσο και αθλητών νεανικών ηλικιών. Στο έμβλημά του απεικονίζονται ο χάρτης του νησιού, μια μπάλα καλαθοσφαίρισης και οι ολυμπιακοί κύκλοι.
Το ανδρικό τμήμα καλαθοσφαίρισης του ζακυνθινού συλλόγου ιδρύθηκε το καλοκαίρι του 1984 υπό τις οδηγίες του Αλέκου Πολυδωρόπουλου. Πρώτη του έδρα υπήρξε το ανοικτό γήπεδο του 1ου Γυμνασίου Ζακύνθου. Ο πρώτος του φιλικός αγώνας διεξήχθη με το Διαγόρα Βραχνέικων και ο πρώτος επίσημος με τον Κόροιβο Αμαλιάδας για το Κύπελλο Ε.Σ.Κ. Αχαΐας-Ηλείας.[1]
Η πρώτη ομάδα στην ιστορία του συλλόγου, με προπονητή τον Τάσο Βλαχόπουλο, συμμετείχε την περίοδο 1984-85 στο Πρωτάθλημα της Γ' Κατηγορίας Αχαΐας-Ηλείας, ανεβαίνοντας τελικά στη Β' Κατηγορία. Τον επόμενο χρόνο, 1985-86, κατέκτησε την κορυφή της βαθμολογικής κατάταξης ανεβαίνοντας από το επόμενο φθινόπωρο στην νεοιδρυθείσα Α1 Κατηγορία. Στο επίπεδο αυτό ο σύλλογος παρέμεινε από το 1986 μέχρι το 1989 τερματίζοντας κάθε χρόνο στην πρώτη εξάδα.[1]
Την άνοιξη του 1990 η ζακυνθινή ομάδα υποβιβάζεται στην Α2 Κατηγορία, επιστρέφοντας στην Α1 Ε.Σ.Κ.Α.Η. τον επόμενο χρόνο.[1] Εκεί παρέμεινε μέχρι την αγωνιστική περίοδο 1992-93.[1] Από το φθινόπωρο του 1993 μέχρι και την περίοδο 1997-98 ο σύλλογος λάμβανε μέρος στο Πρωτάθλημα της Α2 Ε.Σ.Κ.Α.Η., για να επανέλθει από την περίοδο 1998-99 μέσα από διαδικασία αγώνων μπαράζ στην Α1.[1] Στην κορυφαία κατηγορία παραμένει για μια διετία, ενώ τις επόμενες δύο χρονιές βρέθηκε και πάλι στην Α2.[1]
Κατά την αγωνιστική περίοδο 2003-04, προερχόμενη από την Α2 ως πρωταθλήτρια, η Α.Γ.Ε. Ζακύνθου, λαμβάνει μέρος στους αγώνες της Α1 Ε.Σ.Κ.Α.Η. για πρώτη φορά με έδρα το κλειστό του 2ου Λυκείου στην Παναγούλα, αντί του κλειστού του Εθνικού Σταδίου που χρησιμοποιούσε μέχρι τότε. Έκτοτε αγωνίστηκε αδιάλλειπτα στην κατηγορία μέχρι και το 2011.[1]
Χρονιά σταθμός στην ιστορία του τμήματος αποτελεί η περίοδος 2011-12 οπότε και, με προπονητή τον Κώστα Ντούβα, κατέλαβε την 1η θέση στην κανονική διάρκεια του πρωταθλήματος της Α1 Κατηγορίας Αχαΐας-Ηλείας με 24 νίκες σε 26 παιχνίδια. Στα μπαράζ ανόδου που ακολούθησαν, μετά από εντός έδρας νίκη επί του Προμηθέα Πατρών με 80-71 στους τελικούς, κέρδισε τη σειρά με 3-0 νίκες, κατακτώντας το Πρωτάθλημα και την άνοδο στην Γ' Εθνική Κατηγορία.[2][3]
Το Πρωτάθλημα της Γ' Εθνικής συγκροτείται από τέσσερις ομίλους, με τις ομάδες να μοιράζονται σε αυτούς βάσει γεωγραφικών κριτηρίων. Η Ζάκυνθος τοποθετήθηκε για την περίοδο 2012-13 στον 1ο Όμιλο Νότου, τον οποίο συγκρότησαν 12 συνολικά σωματεία. Στο πλαίσιο αυτό η ομάδα συγκέντρωσε 12 νίκες και 10 ήττες, ολοκληρώνοντας τις αγωνιστικές της υποχρεώσεις στην 7η θέση της τελικής κατάταξης. Υπήρξε επίσης η άτυχη ισοβαθμίας με το Γ.Σ. Χαλανδρίου, που τοποθετήθηκε μία θέση υψηλότερα. Προπονητής στις αρχές της περιόδου αυτής ήταν ο Πατρινός πρώην καλαθοσφαιριστής Γιώργος Σκροπολίθας με βοηθό τον Ανδρέα Παπαδάτο, ενώ τον Ιανουάριο του 2013 το πόστο του πρώτου προπονητή ανέλαβε ο Νίκος Θεοδόσης.[4]
Την επόμενη αγωνιστική περίοδο, 2013-14, η Ζάκυνθος επέστρεψε στα γήπεδα της Γ' Εθνικής. Στο μεταξύ οι ομάδες που συγκροτούσαν τον Όμιλό της είχαν αυξηθεί κατά μία. Στο πλαίσιο αυτό ο σύλλογος τερμάτισε με 9 νίκες και 15 ήττες στη συλλογή του. Στον τελικό βαθμολογικό πίνακα έφτασε μόλις στη 10η θέση, αλλά απέφυγε τη ζώνη του υποβιβασμού. Προπονητής ήταν και πάλι ο Νίκος Θεοδόσης με βοηθό το Νίκο Κλάδη.[5][6]
Το καλοκαίρι του 2014 καθήκοντα πρώτου προπονητή ανέλαβε ο Θεόφιλος Μπεκές με βοηθό τον Αντώνη Ακτύπη.[7] Για το Πρωτάθλημα της περιόδου 2014-15 ο Όμιλος της Ζακύνθου φιλοξένησε 14 ομάδες στο σύνολο, μία περισσότερη από πριν. Στον τελικό βαθμολογικό πίνακα συγκατοίκησε με μια άλλη ομάδα, την Απόλλωνα Αρχαίας Κορίνθου. Αμφότερες συγκέντρωσαν από 15 νίκες και 11 ήττες και βάσει των μεταξύ τους αποτελεσμάτων κατετάγησαν ο μεν Απόλλων στην 5η, η δε Ζάκυνθος στην 6η θέση.[8][9]
Παρόλο που ο σύλλογος εξασφάλισε άνετα την παραμονή του στη Γ' Εθνική, ανυπέρβλητοι οικονομικοί λόγοι οδήγησαν το διοικητικό συμβούλιο να αποσύρει την ομάδα από τις εθνικές κατηγορίες.[10]
Το επόμενο φθινόπωρο η Ζάκυνθος πραγματοποίησε επανεκκίνηση δύο κατηγορίες χαμηλότερα και συγκεκριμένα στην Α2 Κατηγορία Αχαΐας-Ηλείας. Για την άνοδο στην κορυφαία τοπική Κατηγορία ανταγωνίστηκε 13 ομάδες. Της προσπάθειάς της ηγήθηκε ο Νίκος Θεοδόσης που επέστρεψε στη θέση του προπονητή. Στην τελική βαθμολογία της χρονιάς 2015-16 η ομάδα βρέθηκε στην 7η θέση, μένοντας εκτός της διαδικασίας των Play-offs ανόδου. Την ίδια συγκομιδή βαθμών είχαν επίσης οι ομάδες του Ληξουρίου και του Παναχαϊκού.[11]
Την αγωνιστική περίοδο 2016-17 η Α.Γ.Ε.Ζ. επέστρεψε στα γήπεδα της Α2 Κατηγορίας, στην οποία συμμετείχαν εκ νέου 14 σύλλογοι. Μετά την ολοκλήρωση της κανονικής περιόδου βρέθηκε στη 2η θέση της βαθμολογικής κατάταξης.[12] Ακολούθως συμμετείχε στη διαδικασία των Play-offs ανόδου έχοντας το απόλυτο πλεονέκτημα έδρας. Εκεί διασταυρώθηκε με τη Νίκη Προαστείου, η οποία είχε τερματίσει στην 5η θέση. Το μεταξύ τους σκορ βρισκόταν στο 1-1 από την κανονική διάρκεια και όποια ομάδα θα έφτανε τις 3 νίκες θα περνούσε στον τελικό των Μπαράζ.[13] Τελικά ήταν η Ζάκυνθος που εξασφάλισε την άνοδο με 3-2, χωρίς να χρειαστεί η σειρά των τελικών απέναντι στη Δύμη να καθορίσει το αποτέλεσμα (πέρασαν αμφότερες οι ομάδες).[14][15]
Η Α1 Κατηγορία Ηλείας-Αχαΐας φιλοξένησε την περίοδο 2017-18 14 στον αριθμό ομάδες, με εκείνη της Ζακύνθου ανάμεσά τους. Η τελευταία δεν διακρίθηκε, ωστόσο, κατάφερε τον πρώτο της στόχο, να διατηρηθεί στην Κατηγορία. Ολοκλήρωσε τη χρονιά με 8 νίκες και 18 ήττες, έχοντας καταλάβει τη 12η θέση.[16] Ο αρχηγός της Α.Γ.Ε.Ζ., Διονύσης Μπονίκος, αναδείχθηκε κορυφαίος σκόρερ του Πρωταθλήματος, ενώ καθήκοντα πρώτου προπονητή διατήρησε ο, ζακυνθινής καταγωγής, Δημήτρης Κοριανίτης.[17]
Την επόμενη αγωνιστική περίοδο, 2018-19, η Α.Γ.Ε.Ζ. επέστρεψε στα γήπεδα της Α1 Κατηγορίας με τον Αντώνη Ακτύπη στη θέση του προπονητή.[18] Ο απολογισμός της χρονιάς ήταν 11 νίκες και 15 ήττες, με την ομάδα να ισοβαθμεί με τον Ολυμπιονίκη Αρχαίας Ολυμπίας. Η νησιώτικη ομάδα υπερτερούσε στα μεταξύ τους παιχνίδια με αποτέλεσμα να τοποθετηθεί υψηλότερα και συγκεκριμένα στη 10η θέση. Επιπλέον απέφυγε χωρίς προβλήματα τον υποβιβασμό.[19]