Το Άβαταρ: Ο Τελευταίος Ανεμοδαμαστής (πρωτότυπος τίτλος: Avatar: The Last Airbender), γνωστό και ως Άβαταρ: Ο Τελευταίος Μαχητής του Ανέμου είναι Αμερικανικό franchise πολυμέσων που αποτελείται από τρεις τηλεοπτικές σειρές, μια ταινία, κόμικς, βιβλία, βιντεοπαιχνίδια, home media και soundtracks. Το franchise ξεκίνησε με την τηλεοπτική σειρά κινουμένων σχεδίων Άβαταρ: Ο Τελευταίος Ανεμοδαμαστής, η οποία προβλήθηκε στο Nickelodeon από το 2005 ως το 2008. Το franchise τοποθετείται σε έναν πλασματικό κόσμο επηρεασμένο από την Ασιατική κουλτούρα[1] στον οποίο υπάρχουν κάποιοι που μπορούν να δαμάσουν, δηλαδή να χειραγωγήσουν τηλεκινητικά ένα από τα τέσσερα στοιχεία: τον άνεμο, το νερό, την γη, ή την φωτιά. Μόνο το «Άβαταρ» μπορεί να δαμάσει και τα τέσσερα στοιχεία και είναι υπεύθυνο για την ισορροπία στον κόσμο.[2][3]
Μετά από την κυκλοφορία της σειράς, το Άβαταρ επεκτάθηκε σε ένα franchise στο οποίο τοποθετούνται διάφορα μέσα. Μια τηλεοπτική σειρά κινουμένων σχεδίων με τίτλο Ο Θρύλος της Κόρρα προβλήθηκε στο Nickelodeon από το 2012 ως το 2014 ως συνέχεια του Άβαταρ. Οι ιστορίες των δύο σειρών έχουν συνεχιστεί σε μορφή κόμικς.[4][5] Πέρα από κόμικς, το franchise περιλαμβάνει και μυθιστορηματοποιήσεις, βιβλία με ζωγραφιές, συντροφικά βιβλία, βιντεοπαιχνίδια, κυκλοφορίες home media, και μια ταινία με τίτλο Ο Τελευταίος Μαχητής του Ανέμου. Η ταινία κυκλοφόρησε το 2010 και η ίδια επεκτάθηκε στο δικό της υπο-franchise, αποτελούμενο από μια σειρά μυθιστορηματοποιήσεων, δύο γραφικά μυθιστορήματα, δύο βιντεοπαιχνίδια, ένα soundtrack και κυκλοφορίες DVD και Blu-ray.
Τον Φεβρουάριο του 2021, το Nickelodeon ανακοίνωσε την δημιουργία του Avatar Studios, «ένα τμήμα που σχεδιάστηκε για να δημιουργεί πρωτότυπο τηλεοπτικό και κινηματογραφικό περιεχόμενο που τοποθετείται στον κόσμο του franchise». Οι δημιουργοί και εκτελεστικοί παραγωγοί του franchise, Μάικλ Τάντε ΝτιΜάρτινο και Μπράιαν Κονιέτζκο, διευθύνουν την εταιρεία ως συνεπικεφαλής δημιουργικοί υπεύθυνοι, με την πρώτη κυκλοφορία της να είναι μια ταινία κινουμένων σχεδίων που είναι προγραμματισμένη να κυκλοφορήσει κινηματογραφικά το 2026.[6]
Ένα ριμέικ ζωντανής δράσης της αρχικής σειράς, σε παραγωγή του Netflix, ξεκίνησε να αναπτύσσεται το 2019. Οι ΝτιΜάρτινο και Κονιέτζκο ήταν αρχικά αναμιγμένοι στην δημιουργία του, αλλά αποχώρησαν κατά την διάρκεια της παραγωγής του πρώτου κύκλου.[7] Κυκλοφόρησε στις 22 Φεβρουαρίου του 2024.
Το franchise τοποθετείται σε έναν πλασματικό κόσμο επηρεασμένο από την Ασιατική κουλτούρα ο οποίος χωρίζεται σε τέσσερα έθνη: τις Φυλές του Νερού, το Έθνος της Φωτιάς, τους Νομάδες του Αέρα και το Βασίλειο της Γης. Σε κάθε έθνος υπάρχουν κάποια άτομα ικανά να δαμάσουν, δηλαδή να χειραγωγήσουν τηλεκινητικά ένα από τα τέσσερα στοιχεία: τον άνεμο, το νερό, την γη, ή την φωτιά.
«Άβαταρ» αποκαλείται όποιος μπορεί να δαμάσει και τα τέσσερα στοιχεία και είναι υπεύθυνος για την διατήρηση της πνευματικής και της σωματικής ισορροπίας στον κόσμο. Μετά από τον θάνατο του Άβαταρ, το πνεύμα του γεννιέται στο σώμα κάποιου που κατάγεται από κάποια άλλη φυλή, και πρέπει να μάθει πως να δαμάζει τα υπόλοιπα στοιχεία και να αναλάβει τις υπευθυνότητές του ως το Άβαταρ.