Άγναντα Άρτας

Συντεταγμένες: 39°28′26.33″N 21°4′48.94″E

Άγναντα
Άγναντα Άγναντα
Διοίκηση
Χώρα	Ελλάδα
Περιφέρεια	Ηπείρου
Περιφερειακή Ενότητα	Άρτας
Δήμος	Κεντρικών Τζουμέρκων
Δημοτική Ενότητα	Αγνάντων
Γεωγραφία
Γεωγραφικό διαμέρισμα	Ήπειρος
Νομός	Άρτας
Υψόμετρο	642
Έκταση	32,223 (η κοινότητα)
Πληθυσμός
Μόνιμος	324
Έτος απογραφής	2021
Πληροφορίες
Ταχ. κώδικας	470 43
Τηλ. κωδικός	26850

Η κορυφή της Στρογγούλας στα Τζουμέρκα από τα Άγναντα.

Η Άγναντα είναι ένα χωριό του Δήμου Κεντρικών Τζουμέρκων με 449 μόνιμους κατοίκους (απογραφή 2021) και βρίσκεται στον ορεινό όγκο των Τζουμέρκων, σε υψόμετρο 642 μέτρων. Ο οικισμός απέχει από την πόλη της Άρτας περίπου 53 χιλιόμετρα ενώ η απόσταση από το Βουργαρέλι είναι περίπου 42 χιλιόμετρα.^[1][2]

Σύμφωνα με το Σχέδιο Καποδίστρια, τα Άγναντα υπήρξαν μέχρι το τέλος του 2010, οικισμός και έδρα του νεοσύστατου Δήμου Αγνάντων^[3]. Με βάση τη νέα διοικητική διαίρεση που προβλέπει το Σχέδιο Καλλικράτης, τα Άγναντα εντάχθηκαν στον Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων. Τα Άγναντα μαζί με την Άρτισσα, το Καταφύγι, τα Κονάκια, το Παλαιοχώρι και τα Φράστα αποτελούν την τοπική κοινότητα Αγνάντων με συνολικό πληθυσμό 430 κατοίκους.^[4] Η τοπική κοινότητα είναι χαρακτηρισμένη ως αγροτικός ορεινός οικισμός, με έκταση 32,223 χμ² (2011). Μαζί με τις τοπικές κοινότητες Γραικικού, Καταρράκτου, Κουκκουλίων, Κτιστάδων, Λεπιανών, Μικροσπηλιάς και Ράμιας, αποτελεί την δημοτική ενότητα Αγνάντων, συνολικής έκτασης 124,018 χμ² (2011).^[5]

Ετυμολογία

Η λέξη Άγναντα παράγεται από το επίθετο "Άγναντος,-η,-ο", που σημαίνει "ανοιχτό μέρος", από το οποίο μπορούμε να παρατηρούμε τι συμβαίνει, όχι μόνο γύρω μας, αλλά και μακριά μας. Παλαιότερα το χωριό αποτελούταν από μικροσυνοικίες με σπιτοκάλυβα, τα οποία όμως βρισκόταν σε περίοπτη θέση: Κονάκια, Πλάκες, Ζίφκος, Βίλλια, Κερασιά. Από τις θέσεις αυτές οι κάτοικοι αγνάντευαν το απέναντι βουνό (Ξεροβούνι) προκειμένου να δουν ποιος "πάει κι έρχεται από τα Γιάννενα" κι έτσι προέκυψε το όνομα. Αργότερα το χωριό μεταφέρθηκε στη σημερινή του θέση, όμως διατήρησε τη σημερινή του ονομασία ^[6].

Ιστορία

Άν και στη σημερινή περιοχή των Τζουμέρκων έζησε και αναπτύχθηκε η φυλή των Αθαμάνων ήδη πριν από τον 4ο αιώνα π.Χ.^[7], για το πρώτο χωριό, στη θέση που βρίσκεται σήμερα η Άγναντα, μπορούμε να μιλήσουμε με στοιχεία μόνο από το 1729 μ.Χ. Κάποια από τα ιστορικά γεγονότα που περιγράφονται από τότε σχετικά με το χωριό είναι: η εγκατάσταση Σουλιωτών στο χωριό το 1803-05 μετά από την εκδίωξή τους από τον Αλή Πασά, το κάψιμο του χωριού από τουρκικά στρατεύματα του Τοπάλ Πασά στις 31 Ιουλίου 1827 (καταδίωκαν τον Γ. Μπακόλα), το Κοινό Στρατηγείο Ηπείρου ΕΑΜ ΕΛΑΣ και ΕΔΕΣ και η κοινή ομιλία του Ναπολέοντα Ζέρβα με τον Άρη Βελουχιώτη στις 16 Αυγούστου 1943 στα συγκεντρωμένα πλήθη, η πυρπόληση 86 σπιτιών και εκτέλεση 5 χωριανών από τους Γερμανούς στις 25-26-27 Οκτωβρίου 1943.

Δημογραφικά στοιχεία

Τα Άγναντα είχαν το 1828 100 οικογένειες, το 1854 135 οικογένειες, το 1882 1.229 κατοίκους, το 1907 1.214 κατοίκους. Στους νεώτερους χρόνους: 1920: 1.246, 1940: 1.616, 1961: 1.806 (η κοινότητα), 1981: 1.213 (η κοινότητα), 2001: 886 (η κοινότητα).^[8].

Πληθυσμός

Μόνιμος ^[9]^[10]^[11]

Έτος	Πληθυσμός
1991	554 (855) [3.239]
2001	482 (712) [2.800]
2011	283 (430) [1.800]

Πραγματικός (de facto) ^[5]^[12]^[13]

Έτος	Πληθυσμός
1961	825 (1.806)
1971	741 (1.266)
1981	718 (1.213)
1991	569 (937) [3.910]
2001	584 (886) [4.022]
2011	296 (443) [2.101]

(σε παρένθεση ο πληθυσμός της τοπικής κοινότητας) [σε αγκύλη ο πληθυσμός της δημοτικής ενότητας]

Διοικητικές μεταβολές

Ο οικισμός ορίστηκε ως έδρα του δήμου Αγνάντων το 1883 ενώ το 1910 ορίστηκε ως χειμερινή έδρα του δήμου Αγνάντων. Το 1912 αποσπάσθηκε από το δήμο και ορίστηκε ως έδρα της κοινότητας Αγνάντων. Το 1997 ο οικισμός ορίστηκε ως έδρα του Δήμου Αγνάντων και το 2010 εντάχθηκε στο Δήμο Κεντρικών Τζουμέρκων.^[14]

Τοποθεσία και πρόσβαση

Απλώνεται στη λεκάνη που σχηματίζεται από τα βουνά Τζουμέρκα και Ξηροβούνι, έχοντας το ψηλότερο σημείο της στο φύτρωμα του βουνού και τα χαμηλότερο να βρέχεται σχεδόν από τον Άραχθο ποταμό. Γύρω της βρίσκονται άλλα χωριά (Τζουμερκοχώρια), όπως η Πράμαντα, οι Κτιστάδες, οι Ραφταναίοι, τα Κουκούλια, το Γραικικό, ο Καταρράκτης. Από το κέντρο του χωριού περνά ο Αγναντίτικος (χείμαρρος, που εκβάλλει στον Άραχθο), ο οποίος χωρίζει το χωριό σε δύο συνοικίες (μαχαλάδες): τον πάνω και τον κάτω μαχαλά, διότι η μία συνοικία είναι πιο ψηλά και αντίστοιχα πιο χαμηλά υψομετρικά από την άλλη.

Τα Άγναντα, είναι χωριό συγκεντρωμένο με πυκνή δόμηση και σε αμφιθεατρική διάταξη. Τα σπίτια του χωριού σε αρχιτεκτονική παραδοσιακού τοπίου παρουσιάζουν μία ωραία σύνθεση. Οι αυλές των σπιτιών ευρύχωρες, πλακοστρωμένες, με λουλούδια φυτεμένες στις άκρες και από πάνω τους απλώνονται οι κληματαριές. Στα δρομάκια περνά αυλάκι με νερό από το βουνό για πότισμα των κήπων. Τα περισσότερα από τα σπίτια είναι λιθόκτιστα από σκούρα πελεκητή πέτρα, μονώροφα, διώροφα μερικά και τριώροφα, ανάλογα με το μέρος που έχουν χτιστεί και την κλίση που έχει το έδαφος. Οι στέγες των σπιτιών τετράκλινες σκεπασμένες με σκούρες πλάκες ή κεραμίδια.

Παραπομπές και υποσημειώσεις

1. «Ελληνική απογραφή 2011». Αρχειοθετήθηκε από το πρωτότυπο στις 25 Δεκεμβρίου 2013. Ανακτήθηκε στις 7 Φεβρουαρίου 2017. 
2. Αναζήτηση υψόμετρου από διεύθυνση στον χάρτη.
3. Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Δήμου Αγνάντων. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 19/12/2017.
4. Διοικητική διαίρεση Δήμου Κ.Τζουμέρκων με το Σχέδιο Καλλικράτης.
5. https://www.statistics.gr/2011-census-pop-hous
6. Στέφανος Φίλος, από το συλλεκτικό λεύκωμα του Γιάννη Λ. Φίλου: Άγναντα Άρτης, ταξίδι μέσα από τη φωτογραφία, 2003, υπό την αιγίδα της Αδελφότητας Αγναντιτών Αθήνας.
7. Λάμπρος Κασελούρης, Ιστορικά και Λαογραφικά της Άρτας, Αθήνα 1980.
8. Στέφανος Φίλος, Άγναντα Άρτας. Ιστορική αναδρομή, εσωτερική συγκρότηση και κοινωνική δομή του χωριού, λαογραφική παράδοση, γενεολογικά δέντρα, Έκδοση Αδελφότητας Αγναντιτών Άθήνας, 1991.
9. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2011_monimos.pdf
10. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_2001_monimos.pdf
11. https://www.eetaa.gr/metaboles/apografes/apografi_1991_monimos.pdf
12. ΠΛ 1:226
13. ΠΛΜ 2:60
14. Διοικητικές μεταβολές, Άγναντα Άρτας.

Πηγές

• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς Μπριτάνικα, 1978, 2006 (ΠΛΜ)
• Εγκυκλοπαίδεια Πάπυρος Λαρούς, 1963 (ΠΛ)

Εξωτερικοί σύνδεσμοι

• Δήμος Κεντρικών Τζουμέρκων
• Περιφερειακή Ενότητα Άρτας
• Ε.Ε.Τ.Α.Α. - Διοικητικές μεταβολές Δήμου Αγνάντων. eetaa.gr. Ανακτήθηκε: 19/12/2017.
• «Τα Άγναντα από ψηλά» από epirustravel.eu. Πλάνα της περιοχής από drone.